Teknoloji ihracatında kıyasıya bir savaş yaşanıyor. ABD ve Almanya arasında 2. Dünya Savaşı'nda yaşanan teknoloji mücadelesi, Soğuk Savaş'ta ABD ve Rusya arasında devam etmişti. Bugün ise sahnede Çin ve Batı var.
Özellikle yapay zeka ve çip teknolojilerindeki gelişmeler, bu yarışın yönünü belirliyor. Çin merkezli bir şirketin geliştirdiği "DeepSeek R-1" adlı yapay zeka modeli, piyasada büyük yankı uyandırdı. Bu gelişme, teknoloji dünyasında büyük değişimlerin kapıda olduğunu gösterdi.
ÇİNLİLER GELİYOR! YAPAY ZEKA VE ÇİP SAVAŞI KIZIŞIYOR
DeepSeek R-1'in piyasaya sürülmesi, yapay zekanın gelişimi için yüksek donanım ihtiyacının sanıldığı kadar büyük olmayabileceğini gösterdi. Özellikle Nvidia'nın hisse değerinin bir günde 500 milyar dolar erimesi, bu teknolojik dönüşümün küresel etkilerini gözler önüne serdi.
Elektrikli araç bataryaları ve otomotiv elektroniğinde yaşanan ilerlemeler, Alman otomotiv endüstrisini tehdit ederken, mobil teknoloji dönüşümü de ülkelerin ihracat dengelerini sarsmaya başladı. Finlandiya'nın teknoloji ihracatında 15 milyar dolardan 5 milyar dolara düşmesi, teknolojideki hızlı değişimin ekonomileri nasıl etkilediğinin en somut örneklerinden biri.
AR-GE VE İNOVASYONDAKİ YARIŞ HIZ KESMİYOR
Teknolojide söz sahibi olmanın yolu AR-GE ve inovasyondan geçiyor. Ülkeler, Ar-Ge yatırımlarını artırarak teknoloji ihracatında liderlik için kıyasıya rekabet ediyor. Bu yarışta geride kalmak, ekonomik ve siyasi güç kaybına neden olabilir.
Türkiye de bu alanda büyük atılımlar yapıyor. OECD verilerine göre, araştırmacı istihdamı artışında Türkiye birinci sırada yer alıyor. Ancak, uluslararası patent başvurularının düşük olması ve özel sektördeki doktora mezunu araştırmacı oranının düşük kalması, Türkiye'nin bu alanda daha fazla çalışması gerektiğini gösteriyor.
TÜRKİYE'NİN TEKNOLOJİ İHRACATINDAKİ YÜKSELİŞİ
1990: 1,8 milyar dolar – 36'ncı sıra
2000: 6 milyar dolar – 33'üncü sıra
2010: 26,5 milyar dolar – 26'ncı sıra
2022: 45 milyar dolar – 27'nci sıra
2023: 8,5 milyar dolar yüksek teknoloji ihracatı – 35'inci sıra
Son 10 yılda Türkiye, nitelikli teknoloji ihracatında önemli bir ivme kazandı. Özellikle savunma sanayii, elektronik ve ilaç sektörlerindeki gelişmeler, bu yükselişte büyük rol oynadı.
TÜRKİYE HANGİ ÜLKELERİ GEÇTİ?
2010'da Türkiye'nin gerisinde olduğu bazı ülkeler 2023'te geçildi:
Finlandiya
Brezilya
Norveç
Avustralya
Portekiz
Türkiye, 5 milyar doların üzerinde yüksek teknoloji ihracatı yapan 40 ülke içinde, 2010'dan 2023'e en hızlı büyüyen 3'üncü ülke oldu.
TÜRKİYE'NİN GELECEKTEKİ TEKNOLOJİ HEDEFLERİ
Yazılım ve derin teknoloji (Deep Tech) alanındaki yatırımları artırmak
Üniversite-sanayi iş birliğini güçlendirmek
Uluslararası patent başvurularını artırmak
Girişim sermayesi pazarını büyütmek
AR-GE yatırımlarını daha stratejik bir hale getirmek
Türkiye'nin teknoloji ihracatındaki yükselişi umut verici olsa da küresel rekabetin çok sert olduğu unutulmamalı. Daha fazla Ar-Ge yatırımı, girişimcilik desteği ve inovasyon kapasitesinin artırılması, Türkiye'yi teknoloji arenasında daha üst sıralara taşıyabilir.
AA
