Sıkı para politikası uygulaması anlamına gelen faiz artırımı düşük maliyetli para bulup yatırım yapacak olan yatırımcının yüksek maliyetlerden dolayı yatırımdan vazgeçmesini sağlar.
Merkez Bankaları'nın en önemli fonksiyonu ülkenin para politikasını belirlemektir. Ne kadar para basılacağı ile bankalara verilen borçların faizlerinin kararını Merkez Bankaları almaktadır.Türkiye'de faiz artırımı, ekonomik konjonktür aşırı ısındığında onu soğutmak için yapılmaktadır.Faizler yükseldiği zaman ise ekonomik hareketlilik yavaşladığı için enflasyonda da gerileme görülür.
Yüksek faiz büyümeye nasıl tesir eder
Yüksek faiz, büyüme politikasını olumsuz yönde etkiler. Faiz artırımları, ödemeler dengesinde açık verildiği zaman dışarından sıcak para girişi olmasını ve iç piyasayı rahatlatmak amacıyla yapılıyor. Böylelikle Türk Lirası da değerlenmektedir. Türk Lirası değerlenince kur yükselişinden dolayı maliyet enflasyonu ve talep enflasyonunu da engellenir. Yani enflasyon düşer.
Faiz artırımları, yatırımların düşmesine de neden olmaktadır; Faiz artınca, tüketimler azalır. Bunun bir sonucu olarak da tasarruflar artar. Kaynak artınca yatırımlar için kaynak bulmak kolaylaşır. Ancak tüketimdeki düşüş nedeniyle enflasyonda gerileme görüldüğü için yatırım maliyetinde artış olur. Maliyet artınca da yatırımlar engellenir. İstihdam düşerken büyüme benzer şekilde düşecektir.
Enflasyona etkisi nasıl olur?
Faiz artırıldığında, enflasyonun yükselmesini bir nevi engellenmiş olur. Faiz arttıkça piyasadaki talep azalırken harcama eğilimi düşer. Merkez Bankası bankalardan para talep ettiğinde yüksek faiz uygulamasına sebep olur.
Kaynak Yeniçağ: Faiz artırımı nedir? Bankalar daha fazla para toplayabilmek adına yüksek faiz uygular ve müşterilerin daha çok para yatırması için faiz yükseltir. Risksiz faize para yatırılıp harcama eğiliminden vazgeçilir, enflasyonun da önü kesilir.
İşsizliği tetikler mi?
Faiz artırma durumunda istihdam olumsuz etkilenir. Çünkü faiz arttıkça yatırımlar azalır ve risk alarak iş yeri açmak zorlaşır. Bunun sonucunda yüksek faizden yararlanmak daha avantajlı gelir. Bu da işsizliği artıran unsurlardandır.
Faizler artınca yatırımcılar yüksek maliyetlerden dolayı yatırıma pek sıcak bakmayacaklardır. Hal böyle olunca yatırımlar durur ve büyüme de olumsuz yönde etkilenir.
Yatırımlar ne pozisyon alır?
Faiz artırımından kaynaklı enflasyon yükselmesi durumunda da şu gelişmelere kapı aralanmış olur: Şirketler borç faizlerini karşılayabilmek için yatırımlarını azaltma kararı alabilirler.
Halk tasarruf politikası uygulamaya başlar ve borcu olanlar daha da borçlu hale gelir.Bankalardan kredi alanların geri ödemeleri zorlanır.
İş kurmak isteyenler risksiz ve emeksiz getiri için parayı bankaya vadeli hesaba koyup onun getirisi ile geçinmeyi tercih eder.
Bu çoğu yatırımcı için en garantili tercih olarak görülebilmektedir.
Üretimde azalış ortaya çıkarken sanayide de yavaşlama kaçınılmaz hal alır. nihai aşamada ekonomide yavaşlama meydana gelecektir.
Yüksek enflasyon mu faizin yükselmesine yol açar yoksa yüksek faiz mi enflasyonu yükseltir? bu önemli bir soru işaretidir ve bu konuda her iki yaklaşımı paylaşan ekonomistler de bulunuyor.
Enflasyondan söz edebilmek için mal ve hizmetlerden oluşan bir sepetin fiyatının artması gerekiyor. Bu sepetin fiyatının sürekli artış içinde olması gerek. Sepeti oluşturan mal ve hizmetlerin fiyatı bir kez artmışsa buna enflasyon değil fiyat artışı denmektedir
Enflasyon talep yönlü ise:
Eğer talep enflasyonuyla karşı karşıyaysak yani arzdan fazla talep varsa ya da üretilen mal ve hizmet miktarından daha fazlası talep ediliyorsa fiyatlar yükselecek ve enflasyona neden olacak demektir. Bunu önlemenin yolu faizleri artırarak talebi düşürmek ve insanları tüketim yerine tasarrufa yönlendirmektir.
Maliyet enflasyonu var ise:
Üretim unsurları ve girdilerinin fiyatları talep dışı nedenlerle artıyorsa (örneğin ücretler sendika baskılarıyla yükseliyor ya da enerji maliyetleri petrol ve doğalgaz fiyatlarının uluslar arası alanda artması nedeniyle yükseliyor ve bunlar da enflasyona neden oluyorsa) o zaman faizi artırdığımızda enflasyon da artar. Çünkü faiz de bir maliyet unsudur (finansman maliyeti) ve buradaki artış enflasyonun daha da artmasına yol açabilir.
Hem talep hem maliyet enflasyonu var ise:
O zaman faizleri artırmak suretiyle tüketimi yani talebi düşürme yoluna gidilebilir ver enflasyon frenlenebilir.
Eğer ekonomide sadece maliyet enflasyonu söz konusuysa işimiz yine kolay demektir. Faizlerde indirime giderek maliyetler üzerinde oluşan baskıyı biraz hafifletir ve enflasyonda düşüş sağlayabiliriz. Kuşkusuz bu hamlenin sonuç verebilmesi için diğer üretim girdilerinin fiyatlarındaki artışta bir durulma sağlanmış olması gerekir.
