Avrupa Birliği (AB) tarafından uygulanan dokuz dizi yaptırıma rağmen, Rusya ekonomisi 2022'de GSYİH'sında yalnızca küçük bir daralma yaşadı. Rus ekonomisinin "direnci" Salı günü Devlet Başkanı Vladimir Putin tarafından ulusa sesleniş konuşmasında övüldü. Ancak bazı Batılı gözlemciler ve politikacılar, Moskova tarafından sağlanan resmi istatistiklerde kör noktalara dikkat çekiyor.
Fransız yayın kuruluşu 'France 24' kanalında, ‘Grégoire Sauvage' imzalı yayımlanan, “Rus ekonomisineden Batı yaptırımlarına karşı duruyor?” başlıklı analiz haber şöyle:
Rus ekonomisi direniyor. Rus istatistik servisi Rosstat'a göre, Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin patlak vermesinin ardından Batı yaptırımlarının ilk dalgalarının ardından Fransa Maliye Bakanı Bruno Le Maire tarafından tahmin edilen "çöküşten" çok uzak olan Moskova'nın GSYİH'sı 2022'de yalnızca %2,1 küçüldü. Uluslararası Para Fonu'na (IMF) göre Rusya ekonomisinin 2023'te %0,3 büyüyeceği bile tahmin ediliyor.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, 21 Şubat'ta ulusa sesleniş konuşmasında, "Ekonomik durumun istikrarını sağladık ve vatandaşlarımızı koruduk" dedi ve Batı'nın "Rus toplumunu istikrarsızlaştırmada" başarısız olduğunu ekledi.
Rusya ekonomisinin görünürdeki dayanıklılığı, esas olarak, 2022'de ihracat hacmindeki düşüşü telafi eden petrol ve gaz fiyatlarındaki artıştan kaynaklanmaktadır.
Daha önce Rusya'nın ana ticaret ortaklarından biri olan AB, Moskova'nın Ukrayna'daki saldırısını finanse etme kabiliyetini baltalamak amacıyla Rus doğal gazı ithalatını %55 azaltmayı başardı. Rusya açığı kapatmak için Türkiye, Hindistan ve Çin başta olmak üzere yeni alıcılara yöneldi. Rusya Başbakan Yardımcısı Alexander Novak'a göre, Sibirya'nın Gücü gaz boru hattı aracılığıyla ikincisine gaz teslimatı %48 arttı.
Rusya'nın Ukrayna'daki savaşı ikinci yılına girerken, silah sanayi de ekonomik aktiviteye katkıda bulundu.
Batı Fransa'daki Vendée Katolik Enstitüsü'nde siyaset bilimi alanında kıdemli öğretim görevlisi ve yazar David Teurtrie, "Metalürji endüstrisi, üretimde keskin bir artış gördü. Bu, askeri-endüstriyel kompleksin bazı dallarının uyum sağlamayı başardığının açık bir işareti. Örneğin, Urallarda günde 24 saat çalışan fabrikalar var" diyor.
Başkan Putin'e göre Rusya ekonomisinin bir diğer güçlü sektörü de tarım sektörü. Rusya Devlet Başkanı, "Tarım yılı sonuna kadar, yani 30 Haziran 2023'e kadar toplam tahıl ihracat hacmini 55-60 milyon tona çıkarabileceğiz" dedi.
Gaz, petrol, finans, ticaret, teknoloji... Rus ekonomisinin tüm sektörleri birbirini izleyen Batı yaptırım dalgalarından etkilendi. Ancak, Rus şirketleri uyum sağlıyor. Hızlı sınır ötesi ödemeleri kolaylaştıran güvenli bir mesajlaşma sistemi olan SWIFT sisteminden hariç tutulan bankalar, yaptırımları atlatmak için aracılara bağımlıdır.
Batılı mallar, Rus endüstrisini besleyen paralel bir ticaret devresinin kalbinde yer alan sınır ülkeleri olan Kırgızistan, Ermenistan veya Gürcistan gibi üçüncü ülkeler aracılığıyla kolayca ithal ediliyor.
Gıda endüstrisi, Pepsi veya Coca-Cola gibi Batılı markaların yerini alan yerel oyuncuların ortaya çıkmasıyla da toparlanmayı başardı.
Kaluga şehrinden bir girişimci olan Yuri Saprygin ise, "Rusya'da kapitalizmin başlangıcından bu yana en az dört büyük kriz yaşadık. Sorunlara alışkınız ve dürüst olmak gerekirse, bunlar karşılaştığımız en kötü krizler değil" dedi.
Batı yaptırımlarıyla karşı karşıya kalan girişmci Saprygin, Avrupa ve Tayvan'dan gelen parçaları Rus ve Çin bileşenleriyle değiştirmek zorunda kaldı. Şirketi laboratuvarlara tıbbi ekipman satan işinsanı, "Kolay olmadı ama faaliyetimizi hiçbir zaman durdurmadık" dedi.
Tüm sektörler aynı şekilde acı çekmiyor. Elektronik ithalatına büyük ölçüde bağımlı olan teknoloji sektörü, askeri ve havacılık endüstrileri ve hatta otomotiv sektörü için gerekli olan yarı iletkenlere yönelik Batı yaptırımlarının yükünü taşıyor. Konik bir ekonomik durum mu?
Rusya'nın otomotiv sektörü, yaptırımların ağırlığı altında en çok mücadele eden sektörlerin başında geliyor. Avrupa İşletmeleri Birliği'ne (AEB) göre, geçen yıl 2021'e kıyasla yaklaşık bir milyon daha az araba satıldı ve bu da %59'luk bir azalmayı temsil ediyor. Rakam, yaptırımların etkisi ve aynı zamanda tüm Avrupalılar gibi yüksek enflasyondan muzdarip olan Rus vatandaşlarının satın alma gücünün kaybı hakkında çok şey söylüyor. Rusya'da enflasyon geçtiğimiz yıl boyunca yaklaşık %12'ye yükselirken, Rusya Merkez Bankası'na göre 2023'te enflasyonun %5 ile %7 arasında sınırlandırılması gerekiyor.
Bu nedenle durum pastoral olmaktan uzaktır. Özellikle bazı gözlemciler ve politikacılar Rusya tarafından sağlanan resmi istatistiklerden şüphe duydukları için. Rusya'nın GSYİH rakamlarına tepki gösteren Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron Salı günü "Rusya ekonomisinin çok sıkıntı çektiğini" söyledi ve Moskova'nın "propagandasına" "inanmadığını" ekledi.
Dış ticaret verileri gibi bazı önemli göstergeler artık yayınlanmamaktadır. Foreign Policy dergisinde yayınlanan Ekonomist İstihbarat Birimi küresel tahmin direktörü Agathe Demarais, "Muhtemelen Batı'nın yaptırımların etkili olduğunu iddia etmesini engellemek için" dedi.
Ek olarak, son on iki ayda 300.000'den fazla erkek Ukrayna'da savaşmaya çağrıldı ve yüzbinlerce Rus'un ülkeden kaçtığı bildirildi. Bu durum, uzun vadede ülkenin üretkenliği üzerinde baskı oluşturabilir. David Teurtrie, "Yaptırımların yanı sıra, yılın ikinci yarısında Rus ekonomisini en çok cezalandıran muhtemelen bu husustur, çünkü göç edenlerin çoğu eğitimli ve varlıklı Ruslardı" dedi. En kötüsü henüz gelmedi mi?
Rus ekonomisi hala ayaktayken, kalıcı bir şekilde zayıflamış görünüyor ve durum daha da kötüleşebilir. Bazı yaptırımlar henüz ekonomi tarafından hissedilmedi, ancak bunu zaman gösterecek. Bu, Rusya federal bütçesinin birincil gelir kaynağı olan petrol üzerindeki yaptırımların durumudur.
Aralık ayından bu yana, Rus ham petrolüne yönelik bir AB ambargosu Aralık ayında yürürlüğe girdi. Buna, deniz yollarıyla teslim edilen varil fiyatlarına tavan eşlik etti. 5 Şubat'tan bu yana aynı mekanizmalar rafine petrol ürünleri için geçerli.
Bu ambargolar, ülke bütçesini önemli ölçüde cezalandırabilir. Enerji ve Temiz Hava Araştırma Merkezi'nin (Crea) verilerine göre AB, Ukrayna'nın işgalinden bu yana petrolü için Rusya'ya 84 milyar Euro ödedi.
Agathe Demarais, "Bu sadece başlangıç. Rusya'ya yönelik yaptırımlar bir sprintten çok bir maraton" dedi. "Önümüzdeki aylarda Moskova'nın Ukrayna'daki savaşı finanse etmek için imkansız bir denklemi çözmesi gerekecek ve sosyal sübvansiyonları huzursuzluğu önlemek için yeterince yüksek tutacak."
David Teurtrie ise, "Düşük petrol fiyatları kesinlikle Rusya bütçesini etkiledi, ancak piyasalar istikrara kavuşacak" uyarısında bulundu. Araştırmacıya göre Rusya, Batı'nın umduğu gibi ekonomik olarak kötü durumda olmaktan çok uzak ve hala yaptırımlara karşı çıkma yolları var: Muazzam mali rezervler ve "ona önemli bir borçlanma kapasitesi sunan nispeten düşük borç".