Libya'da Muammer Kaddafi'nin devrilmesinden sonra başlayan iç savaşta General Halife Hafter güçleri ile BM'nin tanıdığı Trablus merkezli hükümet güçleri arasında başlayan iç savaş devam ediyor.
Mısır, Birleşik Arap Emirlikleri ve Suudi Arabistan destekli Hafter komutasındaki kuvvetler Türkiye ve Birleşmiş Milletler (BM) tarafından kabul gören Trablus merkezli hükümete karşı mücadele veriyor.
Libya'nın Trablus merkezli Ulusal Mutabakat Hükümeti (UMH), Rus paralı savaşçılara atıfla ülkedeki iç savaşa dış müdahalelerin olduğu görüşünde. BM'nin tanıdığı Ulusal Mutabakat Hükümetini (UMH) Türkiye de destekliyor.
Libyalı ve ABD'li yetkililer, sözleşmeli savaşçıların, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'e yakın bir oligarkın sahibi olduğu Wagner Grup adlı paramiliter örgüt olduğunu belirtiyor.
Wagner Rus özel güvenlik şirketi mensubu paralı askerlerin, Birleşik Arap Emirlikleri ve Mısır destekli General Halife Hafter güçleri ile aynı safta olmakla suçlanıyor.
Hafter liderliğindeki güçler, Birleşmiş Milletler tarafından kabul edilen meşru Trablus hükümetini devirmeye çalışıyor.
Moskova, Libya krizine doğrudan ya da dolaylı müdahil olduğu iddialarını reddediyor.
Ancak Rus Novaya gazetesi editörü Pavel Felgenhauer, euronews'e verdiği mülakatta "Paralı askerler, Rus güvenlik birimleri ile Rus ordusunun bilgisi dahilinde hareket ediyor. Kremlin'den işaret almadan hareket de etmiyorlar." değerlendirmesinde bulundu.
Tartışmaların merkezinde yer alan Wagner Grubu kimdir?
Rusya merkezli özel güvenlik şirketlerinden Wagner Grubu'nun adı, Ukrayna'nın doğusundaki Donbas bölgesinde Kiev karşıtı isyan sırasında yaşanan çatışmalarda duyulmaya başladı.
Profesyonel savaşçıların, Ukrayna'nın doğusunda Moskova yanlısı isyancılarla birlikte çatışmalara müdahil olduğu belirtilmişti.
Wagner'i yakından takip eden kaynaklar, daha önce Reuters'a yaptıkları açıklamada, gruba bağlı savaşçıların Ukrayna ve Suriye'de Kremlin adına gizli operasyonlar düzenlediğini öne sürmüştü.
Rus makamları ise Wagner üyelerinin Moskova'dan emir aldığı ve bu yönde hareket ettiği yönündeki suçlamaları kesin bir dille reddediyor.
Devlet Başkanı Vladimir Putin'e yakınlığıyla bilinen Rus iş insanı (oligark) Yevgeny Prigozhin de daha önce yaptığı açıklamalarda Wagner'in kendisine ait olduğu iddialarını reddetmişti.
Ancak ABD, 2016 başkanlık seçimleri ve 2018 Kongre seçimlerine müdahale ile suçladığı Prigozhin'e yaptırım uygulamıştı.
Prigozhin, Wagner ile herhangi bir bağı olmadığını, Washington'ın iddialarına yorum yapmayacağını ve bu durumun ABD Hazine Bakanlığının "özel meselesi" olduğunu öne sürüyor.
'Elite saldırı timleri'
Rus gazeteci ve savunma analisti Pavel Eugenievich Felgenhauer, Wagner savaşçılarının çalışma şekillerinin ABD'li özel güvenlik şirketi üyelerinden farklı olduğunu belirtiyor.
euronews'e konuşan Felgenhauer, "Rus güvenlik şirketi savaşçıları bizzat savaşa katılıyor ve özel vurucu tim olarak kullanılıyorlar. Ancak ABD'li özel güvenlik şirketi çalışanlarının öncelikli vazifesi koruma" diyor.
"Rusya'da, savaşmaya istekli bu tür insanlardan müteşekkil büyük bir havuz var. Bunlar temel olarak Donbas'ta savaşan kişilerden oluşuyor." diyen Felgenhauer, "Ancak şimdilerde Donbas'ta fazla 'iş yok' ve daha da önemlisi iyi para kazanamıyorlar. Bu yüzden para kazanacakları yeni yer arıyorlar, çünkü bu savaşçıların başka şekilde para kazanmaları oldukça zor." ifadelerini kullandı.
Muadillerine göre, ellerine yüklü miktarlarda para geçmese de bir savaşçı olarak ayda birkaç bin dolar kazanabiliyorlar.
Sayıları binlerle ifade ediliyor
Tim komutanı olmaları halinde ilave ödenek alıyorlar.
Ya da savaş bölgesinde ölmeleri durumunda ailelerine 50 bin euro civarında tazminat veriliyor.
Felgenhauer, Rusya kanunlarına göre paralı askerlik yapmanın suç kabul edildiğini ve resmi olarak özel askeri şirketlerin bulunmadığını belirtiyor.
Ancak savunma uzmanı sözlerini şöyle sürdürüyor:
"Elbette Rus güvenlik servislerinin ve ordunun kontrolünde çalışıyorlar. Yönetimden işaret gelmedikçe savaşa girmiyorlar. Kremlin bunu inkar edip hiçbir şey bilmediğini söylese bile..."
Rus hükümetinin istediği bazı amaçlara Wagner savaşçılarını kullanarak ulaştığını ifade eden Felgenhauer, kazandıkları paraların bu savaşçıların Rusya'daki aileleri için oldukça fazla olduğunu dile getiriyor.
Ayrıca özel paralı askerlerin 'ölümüne savaşmaya hazır' olduğunun da altını çiziyor.
Savunma analisti Felgenhauer'e göre, bir başka açıdan değerlendirildiğinde, bir gün Rusya için siyasi bir tehdit oluşturabilecek kadar güçlü savaş eğitimine sahip bu 'tehlikeli unsurlar' ülkeden çıkarılıyor.
'Rusya, Libya için Türkiye ile karşı karşıya gelmez'
Rus analist, en nihayetinde Wagner'in Kremlin'in dış politika amaçlarını makul bir inkar edilebilirlikle sürdürmesine olanak tanıdığına işaret ediyor ve ekliyor, "Rusya resmi olarak Libya'ya müdahale etmez."
Rusya'nın Libya'da hem Ulusal Mutabakat Hükümeti hem de Halife Hafter ile irtibatı olduğunu kaydeden Eugenievich Felgenhauer, euronews'e verdiği mülakatı şu sözlerle tamamladı:
"Türkiye lideri Recep Tayyip Erdoğan UMH'ye destek veriyor. Dolayısıyla Türkiye ve Rusya, Libya için karşı karşıya gelip savaşmayacaktır. Çünkü bu durum Suriye'de ciddi krize yol açar. Ayrıca Rusya açısından Türkiye, Libya'dan çok daha stratejik öneme sahip."
'Keskin nişancılık, savaş pilotluğu
ve Hafter güçlerine eğitim'
İtalya'da yayın yapan Corriere gazetesi muhabiri Lorenzo Cremonesi'ye göre, Ruslar ön cepheden uzak duruyor.
Bunun yerine uzak mesafeden keskin nişancı, uçak pilotu veya Hafter güçlerine eğitim verme şeklinde faaliyet gösteriyorlar.
Foreign Policy dergisine göre de Wagner, Suriye'deki saldırılarının ardından utanç duyacak bir seviyeye düştü.
Artık Afrika'da yerel milislerin eğitimleri ve özel güvenlik sözleşmeleri ile iş imkanları bulmaya çalışıyor.
Wagner'i araştıran 3 Rus gazeteci öldürülmüştü
Wagner'in Orta Afrika Cumhuriyeti'ndeki varlığını araştıran 3 Rus gazeteci, 2018 yazında cinayete kurban gitmişti.
Bu konuyu araştıran diğer gazeteciler de tehdit edildi.
Birleşmiş Milletler tarafından tanınan Libya Yüksek Devlet Konseyi Başkanı Halid el Meşri de ülkesinde savaşan (Rus) paralı askerlerin listesini Rusya hükümetine sunacaklarını bildirdi.
ABD Dışişleri Bakanı Yakın Doğu İşlerinden Sorumlu Yardımcısı David Schenker, Washington'ın, Rusya destekli paralı askerlerden oluşan Wagner Grubu'na yaptırım uygulanması için Avrupalı müttefikleriyle çalıştıklarını duyurdu.
Schenker ayrıca Wagner Grup'u "büyük çapta sivil öldürme hayaletleri" olarak tanımladı.