Türk ekonomisinde en çok tartışılan konulardan birisi de dış borç.
Türkiye'nin brüt dış borcu nedir? Dış borçlar nasıl ve hangi yolla hesaplanıyor? 2021 dış borcumuz ne kadar? Türkiye'nin 2022 yılı kısa ve uzun dönemde dış borçları ne kadar?
Brüt dış borç nedir?
1989 yılından bu yana 3 aylık dönemler halinde Türkiye Dış Borç İstatistikleri resmi makamlarca paylaşıyor. Türkiye'nin brüt ve net dış borçlarının yayınlandığı verilerde,kamu sektörünün, merkez bankasının ve özel sektörün kısa ve uzun vadeli borçları rakamsal bazda ifade ediliyor.
Yıl bazında bakıldığında Türkiye'deki kişi ya da kurumların yurtdışındaki kişi ya da kurumlara olan borçlarını yıllar içerisinde incelediğimizde borç stokunun son yıllarda oldukça yükselişte olduğunu söyleyebiliriz.
Türkiye'ninn tarihi dış borcu
Türkiye'nin brüt dış borcu 1980 yılında 19 milyar dolar iken bu borcun GSYH içindeki payı yüzde 28 civarındaydı.1990'da ise borç 53 milyar dolara yaklaşmıştır.
Emincan Yüksel'in "Brüt dış borcumuz ne kadar?" başlıklı makalesinde şu bilgiler yer alıyor: "Türkiye'nin brüt dış borcuna 1990 ile 2000 yıllarında baktığımızda bu 10 yıl içerisinde brüt dış borç stokunun oldukça arttığını söyleyebiliriz. 1990 senesinde 52'4 milyar dolar olduğu belirtilen brüt dış borç 2000 yılında 118,6 milyar dolar olarak açıklandı. GSYH içindeki payı ise 2000 yılında yüzde 43,4'e kadar yükseldi."
2010'da Türkiye'nin dış borç profili
2010 yılına kadar brüt dış borç stoku neredeyse her yıl artarak devam etmiş ve 2010 yılında 308,2 milyar dolar olarak açıklanmıştı.2014 yılına kadar her yıl artış gösteren dış borç, 2015 yılının son çeyreğinde 403,1 milyar dolara gerilemişti. 2018 yılının ilk çeyreğinde ise dış borç 457,9 milyar dolara yükselmişti. 2018 yılının 2. yarısında Türkiye'de yaşanan döviz kriziyle beraber yükselen dolar kuru neticesinde brüt dış borç stoku da dolar bazında azalışa geçti fakat 2019 yılının 2. çeyreğinde dış borcun GSYH'ye oranı yüzde 58,5'e çıktı. 2019 yılı sonunda da 416,4 milyar dolar olan dış borç stokunun GSYH'ye oranı ise yüzde 54,8 idi.
2021'in ikinci çeyreğine dair açıklanan verilere göre Türkiye'nin brüt dış borç stoku 446,3 milyar dolar olurken GSYH'ye oranı ise yüzde 58,3 oldu...Türkiye'nin 2022 ocak ile temmuz ayları arasında uzun vadede yapması gereken ödeme toplam 57,3 milyar dolar.
Türkiye'nin uzun vadeli borcu
Türkiye'nin uzun vadeli dış borçlarını ödeme projeksiyonlarını yıllara göre detaylı incelediğinde toplam borçların yüzde 52'sinin 2025 yılı ve sonrasında ödeneceği planlanmış. Bununla birlikte 2025 yılı ve sonrasında ödenecek borçların çoğu da kamu sektörüne ait.
