ABD, yeni seçilen İsrail Başbakanı Netanyahu'nun iktidar koalisyonu kurmasından sonra, uzun zamandır beklenen “yüzyılın anlaşmasını” ilan etmeyi planlıyor.
Reuters'in bildirdiğine göre, ABD Başkanı Trump'ın yardımcıları önceki gün, Netanyahu'nun koalisyon ortaklarını bir araya getirmesinden kısa bir süre sonra barış planının ayrıntılarını yayınlamasını beklediklerini söyledi.
‘SÖZDE BARIŞ PLANI'NA SADECE DÖRT KİŞİ ERİŞEBİLİYOR
Ancak, haber ajansı, barış planının Cumhurbaşkanı'na aktarılmış olmasına rağmen gerçeğin Trump'ın belgeyi tam olarak görmediğini de ortaya koydu. Görünüşe göre sadece dört kişi plana düzenli olarak erişebiliyor.
‘Sözde barış planına erişenlerin isimleri: Başkan ve Trump'ın Yahudi damadı Jared Kushner; Uluslararası Müzakereler Özel Temsilcisi Jason Greenblatt; ABD İsrail Büyükelçisi David Friedman; ve Kushner'ın yardımcısı Avi Berkowitz.
‘Sözde barış planının içeriği hakkında, ‘Trump'ın düzenli olarak bilgi toplanmasına' rağmen, ‘düzinelerce sayfanın tüm belgesini okuduğuna inanılmadığı' ileri sürüldü.
Sözde barış planıyla ilgili anlaşmanın hazırlanması çok uzun zaman aldı; ancak, nihai duyuru tekrar tekrar ertelendi.
NETANYAHU, ‘SÖZDE ANLAŞMA'NIN SEÇİMLERDEN ÖNCE AÇIKLANMASINA KARŞI ÇIKTI
ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo geçen ocak ayında yaptığı açıklamada, anlaşmanın ayrıntıların İsrail'de 9 Nisan'da yapılacak seçimlerinden önce açıklanabileceğini belirtti. Bu açıklama Trump yönetiminin, Netanyahu'yu herhangi bir potansiyel çöküntüden koruduğu yönündeki spekülasyonlara yol açtı.
Netanyahu ise, anlaşmanın seçimlerden önce açıklanmasının zarar verebileceğin yönündeki endişesini dile getirdiği ve anlaşmanın ilanını erteletmek için Washington'daki yetkililere ulaştığı bildirildi.
Netanyahu, seçime yakın bir zaman kala yaptığı açıklamada, işgal altındaki Batı Yaka'yı, İsrail topraklarına eklemeyi tek taraflı vaad ederek ‘yüzyılın anlaşmasını' önledi.
Netanyahu, seçim zaferini güvence altına almak için, “İsrail'in egemenliğini Batı Yaka'ya uzatacağım” dedi.
Netanyahu hafta sonu yaptığı bir röportajda ise, mümkünse bunu Amerikan desteğiyle gerçekleştirmeyi planladığını söyledi.
NETANYAHU'NUN İŞİ ZOR
Ne var ki, Netanyahu yeni bir koalisyon kurduktan sonra ‘Yüzyılın Anlaşması planı açıklanırsa, bu yeni hükümet için ilk sınav olacak. Koalisyon henüz kesinleşmemiş olmasına rağmen, Netanyahu'nun geniş çapta geleneksel müttefiklerini hükümete dahil etmesi bekleniyor. Koalisyon hükümetinde ultra-Ortodoks partiler Birleşik Tevrat Yahudiliği ve Shas, merkezci parti Kulanu ve Avigdor Lieberman'ın şahinleri Yisrael Beiteinu (İsrail Evimiz Partisi), Yahudi Ev, Ulusal Birlik ve Otzma Yehudit partilerinden oluşan dini bir Siyonist ittifak olan yeni kurulan Sağ Kanat Partileri Birliği ( URWP ) de yer alacak. Netanyahu'nun, ‘Yüzyılın Anlaşması'nı kabul ettirmek için, yukarıdaki partilerle fikir birliği sağlamada zorlanacağı öne sürüldü.
Nitekim, bazı koalisyon üyeleri, ‘Yüzyılın Anlaşması'na karşı çıktıklarını açıkladılar.
Ulusal Birlik partisine başkanlık eden Bezalel Smotrich, dün yaptığı açıklamada partisinin, Trump'ın barış planını uygulamak isteyen bir hükümette yer almayacağını belirterek, “İsrail devleti sınırında bir terörist devlet kuracak plan üzerinde pazarlık yapmıyorum” dedi.
İPLER LİBERMAN'IN ELİNDE
Bu arada, Lieberman'ın Yisrael Beiteinu daha önce Haziran 1967'de gerçekleşen ve genellikle Oslo sonrası dönemde uluslararası müzakerelerin temelini oluşturan Ateşkes (“Yeşil”) Hattına dayanan bir çözümden uzaklaşmayı savundu . Bunun yerine, İsrail'in yasadışı Yahudi yerleşim yerlerinin İsrail bölgesi olarak belirlenmesini istedi.
Lieberman, önümüzdeki haftalarda İsrail gündemini zorlamak için güçlü bir konumda. Seçimlerde Lieberman'ın partisi
Yisrael Beiteinu (İsrail Evimiz Partisi) beş sandalye kazandı. Lieberman herhangi bir noktada koalisyondan desteğini çekmeyi düşünürse, Netanyahu'nun çoğunluk hükümetini sürdürmek için gereken 61 sandalyenin bir sandalyesi olacağı anlamına geliyor.Hükümette yer alacak Koalisyon partilerinin, Trump'ın ‘Yüzyılın Anlaşmasın'a destek verip, vermeyecekleri önümüzdeki haftalarda belli olacak. İsrail'i önümüzdeki haftalarda zor günler bekliyor.
YÜZYILIN ANLAŞMASI NEDİR?
ABD Başkanı Donald Trump'ın İsrail-Filistin meselesinin çözümü konusunda öne sürdüğü, Suudi Arabistan, BAE ve Mısır'ın da destek verdiği belirtilen "Yüzyılın Anlaşması" planının, Filistin devletini kurmak için Sina topraklarının bir bölümünün alınmasını öngördüğü ileri sürülüyor ya da planın Kudüs'ün tamamının İsrail'e bırakılması ve Batı Şeria'daki yasa dışı Yahudi yerleşim birimlerinin büyük bölümünün varlığını sürdürmesi gibi Filistinlilerin aleyhine olan maddeler içerdiği belirtiliyor.
İsrail tarafından yerlerinden edilen 6 milyona yakın Filistinli mültecinin geri dönüş hakkı konusuna yer verilmediği dile getirilen planda, Filistin tarafına birtakım maddi yardımlar ile Kudüs'ün kenar mahallelerinden birinin başkent olarak önerildiği de ifade ediliyor.
Kushner ile Uluslararası Müzakereler Özel Temsilcisi Greenblatt, "Yüzyılın Anlaşması" planını görüşmek üzere Haziran 2018'de Orta Doğu turuna çıkmış, Ürdün, Suudi Arabistan, Mısır, Katar ve İsrail'i ziyaret etmiş ancak Filistinli yetkililerle herhangi bir görüşme yapmamıştı.
Filistin ise söz konusu anlaşmayı protesto ederek kesin dille reddetmişti.