Kuzey Suriye'de Suriye Demokratik Birlik Partisi (PYD) dahil 25 siyasi parti ve hareketi kapsayan bir çatı yapı kuruldu.
Kürt Ulusal Birliği Partileri adı verilen çatı yapının kuruluş amacının Kuzey Suriye'deki Kürt hareketlerden başlamak üzere siyasi hareketler arasında birliği sağlamak olduğu belirtiliyor.
Çatı yapının kuruluş amaçlarını ve hedeflerini DW Türkçe'ye değerlendiren Suriyeli Kürt siyasetçi Salih Müslim, "Kuzey Suriye'deki Kürtlerin dağınık olmasının herkese zarar verdiğini" söyledi.
"Kürtlerin dağınık olmasından Kürt düşmanlarının faydalandığını ve Kürtlerin düşmanları tarafından kullanıldığını" ifade eden Müslim, "En sonunda örneğini de gördük. Bir Kürt gidip Libya'da halklarla savaşıyor. Neden? Kürtlerin burada sorumluluğu var. En azından Kürtlerin bir araya toplanması, kırmızı-yeşil çizgilerin çizilmesi lazım" şeklinde konuştu.
Oluşuma katılan partilerin ve hareketler arasında yerel Arap ve Süryani siyasi yapılar da bulunuyor. Bu hareketlerin, Suriye'nin kuzeyinde 2014 yılında ilan edilen yönetime katıldıkları ve PYD ile ilişkilerini sürdürdükleri biliniyor.
Peki zaten birbirleri ile iyi ilişkileri olan siyasi hareketler neden yeni bir çatı yapı kurma ihtiyacı duydu?
PYD-ENKS görüşmeleri
Suriye'nin kuzeyindeki yönetime Araplar ve Süryaniler de katılıyor. Ancak bölgedeki Kürt hareketlerin hamleleri bölgedeki durumun seyrinde belirleyici nitelikte. Kürt hareketlerin kuruluşları ve hamleleri de Irak'taki ve Türkiye'deki Kürt hareketlerden doğrudan etkileniyor.
Öte yandan Irak'taki Erbil merkezli KDP ve Süleymaniye merkezli KYB hareketleri arasındaki Kürt siyasi çekişmelerinin benzeri Suriye'nin kuzeyinde de yaşanıyor.
2011 yılında kurulan ve bünyesinde birkaç siyasi parti ve hareketin yer aldığı Kürt Ulusal Konseyi (ENKS) ile PYD arasında Türkiye ile ilişkiler, Suriye Kürtlerinin geleceği nasıl olmalı gibi konulara ilişkin tartışmalar, Şam ile yürütülen müzakerelere ve Suriye dış muhalefetine bakış gibi başlıklara dair sorunlar olduğu biliniyor.
İki hareket arasında uzlaşma sağlanması için çok kez girişimde bulunuldu, ancak bu girişimler yakın zamana kadar başarısız oldu. Son olarak ABD'nin ve kısmen Fransa'nın devreye girmesi ile PYD-ENKS arasında görüşmeler yeniden başladı. Bu görüşmelerden de henüz sonuç yok, ancak taraflar "görüşmelerin devamı konusunda kararlılık" vurgusu yapıyor.
Suriye'nin kuzeyinde 25 partiyi ve hareketi tek çatı altına toplayan oluşumun kurulmasının en önemli sebeplerinden birinin de PYD-ENKS görüşmeleri olduğu belirtiliyor.
Buna göre, ilk aşamada zaten birbirleri ile ilişkisi olan ancak ortak karar mekanizması olmayan yapılar bir araya gelecek. İkinci aşamada, Kuzey Suriye'nin iki önde gelen hareketi PYD ve ENKS arasındaki müzakereler yeni çatı yapı tarafından oluşturulan 7 kişilik heyet üzerinden yürütülecek.
"PYD halkın tamamını temsil etmiyor"
ENKS'nin sadece PYD ile görüşme konusunda ısrarcı olduğunu belirten Kürt siyasetçi Salih Müslim, "PYD bir parti ama bütün halkı temsil etmiyor… (Yeni çatı oluşum) Bunlar bir tarafı temsil ediyor. Hem ENKS ile hem de diğer partilerle konuşacaklar. Ortak bir şey olursa daha iyi olur" diye konuştu.
Bunun sadece PYD meselesi olmadığını, 25 parti ve hareket daha bulunduğunu ifade eden Müslim, PYD'nin diğerleri adına konuşamayacağını söyledi. Müslim, "Her parti kendi özgünlüğünü koruyacak şekilde, ileride ABD ile ENKS ile veya kiminle görüşülecekse bütün partilerin adına konuşacak bir heyet oluşturulur" diye sözlerini sürdürdü.
Kürtler arasındaki birlik ne sağlayacak?
Suriye Kürtleri Demokratik Sol Partisi Genel Sekreteri ve PYD-ENKS görüşmelerini yapan heyetin üyesi Salih Gedo da Kuzey Suriye'deki Kürt hareketler arasında uzlaşmanın ekonomik durum ve Suriye'deki yeni siyasi yapıya katılım gibi boyutlarına dikkat çekti.
ENKS'nin Erbil yönetimine yakın bir siyaset yürüttüğü ve Erbil yönetiminin de PYD'ye ılımlı bakmadığı belirtiliyor. Aynı zamanda Kuzey Suriye'deki yönetimle Şam arasında da görüşmeler yapılıyor, ancak taraflar arasındaki ilişkiler oldukça inişli çıkışlı.
ENKS'nin Erbil ve Türkiye başta olmak uluslararası ilişkilerine karşılık PYD dahil diğer siyasi hareketlerin de müttefikleri var. Kuzey Suriye'deki siyasi hareketlerin kendi aralarındaki ilişkileri de Suriye'de ve özelinde Kuzey Suriye'deki sürece dahil olmak isteyen ülkelerin manevralarından doğrudan etkileniyor.
Bu durum, Kuzey Suriye'deki ekonomik durumu şekillendiren başlıca faktörler arasında. Suriye'nin kuzeyindeki Haseke kentinden Irak'a açılan sınır kapısı ve geçişler şimdilik bölge ekonomisinin ana damarı durumunda.
Ancak PYD-ENKS gerginliği, Kuzey Suriye ile Erbil arasındaki ticareti ve ayrıca sınır kapısının açık kalması gibi süreçleri de etkiliyor. Bir süredir sınır kapısı ABD'nin devreye girmesi ile sürekli açık tutuluyor ve canlı hayvan ticareti başta olmak Kuzey Suriye ile Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) arasında ticaret sürüyor.
Gedo, korona salgını ile birlikte Kuzey Suriye'deki ekonomik durumun zorlaştığını belirterek, “İki ay önce bizi Irak Kürdistanı'na bağlayan geçitler insani yardım dahil bütün geçişlere kapandı. Ekonomik durum çok kötü ve ABD tarafından (yeni yaptırımları öngören) Sezar yasasının uygulanması halinde durum genel olarak Suriye halkı için çok daha kötü olacak" dedi.
"Büyük gelişmeler olacak"
"Büyük gelişmeler olacak"
ENKS ve PYD dahil diğer hareketler arasında uzlaşmanın sağlanması halinde IKBY ile ilişkilerin asgari düzeyde de olsa rayına girebileceği savunuluyor.
Gedo'ya göre çatı yapının kurulması, ENKS ile uzlaşma yönünde yapılan girişimler Suriye'deki yeni siyasi yapının şekillenmesi sürecinde önemli bir aşama olabilir.
Kürt siyasi hareketler arasındaki "çok sesliliğin" Şam ve Kürtler arasındaki müzakereleri Şam'ın lehine etkilediği öne sürülüyor.
Gedo, "Tahminlerime göre önümüzdeki günlerde, Kürt hareketinin veya Suriye'deki Kürt söyleminin bir sonraki aşamaya için birleşmesine yol açabilecek büyük gelişmeler olacak" dedi.
Kaynak: Deutsche Welle Türkçe