İran muhalifi silahlı Kürt gruplar, eğitim kampları kurdukları Irak'ın kuzeyindeki Irak Kürt Bölgesel Yönetimi'nde (IKBY) uzun süredir faaliyet gösteriyor.
Bu grupların başında İKDP, Komele ve PAK gibi örgütler geliyor; bunların yanı sıra terör örgütü PKK'nın İran kanadı PJAK da İran ile sınır bölgelerinde yer alıyor.
Bu örgütlerden bazıları zaman zaman İran içerisinde saldırılar düzenliyor. Söz konusu örgütler ayrıca Erbil'de siyasi faaliyetler de yürütüyor. İranlı yetkililer Kürt muhalif grupları sık sık "terörist faaliyetlerle ve İsrail ile işbirliği yapmakla" suçluyor.
Ayrıca İranlı yetkililer, sınır ötesindeki muhaliflerin son aylarda İran'ın Kürt nüfuslu bölgelerinde huzursuzluk çıkardığını da iddia eden açıklamalar yapıyor.
Bağdat ile Erbil, ülke topraklarından komşu ülkelere saldırı yapılmasını kabul edilemez bulurken bu gruplara karşı harekete geçmiyor.
Tahran yönetimi ise son yıllarda söz konusu gruplara yönelik baskısını artırarak Irak'ın kuzeyindeki üslerine yönelik füze, İHA ve top atışlarıyla saldırılar düzenledi.
- İRAN'A MUHALİF KÜRT GRUPLARIN SADDAM DÖNEMİNDE IRAK'A KONUŞLANMASI
İran tarafından "terörist" kabul edilerek ülke içinde faaliyette bulunmalarına izin verilmeyen İKDP ve İran Kürdistanı Devrimci ve Emekçi Partisi (Komele), 1979'daki İran devriminin ardından Tahran yönetimiyle kanlı bir mücadeleye girdi.
İran ile Irak arasında 1980'de patlak veren ve 8 yıl süren savaştan istifade eden iki parti, o dönem Saddam Hüseyin'in yanında yer alarak İran'a karşı aynı cephede savaştı.
Saddam'ın desteğini alan İKDP ve Komele, Irak'ın kuzey bölgeleri başta olmak üzere İran sınırı boyunca çeşitli kamplarda konuşlandı.
IKBY'nin 1991 yılında ABD'nin desteğiyle "de facto" şekilde özerk bölge konumuna gelmesinden sonra İKDP, Komele ve PAK, Erbil ve Süleymaniye kentlerinde kendileri için tahsis edilen ve bugün de kullandıkları kamplara geçti.
- İRAN, MAHSA EMİNİ GÖSTERİLERİ SONRASINDA SALDIRILARA BAŞLADI
Bu örgütlerin varlığı nedeniyle zaman zaman Irak sınırlarında güvenlik sorunları yaşayan İran, özellikle Eylül 2022'de Mahsa Emini'nin ölümü üzerine başlayan protestolar devam ederken Komele ve İKDP'yi kaos çıkarmak amacıyla sınır bölgelerine silahlı gruplar ve çok miktarda silah göndermekle suçladı.
Bu suçlamaların ardından İran, İKDP'nin Erbil'deki karargahına ve Süleymaniye'deki Komele örgütüne ait bir merkeze geçen yıl eylülden kasıma kadar birkaç kez füze ve kamikaze insansız hava araçlarıyla saldırılar düzenledi.
Komele, İKDP ve PAK örgütlerinin Erbil ve Süleymaniye'deki karargahlarına 28 Eylül'de füze İHA'larla düzenlenen saldırılarda 9 kişi ölürken ve 32 kişi de yaralandı.
Irak, bu saldırılar nedeniyle İran'a nota verdi, saldırılarda aralarında kadınlar ile çocukların da bulunduğu Iraklı bazı sivillerin öldüğünü duyurdu.
İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan ise 15 Kasım 2022'de Irak ile çok iyi ilişkilere sahip olduklarını ancak IKBY kontrolündeki topraklardan ülkesine yönelik tehditlerden Bağdat yönetiminin sorumlu olduğunu söyledi.
IKBY hükümeti ise İran'ın saldırılarını kınayarak, uluslararası toplumu "İran'ın devam eden saldırganlığı konusunda net ve ilkeli bir pozisyon almaya" çağırdı.
Çekişmeler devam ederken Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani, Kasım 2022'de Tahran'a bir ziyaret gerçekleştirdi ve burada ülke lideri Ayetullah Ali Hamaney dahil olmak üzere üst düzey yetkililerle görüştü.
Sudani, Hamaney ile görüşmesinde, "Irak topraklarının İran'a karşı bir tehdit olarak kullanılmasına izin vermeyeceklerini" aktardı.
- İRAN, SALDIRI TEHDİTLERİNİN ARDINDAN BAĞDAT İLE MUTABAKATA VARDI
İranlı askeri yetkililer ise çeşitli vesilelerle yaptıkları açıklamalarda, Irak'ın kuzeyinde bulunan ayrılıkçı gruplara yönelik Bağdat hükümetinin harekete geçmemesi halinde bölgeye yönelik saldırılara yeniden başlayacaklarını dile getirdi.
Bağdat ve Erbil'in de İran'ın saldırılarını kınayan daha önceki açıklamalarına rağmen Tahran'ın artan baskısı ve saldırı tehditlerine karşı geri adım attığı İran-Irak arasında 19 Mart'ta imzalanan anlaşmayla ortaya çıktı.
İki ülkenin Ulusal Güvenlik Konseyi Başkanları arasında Irak Başbakanı Sudani'nin de katıldığı bir törenle Bağdat'ta imzalanan güvenlik işbirliği anlaşması sonrasında açıklama yapan İran Ulusal Güvenlik Konseyi Genel Sekreteri Ali Şemhani, anlaşmanın, söz konusu grupların eylemlerini "tamamen sona erdirebileceğini" savundu.
Anlaşmanın detaylarını, İran Devrim Muhafızları Ordusu Kara Kuvvetleri Komutanı Tuğgeneral Muhammed Pakpur, 20 Mayıs'ta yaptığı açıklamayla duyurdu ve "Irak hükümetinin ülkenin kuzeyindeki terör gruplarını imha etme, silahsızlandırma ve ülkelerinden kovma sözü verdiğini" kaydetti.
Bunun ardından İran Genelkurmay Başkanı Tümgeneral Muhammed Bakıri de 11 Temmuz'da yaptığı açıklamada, Irak'ın söz konusu grupları eylül ayına kadar silahsızlandıracağını taahhüt ettiğini ve bu nedenle saldırılara ara verdiklerini belirtti.
Bakıri, "Irak'ın taahhüt ettiği zamana kadar bekleyeceğiz. Irak hükümetinin sorumluluğunu yerine getireceğini umuyoruz. O zamana kadar bu gruplar silahsızlandırılmaz ya da (İran'a karşı) herhangi bir eylemde bulunulursa onlara yönelik operasyonlarımız kesinlikle çok daha şiddetli şekilde tekrarlanacaktır." ifadelerini kullandı.
İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Nasır Kenani ise dün yaptığı açıklamada, Bağdat hükümetiyle, IKBY sınırlarındaki "İran muhalifi silahlı grupların silahsızlandırılıp başka yerlere yerleştirilmesi" konusunda anlaştıkları bilgisini verdi.
Anlaşmaya göre Irak hükümetinin 19 Eylül'e kadar "silahlı terör gruplarını" silahsızlandıracağını ve bulundukları bölgeden çıkartarak belirlenen kamplara taşıyacağını ifade eden Kenani, Irak'ın taahhüdünü yerine getirmemesi halinde bu gruplara karşı yeniden saldırılara başlayacaklarını yineledi.
Irak hükümetinin imzaladığı söz konusu anlaşmayı yerine getirdiğini kaydeden Irak Hükümet Sözcüsü Basim Avvadi ise "İran ile silahlıların sızmasını engelleyen, onların silahsızlaştırılmasını, İran tarafından istenilenlerin teslim edilmesini ve onlara ait askeri kampların kaldırılmasını içeren anlaşma imzaladık." ifadelerini kullandı.
