TCMB Eylül ayının ardından yine zorunlu karşılık hamlesi yaparak, zorunlu karşılık oranlarının tüm vade dilimlerinde 200 baz puan artırılmasına karar verdiğini açıkladı.

Diğer taraftan, TL zorunlu karşılıkların altın cinsinden tesis edilmesinde üst limit yüzde 15'ten yüzde 10'a düşürüldü. Alınan kararda, "Söz konusu imkân kademeli olarak azaltılarak sonlandırılacaktır." ifadesi yer aldı.

Bu değişikliklerle, Türk lirası cinsinden zorunlu karşılık tesislerinin yaklaşık 7,4 milyar TL, yabancı para cinsinden zorunlu karşılık tesislerinin ise yaklaşık 3,8 milyar doları karşılığı tutarında artması öngörüldü. Yapılan tahminlerde yükümlülük tutarındaki artış/azalışa bağlı olarak değişiklik olabileceği belirtildi.

Açıklamada, Resmi Gazete'de 9 Kasım 2021 tarihinde yayımlanan 2021/10 sayılı Tebliğ değişikliğinin, 12 Kasım 2021 tarihinde tesisi başlayacak olan 28 Ekim 2021 yükümlülük tarihinde yürürlüğe gireceği kaydedildi.

2011 yılı sonundan itibaren kullanılmaya başlanan Türk lirası zorunlu karşılıkların Döviz ve standart altın cinsinden tesis edilmesi imkânları (ROM döviz ve ROM standart altın) 2012 yılı sonunda sırasıyla yüzde 60 ve yüzde 30 oranlarına kadar yükselmişti.

Parasal aktarım mekanizmasının etkinliğinin artırılması amacıyla Türk lirası cinsinden zorunlu karşılıkların tesisinde Türk lirasının payının artırılmasına yönelik sadeleşme adımları kapsamında Türk lirası zorunlu karşılıkların döviz cinsinden tesisi imkânı azami oranı Kasım 2017'den itibaren kademeli olarak azaltılarak 1 Ekim 2021 tesis tarihinden itibaren sonlandırılmıştı. Ekonomi terimlerinden zorunlu karşılık oranı nedir?

Özetle zorunlu karşılık, zorunlu karşılık oranı ya da munzam karşılık; mevduat kabul eden bankaların bu mevduatlara karşılık olarak TCMB'de bulundurmak zorunda oldukları mevduatların oranıdır ve bu oran TCMB tarafından kararlaştırılır. Zorunlu karşılıklar para politikasını uygulama aracı olarak kullanılabilir.

Eğer bankalar atıl rezervlere sahip değilse, zorunlu karşılık oranı artırıldığında bankalar verdikleri kredileri geri çağırırlar ve bu durum para arzının azalmasına neden olur. Zorunlu karşılık oranı düşürüldüğünde ise zorunlu karşılıkların bir kısmı kullanılabilir rezerv şekline dönüşür, bu da bankaların kredi tabanını artırır. Bankaların kredi tabanın genişlemesi de para arzının artmasına neden olur. Zorunlu karşılık oranının arttırılması daralmacı para politikasına, oranın azaltılması ise genişlemeci para politikasına işaret eder.