Döviz Kuru Korumalı Lira Vadeli Mevduat ile ilgili vatandaş da net bilgi edinmek istiyor. TL mevduatını koruma garantisi hangi vadelerde veriliyor ve bunun maliyeti kim tarafından ve nasıl karşılanacak? Bütçe ile ilgili nasıl bir durum ortaya çıkacak. İşte konuya ilişkin ayrıntılı analiz....
Hazine ve Maliye Bakanlığı, Türk para birimini desteklemek amacıyla uygulamaya konulan “Döviz Kuru Korumalı Lira Vadeli Mevduat” aracına ilişkin açıklama yayınladı:
Araç, 3, 6, 9 ve 12 ay vadeli TL mevduat hesabı olan kişiler için geçerlidir.
Asgari faiz oranı, Merkez bankasının politika faizi olacaktır.
Merkez bankası tarafından her gün saat 11.00'de yayınlanacak dolar alış kuru kullanılarak kur farkı hesaplaması yapılacak.
Vade sonundaki TL mevduat oranından fazla olması durumunda kur farkı müşterinin hesabına TL olarak yatırılacaktır.
Bankalar sisteme gönüllü olarak katılabilirler.
Bu tür hesaplarda stopaj yapılmayacaktır.
Hükümet, sistemi İslami bankalar için uygulamaya çalışıyor.
"TL mevduatın getirisi döviz kurunun altında kalırsa aradaki farkı telafi edilecek"
Tera Yatırım Başekonomisti Enver Erkan konuya ilişkin analizinde şunlara dikkati çekiyor: "Detaylandıracak olursak; dövize yönelik mevcut spot talebi dizginlemek adına mevduat getirilerinin Merkez bankası faiz oranlarının ve ilgili vadedeki döviz kuru yükseliş oranının altında kalmamasının garantisi veriliyor. Hazine, TL mevduatın getirisi döviz kurunun altında kalırsa aradaki farkı telafi edecek. Mesela; %14 Merkez bankası politika faizinden nema uygulanan TL mevduat hesabında işleyen getiri, 1 yıllık sürede döviz kuru %20 olursa direkt olarak %20 oranında uygulanacak. Hazine aradaki farkı hesap sahibine ödeyecek ve pratikte işlemiş olan faiz, döviz kuru hareketi oranında olacaktır.
32 ve 45 günlük vadeler konu olacak mı?
Vade ayrımı konusunu da önemsiyorduk. 32 ve 45 günlük vadelerin bu döviz farkı ödemesine konu olmayacağı anlaşılıyor. 3, 6, 9 ve 12 ay vadeli mevduatta vade tarihinden önceki bozumlarda, faiz ve kur ödemesi olmayacak. İlgili vadelerde, minimum oran Merkez bankası politika faizinin dönemsel indirgenmiş oranı (mesela 6 ay vade için %14 politika faizinin dönemsel oranı kabaca %7) şeklinde işleyecek ve döviz kuru o dönemde faiz oranından daha fazla yükselirse mevduat getirisi döviz kuru artışına eşitlenecek (6 aylık vadede döviz kuru dönemsel faiz %7 iken %10 artarsa getiri de %10 olacak).
Kur ne kadar artarsa bütçeye o kadar maliyet
Analizde şunlara vurgu yapılıyor: Hazine, döviz kuru farkını üstleneceği için kur ne kadar artarsa bütçeye o kadar maliyet oluşturacaktır. Bütçe üzerindeki etkisini, bütçe açığı, borçlanma gereği ve para arzı üzerinden okumak gerekecektir. Bütçe açığını finanse etmek için tüketim üzerinden alınan dolaylı vergiler veya para arzını artırma yolu enflasyonu artırabilecektir. Bu da parasal sıkılaşma ile parasal genişleme kavramlarının iç içe girmesine neden olur. TL hesaplarına döviz kuru kadar nema uygulanması, faiz oranını pratikte döviz kuruna endeksleyeceği için yüksek kur artışlarında faiz artışı etkisi yapar ve bu daraltıcı politikadır. Hazine'nin finansal yüklenimine kaynak olması bakımından para arzının artırılması ise parasal genişleme olur.
Döviz kurunun yükselmemesi önemli
Dolayısıyla, sağlıklı bir işleyiş için döviz talebinin azalması, hard currency tarzı hesaplardan TL hesaplarına değişimin olması ve bu minvalde de döviz kurunun aşırı yükselmemesi önemli görünüyor. Liranın stabilizasyonu enflasyon oranlarına yardımcı olabilir. BDDK Ekim verilerine göre; 3 aydan yüksek vadelerde gerçek kişilerin TL mevduatları, toplam TL mevduatın yaklaşık olarak %7'sine denk gelmektedir. Merkez Bankası'nın haftalık vaziyet verilerine göre 10 Aralık haftası itibariyle döviz mevduatlarının toplam mevduatlara oranı %61,7 seviyesindedir.
