Yeni Asır gazetesi sosyal güvenlik uzmanı Faruk Erdem, yeni yılda uygulamaya geçilmesi planlanan EYT düzenlemesine ilişkin önemli uyarılar ve detaylar paylaştı:
EKSİKLERİNİZİ HESAPLAYIN
8 Eylül 1999 öncesindeki şartlara dönüldüğünde bile emeklilik için yıl ve prim şartları bulunuyor. Buna göre yaş şartı olmadan SSK için erkeklerde 25 yıl ve 5000 gün, kadınlarda ise 20 yıl ve 5000 gün isteniyordu. Bağ-Kur'da kadınlar için 7200 gün erkekler için ise 9 bin gün şartları bulunuyor. Emekli Sandığı'nda kadın memurlar için 20 yıl yani 7200 gün kesenek ödemek ve erkek memurlar için ise 9 bin gün yani 25 yıl kesenek ödemek gerekiyor.
Yasa öncesine dönülse bile EYT'li olarak emekli olabilmek için bu şartların yerine getirilmesi şart. 99 Yasasında getirilen prim şartları işleyecek olursa orada da 5000 ile 5975 gün primi tamamlamak gerekiyor.
Bu noktada yıl eksiği olanlar yıllarının dolmasını bekleyecek. Kadınlar için 20 yıl tamamlandı. Erkekler için 25 yıl ise 8 Eylül 2024 tarihine kadar tamamlanmış olacak. Ancak prim eksiği için beklemek yetmiyor. Eksik primi tamamlamak ve EYT'li olarak emekli olmak için bazı yollar bulunuyor.
BORÇLANMA İÇİN TAM ZAMANI
Burada borçlanarak yani parasını ödeyerek prim satın almak gerekiyor. Bu borçlanma miktarları ise yürürlükteki asgari ücrete göre belirleniyor. En düşük ödeme tutarı brüt asgari ücretin yüzde 32'si kadar oluyor. Bu gün 6471 lira olan brüt asgari ücrete göre en düşük aylık ödeme 2.070 TL olarak alınıyor. Dolayısıyla askerlik ve doğum borçlanmasında bu rakam kullanılıyor. Örneğin 1 çocuk için en düşük borçlanma 49.680 TL olurken en düşük 18 aylık askerlik borçlanması ise 37.260 TL'yi buluyor. Tavandan ödemek isteyenler ise bunun 7.5 katını ödemek durumunda. Siz iki rakam arasında bir rakam da belirleyebiliyorsunuz. Gelelim burada Aralık ayının önemine. Eğer bu borçlanmaları Aralık sonuna kadar yaparsanız bugünkü asgari ücretten yani aylık 2.070 TL'den yaparsınız. Ancak borçlanmayı Ocak ayına bırakırsanız bu kez 2023 yılında uygulanacak asgari ücret geçerli olur ki yapılacak zam sizin maliyetinizi de artırır. Bu yüzden ne yapıp edin ve yıl sonuna kadar bu borçlanmaları yapın.
6 ADIMDA PRİM KAZANIRSINIZ
1- ASKERLİK BORÇLANMASI:
Eksik primi olan erkek sigortalılar açısından askerlik borçlanması ile tamamlama imkanı da bulunuyor. Erkekler askerde geçen tüm günlerini satın alarak emeklilik primlerine ekleyebiliyor. Böylece EYT için primi eksik olan bir sigortalı bu yolla prim kazanabilir. Askerlik sigortadan önce yapılmışsa borçlanılan gün kadar işe giriş tarihi de geri çekilerek ayrıca bir avantaj da kazanılıyor.
2- DOĞUM BORÇLANMASI:
Primi eksik olan kadın sigortalılar için ise doğum borçlanması imkanı bulunuyor.
Sigortadan sonra dünyaya gelen 3 çocuğa kadar borçlanma hakkı var. Her bir çocuk için 2 yıl yani 720 gün kazanılabiliyor.
Böylece üç çocuk borçlanan bir kadın sigortalı 2160 gün kazanıp eksik primini tamamlayarak EYT'li olabilir. Burada ne kadar süreye ihtiyacınız varsa o kadar borçlanabiliyorsunuz.
3- İHYA İLE PRİM:
EYT kapsamı belirlenirken farklı kurumlardan sigortalı çalışmış vatandaşlar da değerlendirilmeye alınıyor. Bunlardan birisi de Bağ-Kur. Bu kapsamda işyeri açmış ya da şirket ortağı olmuş vatandaşlar geçmişte eğer primlerini ödememişlerse günleri donduruluyor, borçları da siliniyor. Ancak bu dondurulan günleri ihya sistemi ile yeniden kazanmak mümkün.
Geçmiş günlerini ihya etmek isteyenler güncel asgari ücret üzerinden ödeme yaparak günlerinin tamamını alıyor ve primlerine eklettirebiliyor.
4- İSTEĞE BAĞLI SİGORTA:
Çalışma imkanı bulamayan sigortalılar eksik primlerini isteğe bağlı sigorta yaptırarak tamamlayabilirler. SGK'ya verilecek bir dilekçe ile başlayan isteğe bağlı sigortada her ay 30 gün kazanılıyor. 18 yaşından büyük Türk vatandaşı olmak ve Türkiye'de ikamet etmek yeterli oluyor. Burada dikkat edilmesi gereken nokta yapılacak ödemelerin 1261 günü yani 3.5 yılı bulmaması. Bu sayı aşılırsa isteğe bağlı sigorta Bağ- Kur kapsamında olduğu için emeklilik hesabı da Bağ-Kur'a göre yapılıyor.
5- HİZMET TESPİTİ İLE TESCİL:
Primi eksik olan EYT'liler için bir başka imkan da hizmet tespit davası. Geçmişte sigortası yapılmış ancak primi eksik ya da hiç yatırılmamış olanlar ya da sigortasız çalıştırılanlar geçmişe dönük hizmet tespiti yaptırarak bu günlerini tescil ettirebilir giriş tarihini geri çekebilir.
Sigorta girişi yapılıp primi yatırılmayanlar için zaman aşımı süresine bakılmazken kayıt dışı çalıştırılmış olanlar için geriye doğru zaman aşımı süresi bulunuyor.
6- 3600 GÜN (10 YIL) PRİM İLE KISMİ EMEKLİLİK:
Mevzuatımıza göre 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olup EYT kapsamındaki vatandaşların 3600 günle yani 1 yıllık primle emekli olma imkanları bulunuyor. Eğer yeterli primi tamamlama imkanı yoksa 360/0 gün de emeklilik için yeterli oluyor. Burada emeklilik için üç şartın yerine gelmesi gerekiyor. İlk olarak sigortalılık süresinin 15 yıla tamamlanması lazım. Ancak bu şart 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olan herkes için tamamlandı.
İkinci olarak 4A (SSK) kapsamında 3600 gün primin ödenmesi isteniyor. Üçüncü olarak da kadınlarda 50 erkeklerde 55 yaşın dolmuş olmasına bakılıyor. Bu üç şarttan hangisi en son biterse o tarihe göre de emeklilik yaşı belirleniyor.