Küresel siyasetin giderek kutuplaştığı ve ülkelerin Amerika ya da Çin arasında bir tercih yapmaya zorlandığı bir dönemde Türkiye, Antalya Diplomasi Forumu (ADF) ile dikkat çekici bir diplomatik hamle yaptı. Avrupa'dan Afrika'ya, Latin Amerika'dan Asya'ya kadar birçok ülke, "Bize bir alternatif sunun" çağrısında bulunurken, Türkiye'nin ev sahipliğinde düzenlenen ADF'nin bu çağrılara doğrudan cevap verdiği belirtiliyor. Avrupalı uzmanlara göre Antalya Diplomasi Forumu, Amerika ve Çin'in domine ettiği ikili düzene karşı çok kutuplu dünyanın sesi olabilir.
Bu yıl “Ayrışan Bir Dünyada Diplomasiyi Sahiplenmek” temasıyla düzenlenen forum, sadece bir etkinlik olmanın ötesine geçerek küresel siyasete yön veren bir platform haline gelmeye başladı. Özellikle Türkiye'nin aktif diplomatik çabaları, forumun etkinliğini artırırken; ABD-Çin rekabetine alternatif bir çizginin doğmasına önayak oldu.
TRUMP DOKTRİNİNE SERT TEPKİLER: “YA BENİMLE YA BANA KARŞISIN” DAYATMASI
Amerika Birleşik Devletleri, özellikle Donald Trump'ın etkisiyle yeniden şekillenen dış politikasında, ülkeleri adeta siyah-beyaz bir tercihe zorluyor. “Önce Amerika” doktriniyle hareket eden Trump, Çin'i her alanda izole etmeye çalışıyor. Bu kapsamda, ülkeleri Çin ile olan bağlarını koparmaya zorlayan Washington, kendi şartlarını dayatan bir dış politika izliyor.
Trump'ın planı sadece Çin'i izole etmek değil; aynı zamanda Türkiye, Hindistan, Avrupa Birliği ve Brezilya gibi bağımsız diplomasi izleyen aktörleri de etkisizleştirmek. Avrupalı analistlerin ifadesine göre, bağımsız dış politika ve tarafsızlık, Trump'ın siyah-beyaz dünyasında tehdit olarak algılanıyor. Bu yaklaşım, dünya genelinde hem demokratik değerleri hem de ekonomik istikrarı zorluyor.
TEK SEÇENEĞİN “AMERİKA” OLDUĞU DÜZEN ARTIK SORGULANIYOR
ABD'nin müttefiklerinden bile kendi şartlarına mutlak uyum talep etmesi, küresel tepkiyi artırıyor. Özellikle Amerikan LNG'si gibi pahalı enerji kaynaklarının dayatılması, Avrupa'nın ve Türkiye'nin sanayi üretimini zorluyor. Bu durum, fiyat artışlarına, rekabet gücünün düşmesine ve sürdürülebilirlikten uzak enerji politikalarına neden oluyor. Aynı şekilde, Çin'le olan ticari bağların kesilmesi çağrıları da 700 milyar avroluk pazardan vazgeçmek anlamına geliyor.
Avrupalı uzmanlar, bu tür dayatmaların hem Batılı hem de yükselen ekonomiler için uzun vadede sürdürülemez olduğunu belirtiyor. Artık birçok ülke için çözüm, iki kutuplu düzenin dışına çıkmak ve kendi diplomatik özerkliğini korumaktan geçiyor.
ADF, DÜNYAYA ALTERNATİF DİPLOMASİ PLATFORMU SUNDU
Antalya Diplomasi Forumu, tam da bu ihtiyaçtan doğan ve Türkiye'nin liderliğinde şekillenen yeni bir diplomatik soluk olarak karşımıza çıkıyor. Forumda, Türk diplomatlar çok sayıda bölge temsilcisiyle temas kurarak altyapıdan ticarete, gümrüklerden enerjiye kadar birçok başlıkta yapıcı diyaloglar yürüttü.
Avrupa Komşuluk Konseyi Direktörü Samuel Doveri Vesterbye, kaleme aldığı analizde, ADF'nin küresel siyasette önemli bir boşluğu doldurduğunu vurguladı. Vesterbye'ye göre, dünyada yalnızca iki güçle sınırlı bir düzeni kabullenmek istemeyen ülkeler için Antalya, üçüncü bir yol sunuyor.
ADF'nin ana mesajı netti: “Amerika ya da Çin arasında seçim yapmak istemiyoruz.” 195 ülkenin yaşadığı bir dünyada sadece iki büyük gücün kaderi belirlemesi ne demokratik ne de sürdürülebilir. Bu bağlamda Antalya Diplomasi Forumu, “tarafsız, özerk ve çoğulcu” bir dünya düzeni isteyenler için umut oldu.
TÜRKİYE, ÇOK KUTUPLU DÜNYANIN MERKEZ ÜLKESİ OLABİLİR
ADF'nin başarısı sadece kısa vadeli diplomatik temaslardan ibaret değil. Forum, Türkiye'nin uluslararası siyasetteki çok yönlü ve yapıcı rolünü de yeniden ortaya koydu. ABD-Çin gerilimi karşısında “ya bizimlesin ya da düşmansın” anlayışına karşı çıkan Türkiye, yeni dünya düzeninin şekillenmesinde merkezi bir aktör olabileceğini net biçimde gösterdi.
Avrupa, Asya, Afrika ve Latin Amerika'dan temsilcilerin Türkiye'nin açtığı bu yola ilgi göstermesi, Antalya Diplomasi Forumu'nun uluslararası meşruiyetini de pekiştirdi. Uzmanlara göre Türkiye, diplomatik özerklik talebinde bulunan ülkeler için güvenilir bir platform olma yolunda ilerliyor.
DÜNYA, TÜRKİYE'NİN ÖNCÜLÜĞÜNDE ÜÇÜNCÜ YOLU ARIYOR
Sonuç olarak, Antalya Diplomasi Forumu, yalnızca Türkiye'nin değil, çok sayıda ülkenin ortak taleplerine yanıt vermeyi başardı. Küresel siyasetin yeniden şekillendiği bu dönemde, ADF; yeni nesil diplomasi, çok kutuplu dünya düzeni ve diplomatik özerklik kavramlarının merkezi haline geldi.
Amerika ve Çin'in baskısı altında ezilmek istemeyen ülkeler için Türkiye'nin sunduğu bu yeni vizyon, geleceğin uluslararası ilişkilerini derinden etkileyebilir.
