Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) Başkanı Achim Steiner, enflasyonist baskılar ve faizdeki artış nedeniyle gelişmekte olan birçok ülkenin büyük borç kriziyle karşı karşıya olduğunu belirtti.
2024 yılı Ocak ayındaki Davos Zirvesi'nde de aynı yönde yorumda bulunan Steiner, finansman durumundaki sıkıntıya değinerek, birçok gelişmekte olan ülkenin büyük bir borç kriziyle karşı karşıya olduğunu vurgulamıştı.
Enflasyonist baskılar ve faiz oranlarındaki artışın, gelişmekte olan ülkelerin, özellikle de en az gelişmiş ülkelerin, borçları için ödemek zorunda kaldıkları tutarda önemli artışa yol açtığına dikkati çeken Steiner, "Aslında, borçlarının faiz ödemeleri için eğitim veya sağlık sektörlerine yatırım yapabileceklerinden daha fazlasını ödeyen iki düzineden fazla ülke var. Dolayısıyla bu çok önemli bir kalkınma gerilemesidir." değerlendirmesinde bulundu.
CNBCTV'de yer alan habere göre; 7 ülke başta olmak üzere küresel ekonomik kriz, borç yükü ve siyasi bunalımlar nedeniyle iflasın eşiğinde sayılan ülke sayısının artacağı iddia ediliyor.
Steiner, bu yılın Ocak ayında uluslararası toplumun borç sorununu proaktif bir şekilde çözemediğini belirterek, "UNDP olarak, 52 gelişmekte olan ülkenin borç sıkıntısıyla karşı karşıya ve temerrüde düşme olasılığı olduğunu tahmin ediyoruz. Bu durum sadece finansal piyasalar için değil aynı zamanda en yoksul kesimin yüzde 40'ının yaşadığı bu ülkelerde de yansımaları olacağı için de çok önemli." ifadelerini kullanmıştı.
HANGİ ÜLKELER İFLASIN EŞİĞİNDE?
Pakistan: Uluslararası Para Fonu şimdilik Pakistan'ı iflastan kurtarmış olabilir ancak ekonomi perişan durumda. 3 milyar dolarlık benzer bir IMF kurtarma paketi 2023'te bir temerrüdü önledi ancak siyasi krize saplanan ülkenin bu yıl bir kurtarma paketine daha ihtiyacı vardı. Son 7 milyar dolarlık çok yıllı kredi, vergi gelirinin en az %60'ının eski borçların geri ödenmesine gideceği düşünüldüğünde okyanusta bir damladır. IMF, Mayıs 2024'te Pakistan'ın 2029'a kadar en az 123 milyar dolarlık dış finansmana ihtiyaç duyacağını tahmin etti. Ülkenin GSYİH'si 2022'deki 375,44 milyar dolardan 2023-24'te 374,904 milyar dolara düştü. Düşüş eğiliminde olmasına rağmen enflasyon Ağustos'ta %9,6 seviyesindeydi. Halkın sıkıntısı iyileşmeden önce daha da kötüleşecek. Döviz rezervleri, IMF'den gelen 1 milyar dolarlık dilim de dahil olmak üzere, Nisan 2022'den bu yana ilk kez 10 milyar doların üzerine çıktı; ancak bu, üç aylık ithalatı bile karşılamayacak.
Sri Lanka: Ada ülkesi, döviz rezervleri sadece 50 milyon dolara düştüğü için Nisan 2022'de 83 milyar dolarlık borcunu ödeyemedi. Durum şimdi normale dönüyor. Döviz rezervleri şu anda üç yıllık zirve olan 5,95 milyar dolarda. Enflasyon, Eylül 2022'de %67'den Ağustos 2024'te sadece %1,1'e düştü. GSYİH, 2017'de yaklaşık 94 milyar dolardan 2023'te 84,4 milyar dolara düştükten sonra Ocak ve Haziran 2024 arasında büyüdü. Ekonomi, 2022 ve 2023'te %9,5 daraldıktan sonra istikrara kavuştu. Ancak artan yoksulluk ve borç yükümlülükleri toparlanmayı engelleyebilir. Sri Lanka iki yıl önce borcunu ödeyemedi. Ülke, Eylül ayında 12,5 milyar dolarlık borcu yeniden yapılandırmak için alacaklılarla bir anlaşmaya vardı. Anlaşmanın bir parçası olarak alacaklılar %27 oranında kesinti yapacak.
Bangladeş: Ülkenin toplam borcu 156 milyar dolar, 2008'den bu yana beş kat arttı ve S&P Global gibi küresel derecelendirme kuruluşları tarafından "çöp" olarak derecelendirildi. Egemen notu, son siyasi krizin rejim değişikliğine yol açmasından önce bile düşürüldü. Sonuç olarak, ülkenin döviz rezervleri Ocak 2023'te 32 milyar dolardan Eylül 2024'te 20 milyar dolara düştü. Merkez bankası son birkaç yıldır Taka'yı devalüe etti, ancak bu şimdiye kadar yardımcı olmadı. Asya Kalkınma Bankası, büyük ölçüde artan gıda fiyatları nedeniyle enflasyonun FY25'te %10,1'e yükselmesini bekliyor. Ayrıca, ödenmemiş kredilerin sayısının artması nedeniyle bankalara hücum korkusu da var. Şu anda bir borç krizi olmasa da ekonomi kötüleşiyor ve hızlı bir çözüme ihtiyacı var. Ülkenin IMF tarafından onaylanan ve 2026'da sona erecek üç buçuk yıl içinde serbest bırakılacak 4,7 milyar dolarlık bir can simidi var.
Venezuela: Ülkenin borcu şu anda 154 milyar dolar ve ülke 2017'de temerrüde düşmeye başladı. GSYİH'si 2012'de 372,59 milyar dolardan 2024'te 102,33 milyar dolara düştü. Tarihin bir noktasında Latin Amerika'nın en zengin ülkesiydi ve bugün Temmuz ayında kendisini kazanan ilan eden otoriter bir liderin önderliğinde iflasın eşiğinde ve zaten yavaş olan ekonomik toparlanmayı tehdit eden siyasi bir kargaşayı tetikliyor. Ekonomi geçen yıl %5 büyüdü ve bu yıl %4 büyümesi bekleniyor. Küresel yaptırımların hafifletilmesi, iyileşen ekonomik performanstan kısmen sorumlu. Petrol zengini ülke ayrıca borcunu yeniden yapılandırmak için görüşmelerde bulunuyor. Bu arada, ülke halkının %82'si yoksulluk içinde yaşıyor ve merkez bankasından gelen son verilere göre enflasyon azalırken, fiyat artışı hala bir yıl öncesine göre %25 daha fazla.
Arjantin: Güney Amerika ülkesi 21. yüzyılda üç kez egemen borcunu ödeyemedi. Alacaklılara 400 milyar dolardan fazla borcu var. Geçmişte birkaç borç yeniden yapılandırması geçirdi, en sonuncusu 2023'teydi. Başkan Javier Milei'nin reformları yıllık enflasyonu sekiz ayda %300'den %236'ya düşürdü. Ancak bu normal standartlara göre hala yüksek. Ekonomi de yavaş da olsa büyümeye başladı. Ancak yoksulluk seviyeleri %52,9'u geçti. Belirsiz ekonomik görünüm nedeniyle Oxford Economics, 2025 ve 2027'de temerrüt olasılığının %75 olduğunu öngörüyor.
Zambiya: Güney Afrika ülkesi 2020'de Eurobond borcunu ödeyemedi. Bu yıl ayrıca 6,3 milyar dolarlık dış borcunu yeniden yapılandıran ilk ülke oldu. Ancak ülke önemli zorluklarla karşı karşıya. Dış borç stoku 2023'e kadar GSYİH'nın %26'sına ulaştı ve IMF bunun sürdürülemez olduğunu söylüyor. Dahası, ülke henüz en az 3,3 milyar dolarlık ticari krediyi yeniden yapılandırmadı. IMF, ticari kredilerin ve 2024 borç yeniden yapılandırma anlaşmasındaki belirli maddelerin yeniden yapılandırılmamasının Zambiya'yı başka bir temerrüdün eşiğine getirebileceğine inanıyor.
Gana: Afrika ülkesinin toplam borcu 44 milyar dolar, yani GSYİH'nın %70,6'sı. Aralık 2022'de dış borcunun çoğunu ödeyemedi ve ekonomiyi krize sürükledi. Borç maliyetleri ve enflasyon arttı. Gana'nın döviz rezervleri 2021'deki 9,7 milyar dolardan 2023'e kadar 5,9 milyar dolara düştü. Ekonomi şu anda toparlanıyor ve Ocak-Haziran 2024 döneminde GSYİH büyümesi ortalama %5,8 oldu. Enflasyon 2022'den bu yana en düşük seviyeye düştü. IMF, Mayıs 2023'te onaylanan 3 milyar dolarlık paketin ekonomiye yardımcı olduğunu savunuyor. Ülkenin beklentileri yakın zamanda 13 milyar dolarlık bir borç yeniden yapılandırma anlaşmasına varmasının ardından daha parlak görünüyor. Financial Times'ın bir haberine göre, borç verenler anlaşmanın bir parçası olarak borcun %40'ını bırakacak.
