"Emeklilikte Yaşa Takılanlar" (EYT) ile ilgili yasa tasarısının Meclis'te kabul edilmesinin ardından EYT'lilerin takip etmesi gereken süreci yazan Akşam gazetesinden sosyal güvenlik uzmanı Okan Güray Bülbül, milyonları ilgilendiren düzenlemeyle ilgili detayları paylaştı...
"EYT'liler yasa çıkmadan ve yasa çıkınca neler yapmalı?"
İlk etapta 2 milyon 250 bin kişinin yararlanacağı EYT ile ilgili yasa tasarısı yarın Meclis Başkanlığı'na sunulacak. Taslakta staj sigortası var mı? EYT'liler yasa çıkmadan ve sonrasında neleri, nasıl yapmalı? İşte ayrıntılar...
Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) ile ilgili düzenleme geçtiğimiz hafta Meclis'te imzaya açıldı. Henüz kanun teklifinin metni kamuoyuyla paylaşılmadı. Teklifin şubatta yasalaşması ve martta da maaşın ödenmesi bekleniyor. Kanun, Resmi Gazete'de yayımlandığı gün itibarıyla EYT'lilerden gerekli şartları sağlayanlar, SGK'dan aylık tahsis talebinde bulunabilecek. EYT'liler son dönemece girilen bugünlerde ne yapmaları gerektiğini merak ediyor. Bugün hem EYT ile ilgili kanuni düzenlemenin aşamalarını hem de EYT'lilerin kanun öncesi ve sonrası neler yapması gerektiğini açıklayacağım.
KANUN ÇIKMADAN YAPILACAKLAR
1- EYT KAPSAMINDA OLDUĞUNUZU KONTROL EDİN
E-Devlet üzerinden Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından sunulan hizmetlere ulaşıp, 'SGK Tescil ve Hizmet Dökümü/İşyeri Unvan Listesi' bağlantısına tıklayarak 'Uzun Vade Başlangıç Tarihi'ni kontrol etmek gerekiyor. Bu tarih emeklilik için sigorta girişi olarak kabul edilen tarihtir. Bu tarih eğer 8 Eylül 1999 ve öncesinde bir tarih ise kişi EYT kapsamındadır. 8 Eylül 1999 tarihinden sonra ise ancak kişi önce askere gitmiş sonra sigortalı olmuş ve askerlik süresini borçlanarak 'Uzun Vade Başlangıç Tarihi'ni 8 Eylül 1999 ve öncesine çekebiliyorsa askerlik borçlanması ile EYT kapsamına girebilir.
2- HANGİ STATÜDEN EMEKLİ OLUNACAĞI BELİRLENMELİ
EYT'lilerden SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı'na tabi çalışmaları bulunanlar, son 1261 gün hangi statüde prim ödedilerse o statüden ve şartlarla emekli olacak. 20 yıl SSK'lı olarak çalışmış sonra kendi işini kurmuş ve 3.5 yıldır Bağ-Kur'lu olan bir kişi SSK'lı değil, Bağ-Kur'lu olarak yani 5000 günle değil, erkekse 9000 gün, kadınsa 7200 prim günüyle emekli olabilecek.
3- SİGORTALILIK SÜRESİNİN HESABI MUTLAKA YAPILMALI
EYT'liler için yaş şartı kaldırılacak. Ancak sigortalılık süresi şartı devam ediyor. Kadınlarda 20, erkeklerde 25 yıllık sigortalılık süresi şartı söz konusu. Sigortalılık süresinin hesabı 'Uzun Vade Başlangıç Tarihi'nin üzerine 20 ya da 25 yıl eklenerek yapılıyor. Dolayısıyla 8 Eylül 1999 tarihinde ilk kez sigortalı olmuş bir kadın için 20 yıllık sigortalılık süresi 8 Eylül 2019 tarihinde doldu. Diğer yandan 8 Eylül 1999 tarihinde ilk kez sigortalı olmuş bir erkek için 25 yıllık sigortalılık süresi 8 Eylül 2024 tarihinde dolacak. Ayrıca sigortalılık süresi konusunda bir detay daha var. 18 yaşından önce ilk kez sigortalı olan kişilerin sigorta girişleri kabul ediliyor. Ancak sigortalılık süresinin hesabı 18 yaştan itibaren yapılıyor. Örneğin kişi ilk kez 1 Ocak 1999 tarihinde sigortalı olmuş ancak 1 Ocak 1999 tarihinde 18 yaşın altındaysa ve 18 yaşına 1 Ocak 2000 tarihinde giriyorsa, bu kişinin sigortalılık süresi hesabında 1 Ocak 2000 tarihi baz alınıyor ve bu kişi 25 yıl sigortalılık süresini 1 Ocak 2025 tarihinde dolduracaktır.
4- PRİM GÜN SAYINIZI DA HESAPLAMAYI ATLAMAYIN
EYT'liler için sigortalılık süresi ile birlikte prim ödeme gün sayısı şartı da söz konusu olacak. SSK'lılar için bu şartın 5000 gün mü yoksa ilk kez sigortalı olunan tarihe göre kademelendirilmiş tablodan 5975'e kadar çıkan gün mü olacağı henüz belli değil. Aynı şekilde Bağ-Kur'lular için de kadınlarda 7200, erkeklerde 9000 gün olan prim gün sayısı şartının 5000 ya da daha düşük bir rakama indirilip indirilmeyeceği henüz bilinmiyor. Ancak gün sayısı 5000'in altında olanların herhalükarda düzenlemeden yararlanmak için borçlanma, isteğe bağlı sigortalı olma ya da çalışmaya devam etme alternatiflerinden birisi ile gün sayılarını artırmaları gerekecek. Diğer taraftan Bağ-Kur'lular için bir imkan daha var. Geçmişte Bağ-Kur'lulara yönelik olarak hayata geçirilen Bağ-Kur durdurma ve borç sildirme imkanından yararlananlar bu süreleri ihya (canlandırma) edip ihya kapsamındaki borçlarını da yapılandırmayla ödeyebilecek.
KANUN ÇIKTIKTAN SONRA YAPILACAKLAR
SGK'DAN YAZI ALMALISINIZ
EYT'lilerden halihazırda bir işte çalışmakta olan SSK'lılar, kanun çıktıktan sonra değişen şartları sağladıkları ve emekli olabileceklerine dair SGK'dan yazı alıp işverenlerine istifalarını bu yazıyla birlikte sunmalılar. Bağ-Kur'lular ise prim borçlarını ödeyip sonra aylık talebinde bulunmalılar. SGK'ya prim borcu bulunan Bağ-Kur'lulara aylık bağlanamıyor.
SGK'DAN AYLIK TALEBİNDE BULUNUN
Halihazırda bir işte çalışmakta olan SSK'lı EYT'liler, SGK'dan aldıkları yazıyı işverene verdikten sonra işverenin işten çıkışını yapmasını talep edip çıkış yapıldıktan sonra SGK'dan aylık talebinde bulunmalılar. Bu talep e-Devlet üzerinden iletilebileceği gibi SGK'ya doğrudan başvuru şeklinde de yapılabilir.
KIDEM TAZMİNATI TALEP EDİLMELİ
EYT'li işçiler, işyerlerinden SGK'dan aylık bağlatmak için istifa ederken kıdem tazminatlarının ödenmesini de talep etmeliler. İşverenin, kıdem tazminatı ile birlikte işçinin işyerinde kullanmadığı yıllık izinler ile varsa diğer ücret ve ücret niteliğindeki haklarını da ödemesi gerekmektedir.
ÇALIŞMAYA DEVAM EDECEKLER SGDP'YE TABİ ŞEKİLDE OLACAKLAR
Emekli olduktan sonra aynı ya da farklı işyerinde çalışmaya devam edeceklerin işe girişleri, sosyal güvenlik destek primine tabi olarak yapılacak. EYT'li işçiler hem emekli aylıklarını alıp hem de çalıştıkları işyerlerinden ücretlerini alabilecek. Sosyal Güvenlik Destek Primi'ne (SGDP) tabi işçilerin emekli aylıklarında da herhangi bir kesinti yapılması söz konusu değil.
TASLAKTA STAJ SİGORTASI VAR MI?
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgi'in açıklamaları çerçevesinde staj sigortasının emeklilik için giriş sayılması ve Bağ-Kur'lular için kadınlarda 7200, erkeklerde 9000 gün prim gün şartının azaltılmasının olmadığı öngörülüyor. Komisyon ya da Genel Kurul aşamasında bu yönde bir önerge gündeme alınır ve kabul edilirse bir değişiklik yapılabilir. Diğer taraftan yaş haddinden emeklilik ve SSK'lılar için gerekli prim ödeme gün sayısının kaç olacağı da henüz belli değil. Bu noktalar netleştikten sonra bu yönde de bazı değişiklik önergeleri söz konusu olabilir.
Kaynak: Akşam
