Beşar Esed rejimi saflarında savaşan Moskova ile Tahran'ın desteklediği iki grup arasındaki çatışmalar, dikkatleri Suriye'de Rusya ve İran arasında süren gizli gerginliğe çevirdi. Analizlerde, iki ülkenin çıkar ortaklığının bittiği, şimdi ise Rusya'nın İsrail ile İran'ı Suriye'den çıkarmak için çalışacağı değerlendirmesi yapılıyor.
Rusya destekli Kaplan Güçleri ile İran destekli ve Beşar Esed'in kardeşi Mahir Esed komutasındaki 4. Fırka arasında yerel maddi çıkarlar neticesinde çıkan çatışmalar, Rusya ve İran'ın son dönemde Suriye'de giriştiği gizli savaşı gündeme getirdi.
Bu konuya ilişkin Deutsche Welle'de dün yayınlanan bir makalede, "Rusya ve İran, Suriye konusunda birbirinden uzaklaşırken yeni bir ikili güçleniyor: Rusya ile İsrail. İki ülkeyi İran'ın Suriye'deki varlığının azaltılması hedefi birleştiriyor. Tahran gittikçe yalnızlaşıyor." ifadesi kullanıldı.
Makalede, İsrail İmar ve İskan Bakanı Yoav Galant'ın 26 Ocak'taki "Moskova'nın Tahran ve Hizbullah'ı müttefik olarak görmek zorunda kaldığı dönemin bittiği, İran'ı Suriye'den çıkarmanın Rusya ve İsrail'in ortak çıkarı olduğu" yönündeki sözleri anımsatıldı.
Son dönemde Moskova-Tel Aviv hattında diplomasi trafiğinin de yoğunlaştığı hatırlatılan makalede, "İsrail, sınırındaki Şii devletini kabul edilemez bir tehdit olarak görüyor. Rusya da İran'ın Suriye'deki varlığını, sekiz yıllık savaşın ardından Moskova'nın ateşkes çabalarını boşa çıkaracak bir huzursuzluk faktörü olarak görüyor." ifadelerine yer verildi.
Kaplan Güçleri ve 4. Fırka arasında Hama'daki çatışmalara değinilen makalede, bu olay "Moskova ve Tahran arasındaki siyasi yabancılaşmanın neticesi" olarak yansıtıldı.
Makalede, İran'ı Suriye'den çıkarmanın oldukça güç olacağı, İranlı iş adamlarının Şam'da sahip oldukları sayısız gayrimenkulün Şam-Tahran bağını güçlendireceği savunuldu.
"RUSYA VE İRAN AÇIKÇA REKABET ETMEYE BAŞLADI"
ABD menşeli İngilizce yayın yapan Al-Monitor haber sitesinde analizine yer verilen Rus uzman Anton Mardasov da Moskova ve Tahran arasındaki anlaşmazlığın, Suriye iç savaşının her zaman bir parçası olageldiğini ifade etti.
"Ancak iki ülke arasındaki çatışma, Suriye ordusunun ve diğer askeri unsurların geleceğini etkiler şekilde daha siyasi hale geldi." değerlendirmesi yapılan analizde, Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Ryabkov'un CNN'e 25 Ocak'ta verdiği röportajda "Rusya ve İran'ı müttefik olarak tanımlamaktan kaçınmasının iyi olacağı" yönündeki ifadesine dikkat çekildi.
Analizde Ryablov'un, İsrail'in güvenliğini korumayı önemsediklerini söylediği de anımsatıldı.
Bu gelişmelerin sahada Kaplan Güçleri ve 4. Fırka arasındaki çatışmadan da okunabileceği kaydedilen analizde, Rusya'nın önde gelen gazetelerinden Novaya Gazeta'da çıkan bir haberde, "Rusya ve İran Orta Doğu'nun tümünde tekelleşme için açıkça rekabet etmeye başladı." değerlendirmesinin yapıldığı belirtildi.
Analizde, İran Meclisi Milli Güvenlik ve Dış Politika Komitesi Başkanı Haşmetullah Felahatpişe'nin Rusya'nın, İsrail'in Suriye'ye saldırı düzenlediği sırada S-300 füze savunma sistemini kapattığını öne sürdüğü, bu durumun İsrail'in işini kolaylaştırdığı ifade edildi.
"RUSYA İRAN DESTEKLİ GÜÇLERİN FAALİYETLERİNİ SINIRLANDIRMALI"
Rusya'da yayınlanan RBC isimli bir ekonomi dergisinde 16 Kasım 2018'de yayınlanan bir makalede, İran'ın, desteklediği gruplarla Suriye'de iktidar boşluğunu kullanarak giderek daha da güçlendiğine ve Rusya'nın "Suriye ordusunu birleştirerek tek merkezli olmasını sağlama" hedefini baltaladığına dikkat çekilmişti.
Son 10 gündür süren çatışmaların bir nevi sinyalini veren makalede, "Rusya'nın güçlü bir askeri yönetim oluşturması lazım. Rusya, Suriye'deki barışın sağlanması için İran destekli güçlerin faaliyetlerini sınırlandırmalı. Rusya, İran ile açık açık karşı gelmeyecek. Bunun yerine Rusya, Suriye ordusunun diğer güçleri yutmasını sağlamaya çalışacak." ifadesi kullanılmıştı.
Nitekim Suriye'de bir süredir Rusya ve İran arasında gizli bir gerginlik bulunuyor. Rusya ve İran arasındaki gizli savaşın en açık göstergesi, İsrail'in İran'a karşı kullanılması olduğu değerlendiriliyor. Zira İsrail, Suriye hava sahasına girişleri Rusya ile koordine ediyor. Rusya'nın rızası ve kolaylaştırıcılığı sayesinde İsrail, son dönemde Hizbullah güçlerini rahatlıkla ve sık sık hedef alabiliyor.
Beşşar Esed rejimi, uzun süredir Suriye'de muhaliflere karşı operasyonlarını kendi ordusu vasıtasıyla değil esas olarak İran destekli yabancı terörist güçlerle yürütüyor. Bu gruplar halihazırda en yoğun İdlib, Şam, Humus, Deyrizor kırsalı ve özellikle Lübnan sınırında konuşlu bulunuyor.
Rusya ise rejimin kara güçlerine eğitim ve danışmanlık desteği veriyor. Humus'un Tedmur ilçesini (Palmira) IŞİD'ten temizleme operasyonunda aktif rol alan Rusya destekli kara güçleri, Dera ve Doğu Guta'da güvenliği sağlıyor.
