TİMETURK | HABER MERKEZİ
Ayşe Karabat, konuyu TEDMEM'in eğitim uzmanı Derya Şahin İpek ile konuştuk ile konuştu.
İşte o söyleşiden bir kısım:
ÖĞRETMEN YETİŞTİREN KURUMLAR MÜHİM
Singapur'da öğretmen yetiştiren kurumlara ilk üçte birlik dilimde yer alan öğrenciler alınıyor. Bu öğrencilere, öğretmen yetiştirme sisteminde yoğun bir pedagojik bilgi ve uygulamaya dönük dersler veriliyor. Singapur'un tanımladığı bir öğretmen modeli var; yansıtıcı-uygulayıcı öğretmen.
ÖĞRETMEN İÇİN "SÜREKLİ ÖĞRENME" SİSTEMİ
Singapur'da öğretmenler uzun bir kariyer yolu tasarlayarak gelişimlerini sürdürüyorlar. Sürekli öğrenmek, sürekli gelişmek üzerine bir sistem inşa edilmiş durumda. Diğer öğretmen arkadaşlarıyla sürekli seminerlere gidiyorlar. Bu seminerler, öğretmen yetiştirme sisteminin bir parçası. Keyfi bir sistem, öğretmenler katılırsa katılır, katılmazsa katılmaz biçiminde değil. Öğretmenlerin kendilerini yetiştirmeleri için diğer öğretmenlerle kurdukları işbirliği ağları, kariyerinin olmazsa olmaz basamaklarından birisi. Öğretmen yetiştirme programları, ayrıca yoğun bir biçimde uygulamaya da yönelik. Bu da öğretmen yetiştirmenin lisans sürecine yayılması demek.
"STAJ ÇOK ÖNEMLİ"
Birinci sınıftan itibaren pratiğe yönelik dersleri var. Öğretmen adayları ilk iki yılı derse girmeyerek ama okulu gözlemleyerek, öğretmene yardım ederek tamamlıyor. Üçüncü sınıfta derse girmeye başlıyorlar. Dördüncü sınıfta da öyle. Türkiye'deki gibi dördüncü sınıfta değil, bütün lisans programlarında staj var. Ama Singapur'da birinci sınıftan itibaren öğretmen adayı sınıfın havasını soluyor. Sınıf ne demek, sınıf nasıl kontrol edilir bunları öğrenmiş olarak mezun oluyor. Bizim öğretmenlerimiz gibi mezun olup okula ilk gittiklerinde şok yaşayarak değil. Bizim öğretmenlerimiz sekiz kredilik staj uygulaması alırken Singapur'daki öğretmen adayları 21 krediyle mezun oluyorlar. Neredeyse üç katı. Mesela Finlandiya'da öğretmen adaylarının mezun olması için toplamda 300 kredilik ders alması gerek. Finlandiya'da staj uygulaması 20 kredi.
ESTONYA ÖĞRNEĞİ
Estonya örneğini de es geçmemek lazım. Singapur, PISA'da zaten öndeydi ama Estonya fark ettirmeden çok fazla reform yaparak hızlı bir ilerleme kaydetti. Onlar da Singapur gibi öğretmenlerine çok fazla özerklik verdi. Bunu reformlarla pekiştirdi. Öğretmenlerin durumunu değerlendiren TALİS 2013 araştırmasında (Türkiye bu araştırma da yoktu) Singapur ve Estonya'nın öğretmen profesyonelliğinde ilk üç sırada yer aldıklarını görüyoruz. Singapur ve Estonya'nın PISA'da ilk dörtte yer alması, öğretmenlikte de ilk üçte yer almasıyla ilişkili.
"ÖĞRETMEN ÖZERKLİĞİ"
Öğretmenlerin yetki sahibi olması. Türkiye'de merkeziyetçi bir sistemden söz ediyoruz. Öğretmenlerin sınıf içindeki uygulamalarda materyal geliştirmesi öğretim programına müdahale etmesi, geliştirmesi. Oysa Türkiye'de öğretmen hazır bir öğretim programının uygulayıcısı gibi görülüyor. Hâlbuki yüksek performanslı ülkelerde öğretmenler, öğretim programlarının aynı zamanda yaratıcısı. Mesela Estonya, öğretim programlarının geliştirilmesiyle ilgili öğretmenlere aktif rol veriyor. Öğretmenler toplanıp, kendi aralarında tartışıp öğretim içeriğini belirliyor. Nasıl öğretim uygulayacaklarını belirliyor. Ama Türkiye'de bu hazır olarak verildiği için öğretmen öğretim programını özümseyemiyor. İnisiyatif kullanması zor oluyor. İnisiyatif kullanmak belli bir beceri gerektirdiği için hem yeterlilik hem özerklik verilmeli. Özerklik yeterlilik olmadan çok tehlikeli. O yüzden öğretmenin yetki alanı geliştirilmeli ama bu yetkiyi kullanabilecek nitelikte öğretmen yetiştirilmesi çok önemli.
MAAŞLAR
Aslında Türkiye de öğretmen maaşları konusunda bir ilerleme kaydetti. Gayri safi milli hasılaya oranladığımızda Türkiye'deki maaşlar OECD ortalamasının üzerinde. Tam zamanlı, aynı nitelikteki bireylerle kıyasladığımızda Türkiye'deki öğretmenlerin maaşları düşük değil. Ama Singapur ya da Finlandiya'ya baktığınızda oralarda öğretmenler, doktorlar kadar maaş alıyor. Zaten bu toplumsal statüyü etkiliyor. Öğretmenin okul dışındaki zamanının kalitesini etkiliyor. Tabii ki öğretmenlerin Singapur'daki, Finlandiya'daki gibi bir toplumsal statüleri yok Türkiye'de.
EV ÖDEVLERİ
Bütün ülkelerde ev ödevi var. Ev ödevinin niteliği önemli. Finlandiya'da da, Singapur'da da ev ödevi yapılır. Önemli olan ödevin verilip verilmemesi değl, içeriği. Öğrenciye bir şey katmayacak, ezber bilgisi olursa ödev anlamlı değil. Ama öğrenciyi öğrenmeye motive edecek ve beceri geliştirecek ödev verilmesi anlamlı.
