Sekiz yıldır devam eden savaştan sonra, ABD, Rusya, Türkiye ve İran arasında nüfuz alanlarına bölünmüş Suriye'nin yakın bir zamanda tekrar bütünleşmesi mümkün görünmüyor. Adının açıklanmasını istemeyen Batılı bir diplomat, “Rejim ve müttefiklerinin bir zamanlar gösterdiği iştah ve kabiliyeti şu anda direnişçiler cephe hatlarında gösteriyor” diyor.
Reuters Haber Ajansı, İdlib'deki son gelişmelerle ilgili bir analize imza attı. Analiz şöyle:
Suriye Devlet Başkanı Beşar Esed'in Suriye'nin kuzeybatısında gerçekleştirdiği saldırılar, rejim karşıtı savaşçıların acı veren sert bir darbesi ile karşılık buldu. Bu durum Türklerin bu bölgeyi onun elinden almak için ne kadar kararlı olduğunu, Esed'in da Suriye'nin çoğunu askeri güçle tekrar geri almak için çabalayacağını gösteriyor.
İki aydır İdlib içinde ve çevresinde devam eden Rusya destekli operasyonların Esed için çok az ya da hiçbir getirisi olmadı. Bu Rusya'nın 2015'de müdahale etmesinden beri yolunda gitmeyen nadir askeri kampanyalardan biri.
Hükümetin saldırılarına karşı koyan muhalif savaşçılar, muhalefet ve diplomatik kaynakların da söylediğine göre Türkiye tarafından verilen güdümlü tanksavar füzeler kullanarak küçük ilerlemeler de kaydettiler
İsminin açıklanmasını istemeyen bir muhalif savaşçı, “Bu füzelerle personel dahi hedef alınabiliyor. Bu da kolaylıkla tedarik edilebildiklerini gösteriyor” diyor. Konuyla ilgili olarak Türkiye Dışişleri Bakanlığı isyancılara silah tedarik edip etmediklerine dair iddialara herhangi bir cevap vermedi.
Ülkenin kuzeybatısında devam eden Türkiye destekli savaşla, bir yıl önce Batılı ülkelerle Arapların desteklediği ancak Esed'e karşı kaybeden ülkenin güneybatısındaki muhaliflerin verdiği savaş taban tabana zıt.
Rusya'nın son savaşa verdiği desteğe rağmen, Rusya ve İran'la yapılan anlaşma çerçevesinde Türkiye'nin asker sevk ettiği ülkenin kuzeybatısında Esed ile müttefiklerinin aynı safta olup olmadıklarına yönelik sorular artmaya başladı.
Esed'i desteklemek için bombardıman gerçekleştirse de Rusya, Türkiye ile ilişkilerini korumaya çalışıyor: Türkiye, Suriye hükümetinin Türk güçlerine yönelik saldırılarının durdurulması için Rusya'nın devreye girdiğini belirtiyor.
Suriye'nin Irak, Lübnan ve İsrail'e yakın bölgelerini de içeren, İran'ın daha fazla çıkarına olan bölgelerde Esed güçlerine yardım eden İran destekli Şii güçlerin bu kez kuzeybatıda büyük bir rol oynadığına dair bu kez herhangi bir işaret yok.
Bir yıl önce güneybatının ele geçirilmesi Esed için en son kazanımdı. Suriye güçlerinin ilerleyişinin durmasında sadece Türkiye'nin kuzeybatıdaki çıkarları engel olmadı, ayrıca ABD'nin kuzeydoğu ve doğudaki varlığı da diğer bir etken.
ABD Başkanı Donald Trump'ın geçtiğimiz Aralık ayında çekeceğini öne sürdüğü Amerikan askerleri hala Kürt destekli direnişçileri destekliyor.
Sekiz yıldır devam eden savaştan sonra, ABD, Rusya, Türkiye ve İran arasında nüfuz alanlarına bölünmüş Suriye'nin yakın bir zamanda tekrar bütünleşmesi mümkün görünmüyor.
Adının açıklanmasını istemeyen Batılı bir diplomat, “Rejim ve müttefiklerinin bir zamanlar gösterdiği iştah ve kabiliyeti şu anda direnişçiler cephe hatlarında gösteriyor” diyor.
İdlib bölgesini, daha önceki ismi Nusra Cephesi olan Heyet-ü Tahrir Eş-Şam (HTŞ) kontrol ediyor. BM tarafından terör örgütü olarak adlandırılan örgüt, ülkenin bu kuzey batısını savunmak için Türkiye destekli muhaliflerle çatışmasını bir kenara bıraktı.
İdlib'de Esed rejimine karşı savaşan muhalif gruplardan Ceyş el İzze komutanlarından Albay Mustafa Bakur, rejim saldırılarını boşa çıkarmakta aralarındaki koordinasyonun büyük bir rol oynadığını belirtiyor.
Reuters'in yazılı sorusuna, “Bu savaş bir süre daha devam edecek, çünkü bu bir kemik kırma savaşına dönüştü” şeklinde cevap veriyor.
Hükümet güçlerinin hava saldırıları ve varil bombaları ile Nisan ayı sonunda başlattığı savaşta ilk etapta 20'ye yakın köy ele geçirildi. Akabinde, haziran ayı başında hükümet güçlerinin karşı koyamadığı, muhalif savaşçıların başlattığı karşı saldırıları beraberinde getirdi.
Hükümet, operasyonlarını muhalif savaşçıların varılan anlaşmayı ihlal etmelerine bir cevap olarak tanımlıyor. Rusya ise, üssüne yönelik drone saldırıları da dahil İdlib'den gerçekleştirilen eylemleri durdurmak amacıyla operasyonların gerçekleştirildiğini söylüyor.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Nisan ayında yaptığı açıklamada büyük çaplı bir saldırının mantıksız olduğunu söylemişti.
Her ne kadar Suriye hükümeti savaşın amacını açıklamasa da muhalif savaşçılar amacın İdlib'den geçen iki otoyolun kontrol edilmesi olduğuna inanıyor.
Nisan ayından beri yaklaşık 300 bin kişi bombardımanlardan kaçarak Türkiye sınırına yakın yerlere yığılmış durumda. BM, İdlib'de insani bir felaketin kapıda olduğu uyarısında bulunuyor.
Ankara için, muhalefetin desteklenmesinin diğer önemli sebebi de diğer bir mülteci akınının önüne geçmek. Türkiye hali hazırda 3.6 milyon Suriyeliye ev sahipliği yapıyor.
Suriye hükümetini, sivilleri ve İdlib'deki kontrol noktalarını hedef almakla suçlayan Türkiye, Rusya'ya ise herhangi bir ithamda bulunmuyor, tam tersine Suriye'nin kuzeybatısında Rusya ile işbirliğine devam edeceğini söylüyor.
Reuters'in sorusuna Türk Dışişleri Bakanlığı verdiği yazılı cevapta, “Kontrol noktaları ve sivillere yönelik saldırılarla ilgili Rusya'ya gerekli mesajlar iletilmiştir” dedi.
Suriye İnsan Hakları Gözlemevi'ne göre, her iki taraftan savaşçıların yanı sıra yüzlerce sivili hayatını kaybetti.
Gözlemevi Direktörü Rami Abdurrahman operasyonu, Rusya ve Şam için her seviyede bir fiyasko olarak tanımlıyor.
İdlib'de konuşlu bir Rus özel askeri güvenlik şirketi temsilcisi, İdlib'deki isyancıların düşmanlarından çok daha profesyonel ve motive olduklarını söylüyor. Temsilci, Rusya olmadan Suriye'nin bu savaşı kazanmasının mümkün olmadığını belirtiyor.
Batılı bir diplomat Suriye ordusunun küçük bazı kazanımlara karşı can sıkıcı büyük zayiatlar verdiğini söylüyor. Aynı diplomat, “Türkiye, 'siz burayı askeri olarak ele geçiremezsiniz, masaya oturmalısınız' demek istiyor” şeklinde konuşuyor.
Şam'a yakın bir kaynak ise Nisan ayından beri devam eden operasyonun sınırlı bir çatışma olduğunu, Rusya'nın Türkiye ile ilişkilerinden dolayı tüm bölgeyi ele geçirmek için geniş çaplı bir operasyondan kaçındığını belirtiyor.
Aynı kaynak, “Tabi ki rejim İdlib'i güç kullanarak ele geçirmek istiyor, fakat Rusya olmadan bunu yapamaz çünkü pek çok direnişçi ve Rusya, Türkiye'ye bakıyor. İdlib'deki durumun çok daha uzun bir süre aynı şekilde kalacağını tahmin ediyoruz” diyor.