Oligark kelimesini mutlaka duymuşsunuzdur. Oligarşi'den gelmektedir. Oligarşi ise küçük ve ayrıcalıklı bir grubun iktidarda olduğu yönetim şekli.Günümüzde oligark dendiği zaman Rusya'daki büyük şirketlerin sahipleri olan isimler kast edilmekte. Rus Oligarklar özellikle 1990'lı yıllarda komünizmin yıkılıp yerine kapitalist düzenin kurulması sırasında ortaya çıkmışlardır.
Oligarkların dönemi başladı
Bir dönem Rusya devlet başkanlığını yapan Boris Yeltsin'in beyin takımından olan Boris Berezovski, 2000 yılında Washington Post gazetesine yazdığı bir makalede kendisine ve diğer oligarklarla ilgili olarak “Devlet Başkanı Yeltsin'in yarattığı kişiler” diyerek oligarkların nereden geldiklerini açıkça itiraf etmiş, kendilerini "Rusya'daki yeni demokrasinin muhafızları" olarak nitelendirmişti.
Bankacılık ve petrolle gelen imtiyaz
Perestroika olarak adlandırılan Sovyetler Birliği'nin ekonomik ve siyasi açıdan yeniden yapılanması programı döneminde piyasa bazlı birtakım reformlarla mevcut sistem daha etkin hale getirilmeye çalışıldı. Kooperatiflerin kurulmasından sonraki aşama ise banka kurma işlemi oldu. Rus yönetiminin izin vermesiyle kooperatifler kendi bankalarını kurmaya başladı. Böylece parayı hem devletin görüş alanının dışına çıkarıyorlar hem de bürokrasi ve devlet müdahaleleriyle uğraşmıyorlardı. Sonrasında devreye giren aşamada ise genel itibariyle iki yüksek kazanç noktası oluştu. Bunlardan ilki ülkenin zengin bir kaynağı olan petrolü ucuz fiyattan alıp dünya fiyatından satmak; ardında o parayla yurtdışından bilgisayar alıp, rüşvet de ödeyerek, yurtiçine sokmak ve bu bilgisayarları da içerde fahiş fiyatlara satarak yüksek kârlar elde etmek.
Döviz spekülasyonları
1990'larda Rusya'da bilgisayar çok önemli bir ihtiyaç olmakla birlikte kıt bulunabilen bir üründü. İkinci yöntem de döviz spekülasyonu. 1990'lı yılların başında ruble dolara karşı büyük değer kaybederken bu süreçte bankalar üzerinden döviz spekülasyonu yapılarak büyük kazançlar elde edildi. Mesela kamu mevduatları bu bankalarda toplanıyor, ardından bankalar aldıkları parayı dövize çeviriyordu. Bu şekilde dövizden çok yüksek para kazanıyorlardı ve ödedikleri faiz bunun yanında çok düşük kalıyordu. Artık Rusya kolay yoldan para kazanma, paraya para katmanın merkezi haline geldi.
Medya ve enerji patronlarına yakın markaj
Rus Devlet Başkanı Vladimir Putin'in iktidara gelmesiyle birlikte yeni bir döneme kapı aralandı.Putin ilk olarak kendi konumunu oligarklara karşı güçlendirerek iktidarını sağlama almaya kalkıştı.Rusya'nın en önemli kanallarının sahiplerini otokontrolüne almak istedi. Devamında petrol şirketlerine "ayar" vermeye kalkıştı. Vladimir Gusinskiy gibi medya patronları ve Mihail Hodorkovski gibi enerji patronlarınin ensesinde oldu.
Siyasi atılımlarla stratejik hamleler
2000 yılında devletten 10 milyon dolar çaldığı suçlamasıyla tutuklanan Gusinskiy etkisizleştirildi.Tutuksuz yargılandığı sırada Rusya'yı terketti ve İsrail'e yerleşti. Londra'daki malikanesinde ölü bulunan Boris Berezovski, Rusya'dan yurt dışına kaçan ünlü oligarkların başında geliyordu.Tıpkı Putin gibi eski bir KGB görevlisi olan Aleksandr Lebedev de Rusya'da, Putin'e muhalaefet eden oligarklar arasında yer alıyordu.Stratejik siyasi ve ekonomik hamleler Buz Adam olarak adlandırılan Putin'i farklı arayışlara sevk etti.
Servetlerine servet katmaktan geri kalmadılar
Oligarkların toplam varlıkları dün olduğu gibi bugün de ayrı bir tartışma konusu.
Rusya'nın en zengin diğer isimleri ve servetlerine 2019 rakamları baz alarak baktığımızda şöyle bir tablo karşımıza çıkıyor
Leonid Mihelson (Novatek): 22,3 milyar dolar
Vladimir Lisin (NLMK): 20,5 milyar dolar
Aleksey Mordaşov (Severstal): 18,8 milyar dolar
Vagit Alekperov (Lukoil): 18,2 milyar dolar
Gennadiy Timçenko (Novatek): 16,7 milyar dolar
Alişer Usmanov (Metalloinvest, Megafon): 16,3 milyar dolar
Roman Abramoviç (Evraz): 14,9 milyar dolar
Türkiye'de otel, daire ve yat yatırımları dikkati çekiyor
Rus oligarklarının radarında Türkiye de bulunuyor. Türkiye, son on yıllık süreçte Rus iş adamlarının önemli ekonomik limanı. Başta Turizm olmak üzere kültürel ve sosyal açılımlarını Türkiye üzerinden sürdüren oligarkların otel yatırımlarını, yat alma çabalarını ve Akdeniz ve Ege gibi belli turizm merkezlerinde arsa ve daire almalarını da bu eksende yorumlamak gerekiyor.Otel konaklamasında 6 milyonu aşkın kişiyle ilk sırayı alan Ruslar, yat turizminde de liderliği elde bırakmadı. Rus oligarkların 100 metreyi aşkın yatları, bu yaz Türk kıyılarını doldururken milyonlarca dolar da gelir bıraktı.
