Sabah gaztesi ekonomi yazarı Dilek Güngör, yüksek enflasyona sebep olan piyasalara detaylarla dikkat çekerken çözümün üretimde olduğunu vurguladı.
FAİZ İNDİRİMİ
Dün eylül enflasyonu açıklandı. Yıllık enflasyon 50'nin altına indi ama aylık enflasyon 2.97'yle hala çok yüksek. Dolayısıyla piyasanın bir süredir dillendirdiği kasım ayındaki faiz indirimi ihtimali rafa kalkmış görünüyor. Eylülde beklentilerin üzerinde gelen aylık artış sonrasında Merkez Bankası sadece ekim ayına bakarak kasımda bir faiz indirimi yapar mı?
Sanmam...
AYLIK ENFLASYON NEDEN DÜŞÜRÜLEMİYOR?
Zaten Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan, dün TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'ndaki sunumunda açık açık söyledi. Enflasyonun ana eğiliminde belirgin bir düşüş sağlanana ve beklentiler tahmin aralığına yakınsayana kadar sıkı para politikası duruşunun devam edeceğini belirtiyor.
Bu açıklamadan sonra kasımda bir indirim beklemek pek mantıklı değil...
Peki aylık enflasyon neden bir türlü düşürülemiyor?
TCMB suçu hizmet enflasyonuna atıyor.
Hizmet sektörü içinde ne var?
Yiyecek ve konaklama, kira, ulaştırma, iletişim, sağlık, eğitim, bakımonarım, eğlence-kültür, paket turlar, sigorta gibi öğeler...
Eylülde bir önceki aya göre artışın en yüksek olduğu ana grup yüzde 14.21 ile eğitim. Aylık enflasyonu 0.32 puan artırdı. Eğitim kalemini yüzde 4.16'lık artışla alkollü içecekler ve tütün, yüzde 3.86 ile konut takip etti. Enflasyonu puan bazlı 0.63 ile en çok artıran grup konut.
KONUT GRUBU
Yıllık bazda ise 5 alanda hala açıklanan enflasyonun çok çok üzerinde artış var.
Ne mesela?
Konut grubu... En yüksek artış yıllık bazda burada... Yüzde 97.87. Açıklanan TÜFE'nin (49.38) iki katı. Konut grubundan sonra en yüksek artış 93.59 ile eğitim. Burası da yıllık enflasyonun üzerinde. Yıllık bazda fiyat artışı yüzde 65.41 ile üçüncü olan harcama grubu ise lokanta ve oteller. Orada da enflasyonun üzerindeki artış dikkat çekici.
Üstelik son dönemde konut fiyatlarında reel olarak gerilemeye rağmen bu tablo var. Fiyat azalsa da kira düşmüyor.
TCMB Başkanı dün yıllık kira enflasyonunun eylülde yüzde 117'ye ulaştığını söylüyor. Bu oran TÜFE'nin iki katından fazla artış yaşandığı anlamına geliyor.
"OKUMAK ARTIK LÜKS"
Eğitim grubuna bakarsak, orada da tablo felaket...
Okumak artık lüks olmaya başladı. Eğitim ücretleri, TL olarak da dolar olarak da şampiyon... Zaman zaman yazılıp, çiziliyor. Malumunuz, birçok üniversitenin de lisenin de ortaokulun da ücreti yüzde 100 hatta 150 arttı. Ücretler Avrupa ve ABD'yi solladı.
İyi de çözüm ne diyorsunuz?
ÇÖZÜM
Çözümü, üretimi artırmak...
Her yıl 800 bin konut gerekiyor. Üretim rakamları çok düşük... 2021'de 626 bin, 2022'de 642 bin, 2023'te 533 bin konut için yapı izin belgesi verildi. Yani ihtiyacın altında bir üretim var.
Yeni konut arzı olmadan kira düşer mi?
Yüksek faizin, sıkı para politikasının kira ve okul fiyatlarına etki etmediğini yaşayarak öğreniyoruz!
