Yabancılar yılın ilk dokuz ayında portföy yatırımı şeklinde Türk kamu ve özel sektörünce ihraç edilen borçlanma senetleri alımı için yüklü miktarda sıcak para getirirken, Borsa'da ise net satıcı oldular. Yabancıların Merkez Bankası'ndaki kısa vadeli mevduatlarında da önemli miktarda çekiliş yaşanan ilk dokuz ayda, Türk bankalarının yurt dışından kısa vadeli kredi kullanımları ise hızlanarak artmaya devam etti.
DOKUZ AYDAKİ SICAK PARA GİRİŞİ
Yılın ilk dokuz ayında Türkiye'ye portföy yatırımları cephesinde yüklü miktarda bir sıcak para girişi yaşanırken, bunun büyük bölümü kamu tarafından ihraç edilenler olmak üzere borçlanma senetlerine yönelik gerçekleşti.
Bu dönemde Hazine tarafından ihraç edilen devlet iç borçlanma senetleri (DİBS) için 15 milyar 228 milyon, bankaların borçlanma kağıtlarını almak için 11 milyar 734 milyon dolar getiren yabancılar, özel sektör borçlanma senetlerinde de 3 milyar 41 milyon dolarlık alım gerçekleştirdi. Böylece yabancıların Türk kamu ve özel sektör borçlanma kağıtlarına yatırım için dokuz ayda getirdiği toplam sıcak para 30 milyar 3 milyon dolara ulaştı. Buna karşılık yabancılar aynı dönemde Borsa'da ise 1 milyar 981 milyon dolarla net satıcı oldular. Yabancıların hisse senedi portföyündeki bu çözülmenin 1 milyar 320 milyon doları özel sektör, 661 milyon doları kamu kağıtlarında gerçekleşti.
Ekonomim'den Naki Bakır'ın haberine göre, bu gelişmelerde portföy yatırımları cephesinde dokuz aylık net giriş 28 milyar 22 milyon dolar oldu. Geçen yıl aynı dönemde yabancılar hisse senedi ve borçlanma kağıtları için toplamda sadece 3 milyar 699 milyon dolarlık portföy yatırımı yapmıştı.
YABANCININ MEVDUATINDA DA ÇÖZÜLME
Borçlanma kâğıdı alımlarına bağlı olarak portföy yatırımları ile giren sıcak para rekor düzeyde artarken, yabancı mevduatında ise çözülme yaşandı. Merkez Bankası'ndaki kısa vadeli yabancı mevduatı ilk dokuz ayda 8 milyar 564 milyon dolar azaldı. Bu çekilişin 6 milyar 123 milyon dolarla büyük bölümünün temmuz ayında gerçekleşmesi dikkati çekti.
Yabancı kısa vadeli mevduatında çekilişler izleyen aylarda da devam etti. Bankalardaki yabancı para mevduatlarda ise ilk dokuz ay itibarıyla 1 milyar 612 milyon dolarlık bir artış oldu. Böylece sıcak para niteliğindeki büyüklükler arasında yer alan bu iki kalemde ilk dokuz ayda aydaki hareket eksi (-) 6 milyar 952 milyon dolar olarak gerçekleşti. Geçen yılın aynı döneminde yabancıların Merkez Bankası'ndaki kısa vadeli mevduatları ile bankalardaki yabancı para cinsi mevduatların toplam hacmi 17 milyar 480 milyon dolarlık bir artış kaydetmişti.
BANKALARIN KISA VADELİ KREDİ KULLANIMI TAM GAZ
Sıcak para niteliğindeki bankaların yurt dışından kısa vadeli kredi kullanımlarında da hızlı bir artış yaşandı. Yabancıların Türk bankalarına açtıkları bu tür kredilerin geçen yıl ilk dokuz ayda 1 milyar 818 milyon dolar olan tutarı bu yıl aynı dönemde 8 milyar 737 milyon dolar olarak gerçekleşti. Diğer sektörlerin kullandığı 437 milyon dolarlık tutarla birlikte ilk dokuz ayda yurt dışından kısa vadeli kredi kullanımı yoluyla giren sıcak para 9 milyar 174 milyon dolara ulaştı. Geçen yıl aynı dönemde bu kanaldan toplam giriş 3 milyar 149 milyon dolar olmuştu.
Ticari kredilerde ise Türkiye net ödeyici oldu. Geçen yıl ocak-eylül döneminde özel sektörün yurt dışından ticari kredi kullanımı net 6 milyar 406 milyon dolar olurken, bu yıl aynı dönemde söz konusu kredilerde 2 milyar 167 milyon dolarlık çıkış yaşandı. Ödemeler dengesi tablosunun “net hata ve noksan” kalemine göre ilk dokuz ayda 20 milyar 723 milyon dolar olan kaynağı belirsiz sermaye çıkışları da düşüldüğünde, bu dönemde ülkeye giren sıcak paranın neti 7 milyar 354 milyon dolar oldu. Geçen yılın aynı döneminde kaynağı belirsiz çıkışlar 8 milyar 313 milyon dolar, net sıcak para girişi ise 22 milyar 421 milyon dolar olmuştu.
SON BİR YILDA GELEN SICAK PARA
Akım veri olarak sıcak para girişlerinin son bir yıldaki seyri de yüksek faiz ortamı ve kurlardaki yatay seyrin yabancı fonları Borsa yerine kamu kağıtları başta borçlanma senetlerine yönelttiğini ortaya koyuyor.
Son bir yılda Hazine kağıtları için 17 milyar 934 milyon, bankaların ihraç ettiği kağıtlar için 13 milyar 365 milyon ve özel sektör tahvili alımı için 4 milyar 666 milyon dolar sıcak para getiren yabancıların BIST'te ise net 429 milyon dolarla satıcı olduğu dikkati çekiyor.
Yabancıların buradaki efektif ve mevduatlarında 3 milyar 777 milyon dolar çekiliş yaşanan son bir yılda, bankalar ve özel sektör yurt dışından 11 milyar 691 milyon dolar kısa vadeli kredi kullanırken, kısa vadeli ticari kredilerde ise 1 milyar 41 milyon dolarla net ödeyici olundu. Son bir yılda, kaynağı belirsiz 26 milyar 472 milyon dolarlık çıkış da düşüldüğünde toplam net sıcak para girişi 15 milyar 935 milyon dolar olarak gerçekleşti.
SICAK PARA STOKU 278 MİLYAR DOLAR
Merkez Bankası'nın revize uluslararası yatırım pozisyonu verileri ile yapılan hesaplamada, yıllar itibarıyla hisse senedi, tahvil bono alımı, mevduata hesabı ve kısa vadeli kredi açma şeklinde yaptığı sıcak para yatırımlarının Türkiye'de devam eden portföyünün piyasa değeri eylül sonu itibarıyla 278,1 milyar dolar olarak belirlendi. Sıcak para stokunun 2023 sonunda 264,3 milyar dolar olan, mayıs ayındaki “carry trade” dalgasının da etkisiyle ilk altı ayda 19,3 milyar dolar artarak 283,6 milyar dolara kadar çıkan değeri, yılın üçüncü çeyreğinde ise 5,5 milyar dolar küçüldü.
Eylül sonu itibarıyla sıcak para stokunda en büyük payı 119,1 milyar dolarlık piyasa değeri ile en portföy yatırımları alıyor. Bunun da 85,4 milyar dolarla en büyük büyük bölümünü kamu ve özel sektör borçlanma senetleri oluşturuyor. Yabancı portföyündeki borçlanma senetlerinin 59,9 milyar DİBS, 13,7 milyar doları bankaların borçlanma kağıtları, 11,8 milyar dolarlık kısmı da reel sektörce ihraç edilmiş kağıtlardan (ÖST) oluşuyor.
Yabancıların portföy yatırımı stokunun piyasa değeri bazında 33,7 milyar dolarlık bölümünü de BIST'ten aldıkları ve Kayıtları Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) tarafından kaydı tutulan hisse senetleri oluşturuyor. Bunun 6,1 milyar dolarlık bölümü bankalar, 27,6 milyar doları ise reel sektör firmalara ait. Eylül sonu itibarıyla yabancıların Merkez Bankası'ndaki kısa vadeli mevduatları 38,4 milyar, bankalardaki döviz mevduatları da 41,8 milyar dolarlık bir büyüklük oluşturuyor.
Aynı tarih itibarıyla yabancıların bankalardan 14,2 milyar ve diğer sektörlerden 2,3 milyar dolar olmak üzere toplam 16,6 milyar dolarlık kısa vadeli kredi alacağı bulunuyor. Yabancıların Türk özel sektörüne açtığı kısa vadeli ticari krediler kaynaklı alacağı ise aynı tarih itibarıyla 54,8 milyar dolar. Sıcak para stokunu oluşturan bir büyüklük olarak Türkiye'nin Uluslararası Para Fonu (IMF) nezdindeki “Özel Çekme Hakkı” (SDR) da eylül sonu itibarıyla 7,3 milyar dolar düzeyinde.
patronlardunyasi
