Türkiye Cumhuriyeti'nin Avrupa Birliği ile olan çalkantılı ilişkileri, Türkiye'nin Rusya ve Çin'in başını çektiği doğu bloğuna yakınlaşmasına sebebiyet vermektedir. Doğu bloğunun en güçlü temsilcilerin kurmuş olduğu birliğin başında Şangay Beşlisi olarak bilinen birlik gelmektedir. Bu sebeple birçok insan tarafından ilgi odağı olan Şangay Beşlisi, internette yapılan araştırmaların odağında yer almaktadır. İşte tüm detayları ile Şangay Beşlisi hakkındaki tüm bilgiler…
Şangay Beşlisi nedir ve ne zaman kurulmuştur?
Şangay Beşlisi 1996 tarihinde Çin Halk Cumhuriyeti'nin Şangay kentinden kurulun ve Rusya, Kırgızistan, Kazakistan, Çin ve Tacikistan'ın oluşturduğu bir birliktir. Birlik temel hedef olarak bölgesel güvenlik konusunda bir araya gelmiştir.
Kuruluşundan 5 yıl sonra Özbekistan'ın da dahil olduğu Şangay Beşlisi, adını Şangay İşbirliği Örgütü olarak değiştirmiştir. Şangay İşbirliği Teşkilatı özellikle 2000 yıllar itibariyle başlayan Amerikan yayılmacılığına karşı ortak bir tepki koymaktır.
Yıllardır özellikle Orta Asya, Ön Asya ve Uzakdoğu'da ciddi çalışmalara imza atan Şangay İşbirliği Teşkilatı 2015 yılı itibari ile yeni üyelerin dahil edilmesine yönelik çalışmalar yürütmüştür. Vladimir Putin'in 2015 yılında Şangay İşbirliği Teşkilatı için Rusya'da yapılan toplantıda Pakistan ve Hindistan'ın da bu teşkilata dahil olabilmesi için yeni çalışmaların yapılacağını duyurmuştur.
Türkiye'nin de yakından takip ettiği Şangay İşbirliği Teşkilatına herhangi bir üyeliği veyahut üyelik girişimi bulunmamaktadır. Türkiye şu an Azerbaycan, Ermenistan, Kamboçya, Nepal ve Sri Lanka ile birlikte Şangay İşbirliği Teşkilatı diyalog partnerleri arasında yer almaktadır. Şangay İşbirliği Teşkilatı'nın diğer üyeleri ile gözlemcileri ve destekçileri ise şöyledir;
Şangay Beşlisi'nin asil üyeleri
Çin Halk Cumhuriyeti
Kazakistan
Kırgızistan
Rusya
Tacikistan
Özbekistan
Şangay Beşlisi'nin gözlemcileri
Afganistan
Hindistan
İran
Moğolistan
Pakistan
Şangay Beşlisi'nin diyalog partnerleri
Azerbaycan
Beyaz Rusya
Ermenistan
Kamboçya
Sri Lanka
Türkiye
Şangay Beşlisi'nin destekçileri
ASEAN
BDT
Türkmenistan
Türkiye Şangay Beşlisi'ne sıcak bakıyor
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın zaman zaman Avrupa Birliği ile olan sorunlardan dolayı Şangay İşbirliği Teşkilatına yönelik yaptığı açıklamalar oldukça olumlu. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın gazetecilere verdiği bir demeçte şunları ifade etmiştir: “Türkiye “Benim için varsa, yoksa AB” dememeli... Kanaatim bu. Mesela, “Şanghay 5'lisinde Türkiye niye olmasın?” diyorum. Bunu Sayın Putin'e olsun, Nazarbayev'e olsun, şu anda Şanghay 5'lisinin içinde olanlara da söyledim. Başlangıçta 5 ülkenin kurduğu Şanghay İşbirliği Örgütü'ne Özbekistan, Pakistan, Hindistan gibi ülkeler dahil oldu... İran da girmek istiyor. Sayın Putin, “Bunu değerlendiriyoruz” gibi bir ifade de kullandı. Türkiye'nin Şanghay 5'lisi içinde yer alması, bu konuda çok daha rahat hareket etmesini sağlayacaktır diye düşünüyorum.” dedi. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın bu yaklaşımına Rusya'dan ise olumlu destek gelmişti. Rusya'da parlamentonun üst kanadı Federasyon Konseyi'nin Savunma Komitesi üyesi Aleksey Puşkov sosyal medya üzerinden şu ifadeleri kullandı: “Türkiye'nin Şangay İşbirliği Örgütü üyeliği Erdoğan için mantıklı bir adım. Şangay İşbirliği Örgütü, Avrupa Birliği'nin yerine geçemez. Ama AB'den farklı olarak üyeler tamamen egemen.”
2017 yılında Şangay İşbirliği Teşkilatı dönem başkanı olan Türkiye, ilk defa üye olmayan ülkeler arasında başkanlık yapan ülke konumunda bulundu.