Darbeci Sisi'nin iktidarı ele geçirmesinden Gazze yönetimine karşı uyguladığı yasakçı politikaları yumuşatma kararı aldığı bildirildi. Hamas Siyasi Birim Başkanı İsmail Heniyye ile Mısır istihbarat servisi arasında gerçekleşen bir dizi görüşmeden sonra, Refah Sınır Kapısı'ndan geçtikleri sırada tutuklanan 4 kişinin serbest bırakılması, “Sisi ve Hamas yakınlaşıyor mu?” sorularını gündeme taşıdı.
Yolcu otobüsleri ile Kahire Uluslararası Havaalanına nakledilen söz konusu kişiler, Sina'daki güvenlik sorunları nedeniyle yol boyunca Mısır ordusu tarafından korunduğu bildirildi.
TARAFLAR, BİRBİRLERİNE YAKINLAŞIYOR MU?
Şarku'l Avsat'ın haberine göre kaçırılan 4 kişinin serbest bırakılmasına ilişkin iki görüş var. Bunlardan birincisi, Hamas'ın Mısırlı yetkililere dört gencin serbest bırakılması karşılığında yüksek bir siyasi bedel ödediğini dile getirirken, diğer görüş, iki taraf arasındaki iyi ikili ilişkilerin Mısır cezaevlerinde tutuklu bulunan söz konusu kişilerin serbest bırakılması hususunda tarafların bakış açılarını birbirine yakınlaştırdığını söylüyor.
Sisi yönetimi ile Hamas arasındaki ilişkiler güçlü bir yöne doğru evriliyor. Ancak gözlemcilere göre politika, karşılıksız ve bedelsiz değil. Her şeyin bir bedeli var.
Gazze Şeridi ile Mısır ilişkilerinin tarihi eskilere dayanıyor. Bölünme olaylarından önce güçlü bir şekilde başlayan ilişkiler, sonrasında gelgitlerin yaşandığı birtakım aşamalardan geçti. Bu aşamalardan en sıkıntılı olanı, Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi'nin yönetimde bulunduğu tanık olduğumuz dönemde yaşanıyor.
Bunun iki temel sebebi var: Birincisi, Hamas'ın Müslüman Kardeşler ile olan ilişkisi, ikinci ise Sina'da Mısır'ın ulusal güvenliğini tehdit eden tüneller meselesi.
Mısır ile Hamas arasındaki ikili ilişkiler oldukça iyi aşamalardan da geçti. Mesela Mısır diplomasisisin arabuluculuk rolünün Gilad Şalit anlaşmasının imzalanmasındaki etkisi bunlardan biridir. 2011 yılında imzalanan bu anlaşma kapsamında Hamas ve İsrail arasında esir takası yapıldı. Ayrıca geri dönüş yürüyüşleri ve kuşatmanın kırılması diyalogları ile İsrail ile olan doğu sınırında ateşkes ilan edildi.
SİNA'DAKİ TERÖRİZM ÇIKMAZI!
Independent Arabia'dan İzzuddin Ebu Aşiya'ya konuşan el-Umma Üniversitesi'nden Siyaset Bilimi Profesörü Hüssam el-Dacni ise şu açıklamalarda bulundu:
“Hamas, Mısır'ın jeopolitik, tarihi ve kültürel pozisyonu, Arap Birliği tarafından ulusal uzlaşı dosyasına başkanlık etmesi için seçilmesi ve İsrail dahil olmak üzere bölgesel güçlerle olan önemli ilişkileri nedeniyle etkili bir rolü olduğunun farkında. Sina'daki terörizm meselesi ise Mısır güvenliği için gerçek bir problem teşkil ediyor. Ordu parasal ve askeri olarak buraya ciddi bir yatırım yapıyor. Ayrıca Gazze Şeridi, Hamas'ın sınırı kontrol etme çabaları ve Refah sınır kapısının her iki tarafa da ekonomik olarak hizmet edecek şekilde kullanılması bakımından önemli bir giriş noktasıdır. Hamas'ın, açık ve net bir şekilde İhvan ile olan ilişkilerinden kaçınmaya yönelik politikasını açıklamasının ardından, taraflar arasındaki ilişkiler gelişti. Bu durum, Mısır'ın Hamas'a karşı olan tutumunda hafif bir kaymaya neden oldu.”
BÜYÜK DÖNÜŞ YÜRÜYÜŞÜ
Dacni, Mısır'ın ateşkes sürecine devam edilmesi ve İsrail işgaliyle askeri bir çatışmaya girilmemesi konusundaki isteğinin nedenlerini, geri dönüş yürüyüşlerinde sakinliğin hakim olması, yaklaşmakta olan İsrail seçimleri ile birlikte İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu'nun kışkırtılmaması ve Kahire'nin taraflar arasında güveni arttırma arzusu ile ilişkilendiriyor.
Dacni'nin ifadelerine göre, Hamas'ın bakış açısından Mısır, kuşatmanın hafifletilmesi ve geçitlerin açık olması için Gazze Şeridi'ni dış dünyaya bağlayan tek kapı olarak görülüyor. Bu durum geçişlerin ve mal alışverişinin kolaylaşmasını sağlıyor. Burada, Sina Eyaleti örgütünün sınır bölgelerini kontrol edeceğinden endişe duyan Hamas'a dönük bir güvenlik durumunun olduğu görünüyor. Aynı zamanda bu, Gazze Şeridi ve Hamas'ın güvenliğini ve çıkarlarını etkiliyor ve olayları önlemek için Mısırlılarla iyi ilişkiler kurmasını sağlıyor.
STRATEJİK BİR DİYALOĞUN BAŞLANGICI
4 tutuklu dosyasına ilişkin görüşlerini dile getiren Dacni, bu meselenin aylar önce taraflar arasında başlayan stratejik bir diyaloğun sonucu olduğuna inanıyor. Dacni, bu durumu taraflar arasındaki diyaloğun olumlu sonuçlar vermeye başladığının göstergesi olarak kabul ediyor.
Mısır için Gazze'nin “ulusal bir güvenlik meselesi olduğuna” ve Hamas için Mısır'ın “Filistin meselesi ile ilgili stratejik derinlik taşıdığına” dikkat çeken Dacni, bu noktaların bir araya gelmesiyle böyle bir adımın atıldığını kaydediyor.
HAMAS BİR TAKIM BEDELLER ÖDEYEBİLİR
Siyasi analist Tevfik Ebu Şumer, Hamas'ın, “İsrail ile geniş çaplı bir esir takası anlaşmasının imzalanması, Sina'da Mısır ile Hamas arasında güvenlik koordinasyonun sağlanması ve Fetih ile bir uzlaşı sağlanması” gibi birtakım bedeller ödeyeceğini düşünüyor.
Ebu Şumer, Refah geçişi ile ilgili sağlanacak bazı kolaylıklar dışında Mısır'ın Gazze'ye yönelik politikasında herhangi bir değişiklik olduğunu düşünmüyor ve Mısır'ın Hamas ile sadece istihbarat dosyası çerçevesinde temaslarda bulunacağını, hiçbir şekilde bir devlet olarak kendisi ile muhatap olmayacağını vurguluyor.
Ebu Şumer, Mısır'ın anlaşmaları imzalayan tek resmi organın Filistin yönetimi olması cihetiyle uluslararası hukuku ihlal etmeyeceğini söylüyor.
HAMAS, İHVAN'IN FİLİSTİN KOLU
Hamas'ın Müslüman Kardeşler (İhvan) Teşkilatı ile olan ilişkisini inkar etmesi üzerine konuşan Ebu Şumer, “Hamas, Müslüman Kardeşler'in ana kollarından biridir. Bu, hareketin inkar edemeyeceği bir gerçektir. Hareket liderinin bunun aksini ifade eden sözleri, siyasi değişkenleri dikkate alan taktiksel bir hamledir” dedi.
Ancak Filistinli yazar Vessam el-Fekavi, Mısır hükümeti ile Hamas arasındaki ilişkilerdeki son atılımın, Hamas'ın birçok kez “İhvan ile olan ilişkisini kestiğine ve hareketin varlığının sadece Filistin ile sınırlı olduğuna” yönelik açıklamalarından ayrı düşünülmemesi gerektiğini söylüyor.
Yazar bu adımın, Mısır'ın Sina'daki güvenlik meselesine ilişkin endişeleri hususunda Hamas ile işbirliğine ihtiyaç duyması ile ilişkili olduğuna dikkat çekerek, Hamas'ın, Mısır'ın bölgedeki durumu kontrol etmesine ve güvenliği temin etmesine yardımcı olacak bilgiler sağlama kabiliyetine sahip olduğunu belirtiyor.