Kahramanmaraş'ta bu sabah erken saatlerde meydana gelen ve çevre illerde de büyük yıkım ve ölümlere yol açan 7,7'lik şiddetli depremin artçı sarsıntıları sürken, bölgedeki halk diken üstünde.
News Sky Bilim ve teknoloji editörü Tom Clarke ise, yaşanan bu şiddetli depremin neden kaynaklandığına dair yaptığı açıklamalar şöyle:
“Bu sabah yaşanan deprem hem güçlü hem de yıkıcıydı.
Her yıl gezegenin herhangi bir yerinde büyüklüğü 7'den büyük 20'den az deprem oluyor.
Ayrıca meydana gelen deprem nispeten sığdı ve yaklaşık 10 ve 17 kilometre derinlikte meydana geldi.
Yüzeye ne kadar yakınsa, depremin enerjisi de, yıkımı da o derece büyüktür. Bu yüzden şiddetli depremin binalar ve altyapıdaki yıkım etkisi büyük oldu.
Sarsıntının nedeni, Doğu Anadolu fay hattı boyunca bir asırdan fazla bir süredir biriken gerilimin ani bir şekilde boşalmasıydı. Bölgeyi bu büyüklükteki son deprem 1872'de vurmuştu.
Türkiye'nin çoğu, yılda yaklaşık 2 cm hızla batıya doğru itilen Anadolu tektonik levhası üzerinde yer almaktadır.
Bu stres birikiyor ve şimdi ilk büyük depremde ve ardından gelen güçlü artçı şoklarda feci sonuçlarla serbest bırakıldı.
Türkiye'nin ve özellikle bu bölgenin depreme yatkın olması, kurtarma ekipleri ve ekipman açısından iyi düzeyde hazırlıklı olduğu anlamına geliyor.
Türkiye'deki modern binaların da "sismik riske" dayanacak şekilde inşa edilmesi amaçlanıyor.
Daha büyük kasaba ve şehirlerden alınan görüntüler, birçok yüksek konut binasının sarsıntıdan sağlam kurtulduğunu açıkça gösteriyor.
Bununla birlikte, 20. Yüzyılın sonlarında modern yasalar uygulanmaya başlanmadan önce inşa edilenler ve düşük kaliteli malzemelerden veya yönetmeliklere aykırı olarak inşa edilen binalar çok daha savunmasız olacaktır.
Türkiye'nin güney doğusunda ve Suriye'nin kuzeyindeki daha modern kasaba ve şehirlerde durum bu olsa da, fay hattı boyunca yayılmış daha küçük yerleşim birimleri çok daha büyük hasar görmüş olabilir.
Onlara ve soğuk havalarda çöken binalarda mahsur kalabilecek insanlara ulaşmak, önümüzdeki günlerde kurtarma ekipleri için büyük bir zorluk olacak.” Deprem neden bu kadar ölümcül oldu?
Avustralya'daki Curtin Üniversitesi öğretim görevlileri ise depremin neden bu kadar ölümcül ve yıkıcı olduğu hakkında yaptıkları açıklamada, depremin yaklaşık 17 km derinlikte meydana gelmesine bağlayarak, "Bu kulağa 'oldukça derin' gelse de, 'deprem tarafından salınan enerji, yer kabuğunun derinliklerinde olduğundan çok daha büyük bir yoğunlukla yüzeye oldukça yakın hissedilecek" dediler.
ABD Jeoloji Araştırması ajansı da, bölgenin tuğla duvar veya kırılgan betondan yapılmış birçok bina içerdiğini ve bu binaların "deprem sarsıntısına karşı son derece savunmasız" olduğunu kaydetti.
“Artçı sarsıntılar aylarca sürebilir”
Öte yandan başka bir sismolog, Türkiye ve Suriye'nin haftalar veya aylar boyunca binlerce artçı sarsıntı bekleyebileceği konusunda uyardı.
7.5 büyüklüğündeki ikinci depremden hemen önce Sky News'e konuşan University College London'dan Stephen Hicks, bu sabah meydana gelen 7.7 büyüklüğündeki depremden 11 dakika sonra, sadece bir birim daha küçük bir artçı sarsıntının kaydedildiğini açıkladı.
En güçlü artçı sarsıntıların genellikle önce geldiğini belirten Stephen Hicks, ancak kimsenin benzer büyüklükte bir başka sarsıntının tekrar "tamamen dışlayamayacağını" da sözlerine ekledi.
Ayrıca, "ana şoktan daha büyük başka bir deprem olmaması için gerçekten büyük bir şans" olduğunu söyledi.
Sismolog Hicks, "Önümüzdeki haftalarda veya aylarda hâlâ meydana gelebilecek onlarca ve binlerce artçı şok olacak, ancak bunlar zamanla kademeli olarak azalacak." dedi.
Hicks, bir depremin ne zaman olacağını doğru bir şekilde tahmin etmenin bir yolu olmadığını ve bunun "en kötü tür" olduğunu, yaklaşık 100 saniye sürdüğünü ve o sırada yaklaşık 400 km yol kat ettiğini belirterek şunları söyledi:
"Yoğun nüfuslu alanların altında ve binaların bu seviyedeki sarsıntıya dayanamadığı bir bölgede çok sığ bir deprem. Bu kadar büyük depremlerden bahsettiğimizde, merkez üssü tek bir nokta değil. Aslında bu deprem yaklaşık 400 km'lik bir fay boyunca kırılmış."
Danimarka jeoloji enstitüsü ise, sarsıntıların Grönland kadar uzakta hissedildiğini söyledi.
