Mısır Petrol ve Madeni Kaynaklar Bakanı Tarık el-Molla'nın İsrail ve Filistin ziyaretlerinin arkasında Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri'nin (BAE) Gazze'deki doğal gaz sahası ve Süveyş Kanalı üzerinde yaptığı anlaşmaların verdiği rahatsızlığı gidermek olduğu belirtiliyor.
Mısırlı Bakan'ın İsrail Cumhurbaşkanı Reuven Rivlin ve Başbakan Binyamin Netanyahu başta olmak üzere İsrailli yetkililerle yaptığı görüşmelere ilişkin basına beklenmedik bir bilgi sızmadı.
İsrail'e gerçekleştirdiği ziyaretin ardından 21 Şubat'ta işgal altındaki Batı Şeria'ya geçen Bakan Molla, Ramallah'ta Filistin Enerji Kurumu Başkanı Zafir Milhim ve Yatırım Fonu Yönetim Kurulu Başkanı Muhammed Mustafa ile bir araya geldi.
Toplantının ardından Filistin Yatırım Fonu ile Mısır Doğalgaz Şirketi (EGAS), Gazze şeridi açıklarındaki Gazze Marine doğal gaz sahasını geliştirmek için anlaşmaya imza attı.
Doğu Akdeniz'deki en eski doğal gaz sahası "Gazze Marine"
Gazze Marine doğal gaz sahası Doğu Akdeniz'de keşfedilen ilk doğal gaz sahası olma özelliği taşıyor. Bu gaz sahasının bulunmasını bölgede İsrail, Mısır ve Yunanistan'ın yeni keşifleri takip etti. Söz konusu keşifler bölgedeki enerji dağılım haritasını değiştirerek Akdeniz'e kıyısı olan ülkeler arasında anlaşmazlıkları da beraberinde getirdi.
İsrail, Filistin'in Gazze Marine doğal gaz sahasını geliştirmesine izin vermiyor. Filistin söz konusu doğal gaz sahasındaki hakkını teyit etmek ve uluslararası boyutta İsrail üzerinde baskı unsuru oluşturmak için iki yıl önce Doğu Akdeniz Gaz Forumu'na katılmış olsa da hala bu doğal gaz sahasını kullanamıyor.
İsrail'in sahanın geliştirilmesine müsaade etmemesi ve engel çıkarması üzerine British Gas sahadaki hissesini 2016'da Shell'e satmış, Shell de Filistin ve İsrail hükümetleri arasında sahanın kullanımı konusundaki belirsizlik ve sahanın geliştirilmesi konusunda netlik bulunmamasından dolayı 2017'de Filistin hükümetinin konsorsiyumdan çıkma talebini iletmişti.
Gazze üzerinde Mısır-Katar rekabeti
Mısır'ın Filistin'e ait tek doğal gaz sahası olan Gazze Marine'yi geliştirme konusunda hızlı bir adım atarak Filistin'le anlaşma imzalamasında, muhtemelen Katar'ın Gazze'deki etkinliği, güçlü varlığı ve elektrik krizinin çözülmesine ilişkin çabaları etkili oldu.
Katar, Gazze Şeridi'nde termik santrale doğal gaz aktarılması için geçen hafta İsrail ve Filistin hükümetiyle koordineli olarak Birleşmiş Milletler (BM) ve Avrupa Birliği (AB) ile bir anlaşma imzalamıştı.
Mısır'ın Doğu Akdeniz'de sahaya yeni ve güçlü bir oyuncunun dahil olmasından endişe duyduğu ve Filistinliler için yeni bir alan olan enerji sahasında ortaklık kurarak sınırlarına yakın Gazze Marine'yi geliştirme konusunda Filistin yönetimiyle anlaşma imzalayıp sahayı kendine bağladığı düşünülüyor.
Katar'ın Filistin ile doğal gaz sahasını geliştirme anlaşması imzalamış olduğu varsayıldığında ise, Doha doğal gaz açısından zengin bir bölgede faaliyet gösterecek, gelişmiş teknik imkanlar kullanacak ve belki yeni sahaları keşfetmesinin yolu açılmış olacaktı.
Mısır, Doğu Akdeniz'deki keşifleri ve Avrupa'ya gaz ihracına yeniden başlayabilmek için İsrail ile yaptığı gaz ithali anlaşması ile bölgesel bir enerji merkezi haline gelmek çabasında olduğunu ortaya koymuş oldu.
Mısır'ın atardamarı: Süveyş Kanalı
Molla'nın İsrail'e yönelik ziyareti, Mısır'ın üç hafta önce İsrail'in Kızıldeniz ile Akdeniz arasında uzanabilecek boru hattı nedeniyle Süveyş Kanalı'nın olumsuz etkileneceğini yalanlamasının ardından gerçekleşti.
Süveyş Kanalı Kurumu, kanal yolunun doğu ile batıyı birbirine bağlayan en kısa ve en güvenli yol olduğu, deniz konteynırlarının kanal aracılığıyla daha büyük miktarda ve herhangi bir kara yolundan daha düşük maliyetle ürün taşınabildiği yönünde bir açıklama yapmıştı.
İsrail'in hattın BAE'den Suudi Arabistan ve Ürdün'den geçerek Eilat'a ve oradan da Akdeniz'deki Aşkelon (Askalan) limanına kadar uzatılmasına yönelik görüşmeleri duyurmasının ardından Mısırlıların Süveyş Kanalı'nın geleceğine ilişkin endişeleri arttı.
Bu, petrol sektöründeki bir rakibin Süveyş Kanalı'nın ham petrol gelirlerini paylaşacağı anlamına geliyor. Daha da önemlisi, diğer ticari sektörlerde de İsrail'in güneyinden batısına bir kara koridoru araştırılmasına kapı açabilir.
Mısırlı Bakanın ziyareti, İsrail'in dünya üzerindeki emtia transferleri açısından en önemli geçiş noktalarından birisi olan Süveyş Kanalı'na rakip olabilecek kara nakliye hattı konusunda ne düşündüğünün öğrenilmesi açısından mühimdi.
2020'nin son çeyreğinde İsrail'e ait Asya-Avrupa Boru Hattı Şirketi'nin (EAPC) Birleşik Arap Emirlikleri'nin (BAE) petrolünün Avrupa'ya taşınması için BAE'li iş adamlarının ortaklaşa kurduğu MED-RED Land Bridge şirketi ile mutabakat zaptı imzalaması da dikkatleri çekmişti.
Anlaşma, petrolün Körfez ülkelerinden Avrupa'daki tüketim pazarlarına taşınması için yeni ve mevcut altyapının geliştirilmesini hedefliyor ve bunların çoğu şu anda Süveyş Kanalı'ndan geçiyor.
Eilat-Aşkelon Boru Hattı'nın uzunluğu 254 kilometre. Aşkelon Limanı'nda 2,3 milyon varil kapasiteli petrol deposu bulunuyor. Ayrıca 300 bin ton ham petrol taşıyan tankerleri karşılayabiliyor, bu da Süveyş Kanalı'nın kapasitesinden daha fazla miktara tekabül ediyor.
