‘Modern Çin İmparatoru’ Şi Cinping’i bekleyen zorluklar

TIMETURK | HABER MERKEZİ

Çin Komünist Partisi'nin Pekin'de gerçekleştirilen 20. Ulusal Kongresi, dün yapılan kapanış oturumuyla sona erdi. Partinin en üst yönetim organı Merkez Komite'nin seçildiği toplantıda, Merkez Komite ve Disiplin İnceleme Komitesi çalışma raporları ile Parti Tüzüğü'ndeki değişiklikler onaylandı. Merkez Komite'de yer alan isimlerden ziyade liste dışına itilen isimler dikkat çekiciydi. Bazı önemli isimlerin partinin karar vericileri arasında kendine yer bulamaması, Cinping'in gelecek dönemde parti içindeki muhalefeti yönetim kadrosunun dışında tutarak iktidarını sağlamlaştıracağının bir işareti olarak algılandı.

GÜCÜNÜ PEKİŞTİRDİ

Kongrede yeni seçilen Merkez Komite'de, Devlet Başkanı ve Genel Sekreter Şi Cinping yer alırken partinin tepe yönetimini oluşturan Daimi Komite'deki 7 üyeden 4'ünün bulunmaması dikkati çekti. Başbakan LiKıçiang, Çin Ulusal Halk Kongresi (ÇUHK) Başkanı Li Canşu, Çin Halk Siyasi Danışma Konferansı Başkanı Vang Yang ve Başbakan Birinci Yardımcısı Han Cıng'ın adları yeni Merkez Komite listesine alınmadı. Şi'nin üçüncü dönem iktidarının habercisi olan değişim, Çin liderinin yeni kadrolarla yoluna devam edeceğini gösteriyor. Gün ortasında kapanış konuşmasına başlayan Şi, “Mücadele etmeye cesaret edin, kazanmaya cesaret edin; kafanızı işinize verin ve sıkı çalışın” dedi. Cinping'in Tayvan politikası, ABD ile ekonomik ve askeri mücadele ve Kuşak Yol Projesi başta olmak üzere hedeflerine zaman kaybetmeden ulaşmak ve bu süreç içinde alınan kararların uygulanmasını yavaşlatacak muhalif sesleri ortayan kaldırmak için kadrosunu yenilediği değerlendiriliyor. Emeklilik haddinde olan Li Canşu ve Han Cıng'ın parti yönetiminden ayrılmaları bekleniyordu. Başbakan Li Kıçiang, Anayasa'da başbakanlık için öngörülen iki dönem sınırlaması nedeniyle gelecek martta görevini devredecek.

‘68 KURALI' UYGULANMADI

Çin siyasetinde yaklaşık 30 yıldır uygulanan yazılı olmayan kurala göre, bir yönetici Ulusal Kongre yapıldığında 68 yaşını doldurmuşsa, yeni bir göreve atanması veya mevcut görevini sürdürmesi mümkün olmuyor. “67 kalır, 68 gider” şeklinde özetlenen emeklilik haddi kuralı, kongre tarihinde ilk kez 69 yaşında olan Şi için uygulanmadı. Şi'nin adının Merkez Komite listesinde yer alması, Çin liderinin yeniden genel sekreter seçilerek iktidarını sürdüreceğine işaret ediyor. Cinping'in, kongrede iktidarını üçüncü döneme taşıyarak Çin Halk Cumhuriyeti'nin kurucusu Mao Zedong'dan bu yana parti liderliğini ve devlet başkanlığını iki dönemden fazla sürdüren ilk lider olması bekleniyor. Yeni seçilen Merkez Komite bugün ilk toplantısını yapacak. Komite kendi içinde 25 kişilik Siyasi Büro'yu ve 7 kişilik DaimiKomite'yi seçecek. Toplantının ardından Çin'in yeni liderleri basının karşısına çıkacak.

ESKİ BAŞKAN SALONDAN ÇIKARILDI

Kapanış oturumunda, Merkez Komite'nin seçilmesinin ardından basın mensuplarının salona alındığı sırada, ön sırada Devlet Başkanı ve Genel Sekreter Şi Cinping'in solunda oturan Çin'in eski devlet başkanı Hu Jintao, kolundan tutularak salondan çıkarıldı. Cintao, yetkililer tarafından yerinden kaldırıldığı sırada Devlet Başkanı Ş iJinping'in yanında oturuyordu. Önce dışarı çıkmak istemediği gözlenen Hu, bir süre sonra iş birliği yaparak görevliler eşliğinde salonu terk etti. Cintao, 2002-2012 yıllarında Çin Devlet Başkanlığı ve ÇKP Genel Sekreterliği görevlerinde bulunmuştu. ŞiCinping, 2007-2012 yıllarında Hu'nun yardımcısı olarak görev yapmıştı.

SÜRGÜNDEN DÖNÜŞ: CİNPİNG'İN HİKAYESİ

1953'te Pekin'de dünyaya gelen Şi Cinping, Çin Komünist Parti'nin kurucularından ve eski Başbakan Yardımcılarından Şi Zongşun'un oğlu olarak dünyaya geldi. Üst düzey bir yetkilinin oğlu olması nedeniyle bir ‘prens' gibi görülüyordu. Ama ailesinin kaderi, babasının 1962'de hapse atılmasından sonra tam tersine döndü. Şi ve ailesi ülkenin kuzeydoğusundaki yoksul ve uzak Liangjiahe köyüne, yedi yıl boyunca ağır işçilik yapacağı “yeniden eğitime” gönderildi. Ancak Şi, Komünist Parti'den uzaklaşmak yerine, partiyi benimsedi. Birkaç kez partiye üye olmaya çalışsa da, babasının durumu nedeniyle reddedildi. Nihayet 1974'te partiye kabul edilmesinden sonra, Hebei bölgesinde kariyerine başlayıp, yavaş yavaş basamakları tırmandı. 1989'da 35 yaşındayken ülkenin güneyindeki Fujian bölgesinde bulunan Ningde kentinde parti şefi oldu. Şi'nin yükselen profili, onun ülkedeki en üst düzey karar organına, Çin Politbüro Daimi Komitesi'ne girmesini beraberinde getirdi. Şi, 2012'de de Çin lideri oldu. Şi ve ünlü bir şarkıcı olan eşi Peng Liyuan, Çin'in bir numaralı çifti olarak devlet medyasında sık sık boy gösteriyor.

Şİ CİNPİNG'İ BEKLEYEN ZORLUKLAR

ŞiCinping, Çin Komünist Partisi Genel Sekreterliğine yeniden seçilerek, Mao'dan sonra iktidarını üçüncü döneme taşıyan ilk lider oldu. Çin lideri Şi Cinping'in önünde zorlu bir beş yıl var. Hürriyet, o zorlukları derledi:

1- NÜFUZ YARIŞI: ‘Kuşak ve Yol' altyapı projesi Pekin'in etki alanını büyütme çabasının en somut örneği. Ancak kâr etmeyen projeler ve tartışmalı ihalelerle yıpranan girişim, Sri Lanka'dan Kenya'ya “yoksul ülkeleri borçlandırarak tuzağa düşürme aracı” olarak görülüyor. Bu beş yılda en önemli mirasının imajını düzeltmeye çalışacağının sinyalini veren Şi ayrıca, ABD ve Avrupa'nın son bir yılda ilan ettikleri rakip girişimlerle rekabet etmek zorunda.

2- TAYVAN SORUNU: Şi'nin Kongre açılış konuşması, Tayvan meselesinin gelecek beş yılın en kritik başlıklarından olacağının sinyalini verdi. Birleşme vaadini tekrarlayan Şi, hiçbir zaman “silah kullanmama” sözü vermeyeceklerini ve gerekirse “her yola başvurabileceklerini” söyledi. ABD Başkanı Joe Biden ise birden fazla kez, Tayvan'a saldırı durumunda “Amerikan askerinin Ada'yı savunacağını” belirtmişti.

3- DEV ŞİRKETLER: Pekin geçen birkaç yılı, teknolojiden emlak sektörüne kendi ekonomik başarısının sonucu olan dev şirketleri budamaya çalışarak harcadı. Özellikle Alibaba ve Tencent gibi teknoloji şirketlerini hedef alan regülasyonlar, yüzlerce milyar doları sildi. Ekonomisi pandemi ve Ukrayna krizinden zarar gören Çin'in, devlet kontrolünü garanti altına almak için attığı bu adımlarda ne kadar ileri gidebileceği gelecek beş yılın konusu olacak.

4- İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ: Ukrayna savaşı hemen tüm ülkeleri iklim hedeflerinden geri adım atmaya itti ancak uzun vadeli amaçlar sabit. Şi, iklim değişikliğine karşı aksiyon alacakları ve emisyon azaltım taahhütlerine uyacakları sözünü verdi. Pekin daha önce 2060 yılında karbon-nötr olacağını açıklamıştı. Yeşil enerjiye geçiş Çin ekonomisini baskı altına alabilir. Resmi hedefe göre, sadece sekiz yıl içinde emisyon artışı terse dönmeli. Bu, bir yanda temiz enerjiye yoğun yatırım gerekliliği, diğer tarafta ekonomik büyümenin baskı altında kalacağı anlamına geliyor.