Yeni Ekonomi Programı (YEP) kapsamında kamuda "Sosyal Yardım Artı Dönemi"ne geçilerek, yardımdan yararlanan vatandaşların sosyal hizmet, istihdam, eğitim, sağlık gibi kamu hizmetlerine erişimlerinin artırılması öngörülüyor.
2019-2021 yıllarını kapsayan YEP'te, "Gençlik ve Toplum" başlığı altında sosyal yardımlarda yeni döneme geçişle ilgili önemli adımlar yer aldı.
Programda, Türkiye'de ekonomik dengelenme, sağlıklı ve sürdürülebilir büyüme, daha adaletli paylaşım, nitelikli insan gücü ve güçlü toplum amacıyla toplum hayatına ilişkin çeşitli tedbirler alınacağı belirtildi.
Buna göre, kamuda, "Sosyal Yardım Artı Dönemi"ne geçilecek. Yeni dönemde, yardımdan faydalanan insanların sosyal hizmet, istihdam, eğitim ve sağlık gibi kamu hizmetlerine erişimleri artırılacak. Bu sayede, nitelikli insan gücü, güçlü toplum ve daha adaletli paylaşım hedefleniyor.
Yoksul ve muhtaç kişilerin yardım başvurularının alınması, sosyoekonomik duruma ait raporların tutulması, muhtaçlık kararının verilmesi ve gerçekleştirilen tüm yardımlara yönelik otomatik muhasebeleştirme gibi eylemlerinin yürütüldüğü "Bütünleşik Sosyal Yardım Bilgi Sistemi" ile görevlilerin hane ziyaretleriyle ihtiyaçları belirlediği "Aile Bilgi Sistemi" de entegre edilecek. Bu çerçevede, uzun süreli bakıma ihtiyaç duyan bireyler yaşadıkları ortamda desteklenerek, evde bakım, gündüzlü bakım ve kısa süreli bakım hizmetleri geliştirilecek. Ayrıca, bu konuda yerel yönetimlerce sağlanan hizmetlerin de artırılması teşvik edilecek.
Son 16 yılda 240 milyar lira yardım
Sosyal Yardım Artı Dönemi'nin öne çıkan özelliklerinde biri de desteğe muhtaç kesimlere yerinde ulaşımın artırılması olacak. Aile Sosyal Destek Programı (ASDEP) görevlileri, ailelere tek tek ulaşarak engelli, yaşlı, kadın ve çocuklara yönelik sosyal risk unsurlarını bire bir değerlendirecek. Hane ziyaretleriyle ailelerin ve dezavantajlı kesimlerin sosyal yardım ve sosyal hizmet ihtiyaçlarını bizzat yerinde tespit ederek, ailelerin durumlarına uygun hizmetlerden yararlanmaları sağlanacak. Bir süredir devam eden bu uygulamaların yeni dönemde artırılması hedefleniyor.
Hükümetin uygulamaya koyduğu düzenlemelerle sosyal yardım tutarları, hak sahiplerinin temel ihtiyaçlarını karşılayacak seviyeye çıkarılmıştı. Yardımların sunumunda, yardım kuyruklarına ve kuyruklarda beklemeye son verilmesi amacıyla 2 milyon haneye sosyal yardım kartı verilerek, yardım tutarları artırılmıştı. Halen ödemelerin yapıldığı dönemlerde hak sahipleri SMS ile bilgilendiriliyor ve konutta ödeme imkanı sağlanıyor.
Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı verilerine göre, son 16 yılda yardım harcamalarının GSYH'ye oranı yaklaşık 3 katına çıkarıldı. Sosyal yardım ve hizmetlere ayrılan bütçe 2002 yılına göre yaklaşık 32 kat artırılarak, 1,6 milyar liradan 50,8 milyar liraya yükseltildi. Bu dönemde ihtiyaç sahibi vatandaşlara yaklaşık 240 milyar lira sosyal yardım yapıldı.
Sosyal yardım-istihdam bağlantısı
Yardım politikaları, daha kapsayıcı ve güçlü şekilde uygulandı. Önceden sadece sosyal güvencesi olmayan vatandaşlar yardımlardan yararlanırken, 2012 yılında gerçekleştirilen mevzuat değişikliğiyle sosyal güvencesi bulunan ancak dönemsel yoksulluk riski yaşayan vatandaşların da yardımlardan faydalanması sağlandı. Yardım programları çeşitlendirilerek, sosyal yardımların ulaştığı hane ve vatandaş sayısı artırıldı. 2002 yılında sadece 4 türde sosyal yardım programı bulunurken, bugün itibarıyla 40 farklı türde sosyal yardım programı uygulanıyor. Sosyal yardım-istihdam bağlantısı da güçlendirildi. Sosyal yardım alanlar içinde çalışabilecek durumdaki vatandaşlar tespit edilerek, 2011-2017 döneminde 75 bin kişi işe yerleştirildi. Bu dönemde 154 bin sosyal yardım yararlanıcısının aktif iş gücü programlarından yararlanması sağlandı.
