Bir yandan Rus işgali altındaki bölgelerde süren referandumlar, bir yandan da Rusya'daki 'kısmi seferberlik'ten kaçış. Vladimir Putin'in Ukrayna'ya saldırı emri vermesinin üstünden yedi ay geçerken, Soğuk Savaş'ın bitişinden bu yana en büyük göç başladı.
Rus ordusu Pazartesi gecesi Karadeniz kıyısındaki liman kenti Odesa'ya drone saldırısı gerçekleştirdi. Kiev yönetimi, kamikaze drone saldırısının Odesa'da iki askeri tesisi hedef aldığını ve patlamalar gerçekleştiğini bildiriyor. Odesa semalarında uçan kamikaze insansız hava araçlarından biri, Ukrayna ordusu tarafından düşürüldü.
İngiliz Financial Times gazetesi, cepheye 300 bin yedek asker gönderileceğini açıklayan Moskova'nın yeni hamlesinin savaşı nasıl etkileyebileceğini analiz etti. FT'deki habere göre, yedek askerler en erken altı hafta içinde cephe hattında görünecekler.
FT'ye bilgi veren uzmanlar, kısa süreli eğitimden geçirilecek yedek birliklerin muharebe alanında keskin bir değişime yol açmasını beklemiyor. Ancak, özellikle işgal altında tutulan bölgelere yığılacak yedek askerler, Ukrayna'nın daha fazla birliğini cephe hattına göndermesine neden olabilir.
Ukrayna ordusundan Tuğgeneral Aleksey Gromov, Rusların ilk adım olarak sınırdaki askerleri değiştirmesini bekliyor. Yedek askerlerin sınıra konuşlandırılmasını, yeni topçu ve füze birimlerinin oluşturulması izleyecek.
Gazeteye konuşan üst düzey bir Batılı yetkili, "Rusya cephe hattına eğitimsiz askerler göndermek veya cephe hattındaki birliklerini desteklemek arasında bir seçim yapacak. Ve acemi askerleri eğitmek zaman alacak" diyor.
İNTİKAM KORKUSUYLA SOYADLARINI VERMEDİLER
21 Eylül Çarşamba sabahı Putin'in televizyonlarda görünüp 'kısmi seferberlik' ilan etmesiyle tetiklenen Rusya'dan kaçış ise, hız kesmeden devam ediyor. Aralarında Türkiye'nin de yer aldığı havayolu güzergahlarında, uçak biletlerinin maliyeti binlerce dolar.
Karayoluyla Rusya'dan çıkmak isteyenlerin rotalarından biri, Gürcistan. Agence France-Presse (AFP) haber ajansı, Rusların akın akın Gürcistan sınırına geldiğini, araç kuyruğunun ise 20 kilometreyi bulduğunu bildiriyor. Sınıra ulaşmak için bisikletiyle pedal çevirenler veya ellerinde valizlerle yağmur altında kilometrelerce yürüyenler var.
AFP muhabirine konuşan Rus erkekler, ailelerinden intikam alınabileceği korkusuyla yalnızca ilk isimlerini veriyor. Nikita, Kafkas ülkesine giriş yapabilmek için iki gün harcadı. 23 yaşındaki genç erkek, "Rusya'dan kaçmak için başka bir seçeneğim yok" deyip ekliyor:
"Neden bir delilik olan savaşa gitmeliyim? Cephede harcanan askerlerden biri değilim. Ben bir katil değilim."
38 yaşındaki Denis ise, hüzünlü bir gülümsemeyle "Putin, bütünüyle gayr-ı meşru sebeplerle ilan ettiği kardeş katili savaşa hepimizi sürüklemek istiyor. Kaçmak istiyorum. Bana göre, bu güzel Gürcistan'da bir tatil değil, bu bir göç" diyor.
PETERSBURG'DAN GÜRCİSTAN'A
"Ukraynalılar bizim kardeşlerimiz, anlamıyorum; nasıl onları öldürmek için oraya gidebilirim veya öldürülmek için?" ifadesini kullanan 32 yaşındaki ürün yöneticisi Alexander Sudakov, 'kısmi seferberlik' kararının 20 yıldır giderek baskısını artıran Putin rejimi için bardağı taşıran son damla olduğunu söylüyor.
Rus lider Vladimir Putin'in memleketi St. Peterburg'dan yola çıkan Sudakov, Gürcistan'ı vizesiz giriş sağladığı için tercih etmiş. Eşi ve erkek bebeklerinin de Gürcistan'a ulaşmasını bekliyor.
PUTİN TARAFTARI DA KAÇANLAR ARASINDA
Ukrayna'daki işgali destekleyen ve Putin taraftarı olduğunu itiraf eden 32 yaşındaki Igor da, Gürcistan'a kaçanlar arasında. Kendisini bir 'vatansever' olarak tanımlayan bilişim uzmanı Igor, "Ancak, kişisel olarak savaşa katılamam çünkü ailenin geçimini sağlayan yegane insanım ve lanet olası bir ev kredim var" diyor. Gürcistan'da yaşarken uzaktan çalışmaya devam edeceğini kaydeden Igor, altı ay sonra, Mart'ta pasaport süresinin dolmasıyla yeniden Rusya'ya dönmek zorunda kalacak.
Nikita, sınıra giden yoldaki trafik sıkışıklığının rüşvet isteyen Rus polisler tarafından yaratıldığını da kaydediyor. Nikita'ya göre, halihazırda üç gün süren 20 kilometrelik yol polislere rüşvet verirseniz sadece birkaç saatte alınabiliyor. Sınır kapısında AFP'ye konuşan diğer Ruslar da, polislere binlerce dolarlık rüşvet verdiklerini dile getiriyor.
YER: KAZAKİSTAN
Rusların karayoluyla kaçtığı bir başka ülke, Kazakistan'dan ise inanılmaz görüntüler geliyor. Gürcistan'la birlikte en popüler kaçış rotalarından biri olan Orta Asya ülkesine yalnızca üç günde 9 bin Rus ulaştı.
İnsanlar sınır kapısından Kazakistan'a giriş yapmak için uzun saatler beklerken, sınır şehirlerinde konaklayacak yer kalmadı. BBC Rusça, sınırdaki Oral şehrinde bir sinemanın kapılarını Ruslara açtığını ve yüzlerce insanın geceyi koltuklarda uyuyarak geçirdiğini bildiriyor.
Yerel medyaya konuşan sinemanın yöneticisi, "İnsanlar gerçekten korkuyordu, kafaları karışıktı. Gece yarısına doğru saat 23.00'te gelmeye başladılar, bize teşekkür ettiler. Tüm gün yürüdüklerini ancak konaklayacak bir yer bulamadıklarını söylediler. Dört salonumuzda yaklaşık 200 kişi ağırladık, çay ikram ettik, gönüllüler sıcak yemek getirdi" dedi.
KAFKASYA'DA İSYAN
'Kısmi seferberlik' Rusya'nın en büyük şehirlerinin yanı sıra başka bölgelerde de protestolara yol açtı. Hafta sonu Dağıstan bölgesinde sokağa dökülen protestocular, polisle çatıştı.
Bağımsız Rus insan hakları gözlem kuruluşu OVD-Info, bölgenin başkenti Mahaçkala'daki protestolar sırasında 100'den fazla kişinin gözaltına alındığını duyurdu. Kuruluş ayrıca, bölgedeki 'çok sert gözaltı' haberlerinden kaygı duyulduğunu bildirdi.
Rusya çapındaki protestolarda, sadece cumartesi günü 700'den fazla kişi gözaltına alındı. Ancak Dağıstan'da göstericilerin polisle çatışması, nadiren görülen şiddet olaylarına işaret ediyor.
Sosyal medyada paylaşılan videolarda, eylemciler Mahaçkala'da polise ve diğer güvenlik görevlilerine direnirken görülüyor. OVD-Info polisin eylemlerde göstericiler üzerinde şok tabancaları ve jop kullandığını bildirdi.
'BİZ UKRAYNA'YA SALDIRDIK, SAVAŞI DURDURUN'
Bir videoda bir eylemci bir polise kafa atarken, daha sonra da diğer güvenlik görevlilerinden dayak yerken görülüyor. Bir başka videoda da bir güvenlik görevlisi büyük bir eylemci grubundan kaçmaya çalışırken kaydedildi.
Kadınlardan oluşan büyük bir grup da, askerlik şubesinde nöbet tutan görevlilere bağırıyor ve Ukrayna'daki savaşı kınıyorlar. Bir kadın görevliye "Rusya başka bir ülkenin toprağında" derken görülüyor.
Kadın "Neden çocuklarımızı alıyorsunuz. Kime saldırıldı? Rusya'ya mı saldırıldı? Onlar bize gelmedi. Biz Ukrayna'ya saldırdık. Rusya Ukrayna'ya saldırdı. Savaşı durdurun" diyor.
OTOYOLU KAPATTILAR
OVD-Info ayrıca, Endirey köyünde halkın seferberlik görevlilerini bölgeye sokmamak amacıyla federal otoyolu kapadığını bildirdi. Kuruluşun ele geçirdiği görüntülerde, polis memurları gösteriyi dağıtmak için havaya ateş açarken görülüyor, ancak köy halkı yolu kapatmaya devam ediyor.
Dağıstan Valisi Sergey Melikov öfkeyi yatıştırmak için askere almada 'yanlışlar yapıldığını' kabul etti. Melikov Telegram'da yazdığı mesajda "Bundan daha önce de bahsettim ama yine söyleyeceğim. Kısmi seferberlik başkanın duyurduğu sıkı kriterlerle yapılmalı" dedi.
Dağıstan'ın şimdiden Ukrayna'nın işgaline binlerce asker gönderdiğine inanılıyor. BBC Rusça Servisi'nin geçtiğimiz günlerde yaptığı analize göre Dağıstan, tüm diğer Rus bölgelerine kıyasla daha çok kayıp verdi.
Geçen ay yapılan araştırmada Dağıstan'dan 301 kişinin öldüğünü gösteriyor. Bu oran Moskova'nın 10 katı ve gerçek sayının çok daha yüksek olduğu sanılıyor.
BBCTürkçe, Milliyet