Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) bayram, yılbaşı, şirketin kuruluş yıldönümü gibi özel günlerde işçisine harçlık olarak altın veren işverenlerden ayrıca sosyal güvenlik primi de alacak. Altın ile yapılan ödemeler bundan böyle prime esas kazançlara dahil edilecek. İşçisine çeyrek altın veren işveren bunun için 72.45 TL prim ödeyecek. SGK, daha önce bu konuda tereddüt yaşayan işverenlerin sorusuna, altının prime esas kazanca dahil edilmeyeceği, dolayısıyla bunun için prim ödenmesine gerek olmadığı yanıtını vermişti.
Habertürk'ün haberine göre; Hizmet akdiyle (işçi statüsünde) çalışanların sosyal güvenlik primine esas kazançları 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 80. maddesinde düzenleniyor. Nakit olarak yapılan ödemeler prime esas kazanç olarak kabul ediliyor. “Ayni yardımlar” ise prime esas kazançlara dahil edilmiyor. Fakat, nelerin “ayni” yardım kapsamına girdiği hususunda uygulamada tereddütler ortaya çıkabiliyor. İşçilerine bayramda veya yılbaşında altın hediye eden işverenler, bunun prime esas kazanç hesabına dahil edilip edilmemesi gerektiği konusunda tereddüt geçirince SGK'dan görüş istedi.
SGK'nın yayımladığı 2016/12 sayılı genelgesine göre, kurum daha önce bu konuda yapılan münferit başvurulara, “altının prime esas kazançlara dahil edilmeyeceği” ve prim ödenmesi gerekmediği yönünde görüş verdi. SGK, genelgede ise aksi yönde değerlendirme yaptı.
İşverenler SGK'ya başvurarak, işçilerine sosyal amaçlı olarak bayram, yılbaşı, şirketin kuruluşunun yıldönümü gibi nedenlerle verilen altın bedellerinin sigorta primine esas kazanç tutarına dahil edilip edilmeyeceğini sordu.
ÖNCE ‘PRİME TABİ TUTULMASIN' DENİLDİ
SGK'dan bu tür münferit başvurulara verilen yanıtta, altının parasal bir değeri bulunmakta ve tedavül edilebilmekte ise de hayatın olağan akışında ödeme aracı olarak kullanılmadığı, bu nedenle, parasal karşılığı olmasına rağmen altın ile yapılan ödemenin “nakdi” ödeme olarak kabul edilemeyeceği ifade edildi. Gördükleri işin karşılığı olmaksızın işverenler tarafından sosyal amaçlı olarak bayram, yılbaşı, 25'inci, 30'uncu veya 50'inci hizmet yılı gibi sebeplerle sigortalılara verilen çeyrek, yarım, tam altının ücret niteliğinde kazanç kavramı içinde yer almadığı, ayni yardım olarak nitelendirilebileceği belirtildi. Bu gerekçelerle işçilere verilen altının, “sigorta primine tabi tutulmaması” gerektiği kaydedildi.
ASGARİ ÜCRETİN 6.5 KATINA KADAR
Prime esas kazanç, brüt asgari ücret ile bunun 6.5 katı arasında değişiyor. 2016 yılında uygulanan asgari ücret üzerinden prime esas kazancın alt limiti bin 647 TL, üst limiti ise 10 bin 705.50 TL arasında değişiyor.
Üst limiti aşan ödemeler, izleyen 2 ayın prime esas kazançlarına ilave ediliyor. Aynı şey örneğin doğum sonrası alınan ücretsiz izin dönemleri için de geçerli. Ücretsiz izin dönemlerinde prim yatırılmıyor. Bu dönemde ücret dışında ikramiye, prim gibi bir para ödenmişse sonraki 2 ay içinde prime esas kazanca dahil edilip, priminin ödenmesi gerekiyor. Ancak, izleyen 2 ayda da ücretsiz izin devam ediyorsa prim ödenmesi gerekmiyor.
ÇEYREĞE 72, YARIMA 145 TL PRİM
İşçilere verilen altının prime esas kazanç hesabına dahil edilmesiyle, altın tutarının yüzde 34.5'i kadar prim ödenecek. Ağustosta işçisine çeyrek altın veren bir işveren, bu altın için 72.45 TL de prim yatıracak. 1 Haziran'dan önce altın veren işverenler bu primden kurtuluyordu. Yatırılması gereken prim yarım altında 144.60, tam altında ise 289.11 TL olacak.
SİGORTA PRİMİNE ESAS KAZANÇLAR
-Asıl ücretler (fazla mesai, hafta tatili, ulusal bayram, genel tatil ücretleri dahil)
-Kazançtan hisse şeklinde ödenen ücret
-Primler
-Bayram, yılbaşı, temettü ikramiyeleri
-Huzur hakkı
-Raporlu iken ödenen ücretler
-Yıllık izin ücretleri ve izin harçlığı
-Ayni yardım yerine geçmek üzere yapılan nakdi ödemeler
PRİME TABİ OLMAYAN KAZANÇLAR
-Ayni yardımlar (un, Şeker, yağ, kömür ayakkabı, gibi)
-Yolluklar, ölüm, doğum, evlenme yardımları
-İş riski zamları
-Kıdem ve ihbar tazminatı
-Avans ödemeleri
-Yemek, çocuk ve aile zamları
-Aylık toplamı asgari ücretin yüzde 30'una (494 TL) kadar olan özel sağlık sigortası primleri ve bireysel emeklilik katkı payları
CEKETE PRİM YOK CEKETİN PARASINA PRİM VAR
Yiyecek, giyecek, gıda paketi gibi ayni yardımlar prime tabi değil. Ancak, ayni yardım yerine geçmek üzere yapılan nakdi ödemeler için prim ödenmesi gerekiyor. Örneğin, giyecek yardımı olarak işçisine ceket veren işverenin ayrıca prim ödemesine gerek yok ama ceket yerine parasını verirse prim ödeniyor.
'ÖDEME ARACI' MERKEZ FİYATIYLA HESAPLANACAK
Genelgede ayni yardımın yiyecek, giyinme, ısınma gibi doğrudan sigortalının ihtiyacını gidermeye yönelik, para olarak değil de mal veya hizmet olarak yapılan yardımlar olduğu vurgulandı. Genelgede, işçisine giyim yardımı adı altında nakit ödeme yapan işverenin bu yardımı ayni yardım değil nakdi yardım olacağından sigorta primine tabi tutulması gerektiği hatırlatıldı.
‘ALTIN ÖDEME ARACI'
Genelgede, ayni yardımları diğer yardımlardan ayıran bir diğer özelliğin de işçiye sağlanan bir menfaat olmasına karşılık bordroya dahil olmaması olduğu belirtildi. Dolayısıyla, ayni değil nakdi olarak yapılan bir yardımın bordroda gösterilmesinin prime tabi tutulmasını gerektiren bir diğer gerekçe olduğu dile getirildi.
Genelgede bu açıklamalar yapıldıktan sonra şöyle devam edildi: “Altının günlük değerinin belli olması ve her an kolayca nakde dönüştürülebileceği ve bu sayede satın alma alternatifi sağlayacağı göz önüne alındığında, altın olarak yapılan ödemelerin nakit yardım olarak değerlendirilmesi sonucunda hatıra altınlarının sosyal veya kişisel bir ihtiyacın karşılanması maksadıyla verilmemiş olması, hatıra altınlarının tıpkı para gibi alışverişte kullanılabilecek bir ödeme aracı olması nedeniyle, hatıra altın tutarlarının ücret ödeme bordrolarına yansıtılmış olan bedeller üzerinden ilgili ayda sigorta primine esas kazanç tutarına dahil edilmesi, sigortalılara hatıra altın verildiğinin tespit edilmesi ancak ödeme bordrosunda gösterilmediği durumlarda altının verildiği ayın son günündeki Merkez Bankası satış fiyatı üzerinden hesaplanacak miktarının sigorta primine esas kazanç tutarına dahil edilmesi gerekmektedir.”
1 HAZİRAN'DAN GEÇERLİ
Sosyal Güvenlik Kurumu, işçilere işverenlerince 1 Haziran 2016 tarihinden sonra bayram, yılbaşı, 25'inci, 30'uncu veya 50'nci hizmet yılı gibi nedenlerle verilen altınların bedellerinin prime esas kazanç olarak kabul edilerek sigorta primine tabi tutulması gerektiğini bildirdi.
