Enflasyonda düşüş ivmesi devam ederken, 2023 yaz aylarından bu yana ilk kez yıllık enflasyonda yüzde 50'nin altı görüldü.
Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) verilerine göre, Eylül'de tüketici fiyatları bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 49,38 arttı. Eylül ayında aylık enflasyon ise yüzde 2,97 oldu.
Yıllık çekirdek enflasyon tarafında Eylül'de yavaşlama devam etti. TÜİK verilerine göre yıllık çekirdek enflasyon yüzde 49,10 olarak kaydedildi. Aylık çekirdek enflasyon da yüzde 3,57 olarak gerçekleşti.
Üretici fiyat endeksi artışı da geçen aya göre yavaşlama gösterdi. Eylül'de üretici fiyatlarında yıllık artış yüzde 33,09'a geriledi. Aylık üretici enflasyonu ise aynı dönemde yüzde 1,37 oldu.
Aylık en yüksek artış eğitim tarafında
TÜİK verilerine göre, aylık bazda en yüksek artış yüzde 14,21 ile eğitim grubunda gerçekleşti. Eğitimi yüzde 4,16 ile alkollü içecekler ve tütün, yüzde 3,86 ile de konut izledi. Haberleşme grubunda aylık olarak fiyatların yüzde 0,88 gerilediği izlendi.
Yıllık olarak bakıldığında ise en yüksek artış yüzde 97,87 ile konut grubunda görüldü. Yıllık enflasyon bakımından konut grubunu yüzde 93,59 ile eğitim; yüzde 65,41 ile lokanta ve oteller izledi.
Endekste kapsanan 143 temel başlıktan 27 temel başlığın endeksinde düşüş gerçekleşirken, 6 temel başlığın endeksinde değişim olmadı. 110 temel başlığın endeksinde ise artış gerçekleşti.
Beklentileri aştı
Bloomberg HT anketinde beklenti yıllık enflasyonun yüzde 48,3; aylık enflasyonun ise yüzde 2,2 olması yönündeydi.
Ağustos ayında tüketici fiyatlarında yıllık artış yüzde 51,97 olarak kaydedilmişti. Ağustos'ta aylık enflasyon ise yüzde 2,47 olmuştu.
Eylül ayı verileri yıllık enflasyonun basit faiz dikkate alındığında üç yılın ardından ilk kez pozitif reel faize de işaret etti. Eylül ayında enflasyonun yüzde 50'nin altına inmesiyle politika faizinin altında bir seviye kaydedildi.
Temmuz ayında yıl ortasında sigara ve akaryakıt zamları başta olmak üzere vergi ve yönetilen fiyatlardaki artış sebebiyle enflasyon aylık olarak hızlanarak yüzde 3,23 olmuştu. Fakat yıllık enflasyon baz etkisiyle yüzde 61,78'e gerilemişti.
Enflasyon Ağustos'ta eğitim kalemi öncülüğünde aylık yüzde 2,47 olarak kaydedilirken, yıllık enflasyon yüzde 51,97'ye gerilemişti.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Eylül'de politika faizini yüzde 50'de sabit tutarken önümüzdeki döneme ilişkin yönlendirmelerinde daha önceki karar metninde yer verdiği 'sıkılaştırma' ifadesine Eylül'de yer vermemişti.
Hükümetin gelecek üç yıla dair ekonomik tahminlerini içeren Orta Vadeli Program'da 2024 yılı için enflasyonun yüzde 41,5'e gerileyeceği ve 2025 sonunda yüzde 17,5 seviyesinde gerçekleşeceği öngörülmüştü.
Öncü göstergelerde aylık bazda artış dikkat çekmişti
Enflasyon açısından öncü göstergeler olarak kabul edilen İTO ve Türk-İş verileri Eylül'de aylık bazda yükseliş göstermişti.
Türk-İş'in Açlık ve Yoksulluk Sınırı Araştırması'nın Eylül sonuçlarına göre aylık mutfak enflasyonu yüzde 2,90 ile dört ayın en yüksek seviyesine çıkmıştı. Yıllık artış ise yüzde 48,72 olarak kaydedilmişti.
İTO tarafında da Eylül'de perakende fiyatlar yüzde 3,9 artarken, yıllık artış yüzde 59,18 seviyesinde gerçekleşmişti.
Yüzde 3,9'luk aylık enflasyon Ağustos ayına göre hızlanmaya işaret etmişti.
“Fiyatlar artacak beklentisi halen devam ediyor”
Bilgi Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ege Yazgan Eylül ayı enflasyonunu Bloomberg HT'ye değerlendirdi.
Yazgan, “Enflasyonun gerçekten ivmelenip, ivmelenmediğini gösteren yer aylık enflasyon oluyor. Merkez Bankası'nın yüzde 1,5'lar gibi bir hedefi var. Orada istenilen olmamış yüzde 2,97 artış olmuş. Eğitim çok yüksek geldiği için aylık enflasyon bu kadar yukarı çıkmış. Eğitim bu aya özgü bir kalem bu aya yansımış ama ne olursa olsun artışlar çok yüksek. Hizmet enflasyonun çok hızlı bir şekilde arttığını görüyoruz. TÜFE'in aylık ortalaması altında kalan kalemlere baktığın zaman onlar da çok yüksek; lokanta, otel mesela gıda yüzde 2,48 hala çok yüksek ortalamanın altında ama çok yüksek. Kurla enflasyonu kontrol edemeyeceğimiz çok açık. Hizmet enflasyonunu kontrol edemiyorsunuz, kurla da kontrol edemiyorsunuz. Hizmet enflasyonunu hala besleyen şey beklentiler çok güçlü olmasıdır. Böylece fiyatlama davranışlarında hala bozukluk olduğunu görüyorsunuz. Buna yardım eden şey talebin olması. Talebin olması da yine beklenti ile alakalı enflasyon düşeceğine inanç olmayınca ihtiyacınız olmasa bile ihtiyacınızı öne çekiyorsunuz fiyatlar artacak beklentisi ile bu dinamik devam ediyor” dedi.
