Sabah gazetesi ekonomi yazarı Nurullah Gür, yeniden büyümeye başlayan cari açık ile ilgili değerlendirmede bulundu.
Cari işlemler hesabı, beş ay boyunca verdiği artıdan sonra yeniden açık pozisyona geçiş yaptı. Kasım ayındaki 2.9 milyar dolarlık cari açığın en büyük nedeni ihracatın yavaşlaması oldu. Türkiye'nin toplam ihracatının yüzde 40-42'sini gerçekleştirdiği Avrupa Birliği'nde iktisadi aktivitenin zayıflaması ve TL'nin reel bazda değer kazanması, ihracatı olumsuz etkiliyor. Bununla birlikte aylık ithalat, kasım ayında 27 milyar doların üzerine çıktı. Bu rakam, 2024'ün ilk dokuz ayındaki ortalama ithalat rakamından yaklaşık 1.3 milyar dolar daha fazla.
Sıkı para politikasının başladığı 2023'ün yaz aylarından bu yana, yıllıklandırılmış cari açıkta 48.2 milyar dolarlık düşüş yaşandı. Ancak son aylarda düşüş hızı yavaşladı. Bu beklenen bir durumdu; çünkü cari açığı azaltan konjonktürel etkiler geri çekilirken yapısal unsurlar ön plana çıkmaya başladı.
CARİ AÇIK BÜYÜYECEK
Önümüzdeki aylarda cari açıktaki iyileşmenin durması ve hatta açık rakamlarının bir miktar yükselebileceği öngörülüyor. TL'deki reel değerlenme ithalatı teşvik etmeye başlarken, euro/dolar paritesindeki değişimler de dış ticaret rakamlarını olumsuz etkiliyor. Bu nedenle 2025 yılında cari işlemler dengesi, 2024'teki kadar olumlu bir seyir izlemeyebilir.
Cari açıkta 2024 yılında yakaladığımız düşüş, büyük oranda konjonktürden kaynaklandı. Ekonomik soğumanın ithalatı frenlemesi ve küresel emtia fiyatlarındaki ılımlı seyir, cari açığı aşağıya çekti. Cari işlemler açığını kronikleştiren yapısal sorunlarımız halen geçerliliğini koruyor. Ekonomik aktivite yeniden ısındığında ve/veya emtia fiyatları arttığında, cari açık yükseliş eğilimine girme riski taşıyor.
ÇÖZÜM NE?
Hazır konjonktürün etkisiyle cari açık düşmüşken, 2025'te yapısal politikalara daha fazla zaman ve kaynak ayırıp bu kronik sorunu kökten çözmeye çalışmalıyız. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nın bu konuya ilişkin son yıllardaki çabaları gerçekten dikkate değer. Biraz daha omuz vermeye ihtiyaç var. Sorumluluk sadece devlette değil; şirketlerin ve hanelerin de sürece en az devlet kadar destek vermeleri gerekiyor.
