Merkezi sinir sisteminin kılcal damarlarından oluşan gri cevher (gri madde) önemli bir bileşendir. Gri madde, beyaz maddeye göre çok sayıda hücre gövdesi ve az sayıda miyelinli akson içerir. Beyaz madde ise gri maddeye göre daha az hücre gövdesi içerir ve uzun menzilli miyelinli aksonlardan oluşur. Gri madde kılcal kan damarlarından ve nöronal hücre gövdelerinden gelen sarı veya pembe tonlarla çok açık gri bir renktedir. Gri madde adı da buradan gelmektedir.
Gri cevherin (gri madde) görevi nedir?
Beynimizin nöronal hücre gövdelerinin çoğunu gri madde (gri cevher) içerir. Gri cevher görme, duyma, hafıza, duygular, konuşma, karar verme ve kendi kendini kontrol etme ve beynin kas kontrolü ile ilgili bölgelerini içerir.
Gri cevher (gri madde) artar mı, azalır mı?
Çocukluk ve ergenlikte gri madde (gri cevher) büyüme ve gelişme gösterir. Kesitsel nörogörüntülemeyle yapılan çalışmalar gösterdi ki 8 yaş civarında gri madde hacmi azalmaya başlıyor. Fakat çocukluktan ergenliğe geçilirken gri maddenin yoğunluğunda artış görülüyor.
Fazla miktarlarda alkol tüketmek gri cevher hacminde azalmaya sebep oluyor. Meditasyon yapılarak gri cevher yapısı değiştirilebiliyor. Ayrıca aksiyon video oyunlarının alışılmış şekilde oynanmasının hipokampusta gri maddenin azalmasını teşvik ettiği gözlemlenmiştir. Fakat 3D platform oyunlarının ise hipokampustaki gri maddeyi arttırdığı gözlemlenmiştir.
Hamilelikte beyin yapısında önemli değişiklikler olur. Beynimizdeki sosyal bilişe hizmet eden bölgede gri madde hacmi azalabilir. Hamilelik dönemindeki gri maddede azalma hamilelikten sonra da 2 sene kadar sürebilir.
Koronavirüs de vücudun hareketlerini düzenleyen beyindeki gri maddenin hacminin azalmasına neden oluyor.
Erkekler mi kadınlar mı fazla gri cevhere (gri madde) sahip?
Erkekler kadınlara oranla daha yüksek hacimli fakat daha düşük yoğunluklu gri cevhere (gri madde) sahiptir.
Eşit IQ'ye sahip kadınlar ve erkekler, zekayla ilişkili kortikal beyin bölgelerinde farklı oranlarda gri ve beyaz maddeye sahiptir.