Bugün Türkiye'nin özellikle turistik bölgelerinde tarihe tanıklık eden yapılar sadece ülkemiz değil tüm dünya tarafından da merakla izleniyor. Antik dönemin izlerinin görüldüğü bu yapılar ilgili dönemlerin sosyal, kültürel ve sanatsal yaşamlarını da yansıtarak bu gün bizlere fikir vermekteler. Sanatın en ileri aşamalarında ortaya konan özellikle tiyatrolar tarzları ve mimari yapılarıyla önemli bir tarihi miras.
Antalya, İzmir, Denizli ve Muğla'nın önemli turizm merkezlerinde yer alan antik tiyatrolara "Romantik" turlar düzenlenirken tarihin Antik dönemiyle ilgili de bilgiler veriliyor.
İşte Antik döneme damgasını vuran sanatsal yapıların en önemlileri:
Aspendos'ta Selçuklu onarım izleri
Aspendos Antik Tiyatrosu: Aspendos sadece Anadolu'nun (Antalya) değil tüm Akdeniz dünyasının en iyi korunagelmiş Roma Dönemi tiyatrolarından.Tanrılara ve devrin imparatorlarına adanan yapı, Roma tiyatro mimarisinin ve yapım tekniğinin izlerini taşıyor. Aspendos Tiyatrosu 15 - 20 bin kişi kapasiteli. Yapı, Marcus Aurelius devrinde, Mimar Zenon tarafından inşa edilmiştir. Tiyatroda Selçuklu Dönemi onarım izlerini özellikle dış cephe ortasındaki anıtsal kapı eklentisinde ve cephesindeki koyu kırmızı zikzak desenli sıva kaplamada görmek mümkün.
Antiphellos, Roma'nın korunaklı bölgesi
Antiphellos Antik Tiyatrosu: Likya dilinde Habesos veya Habesa adıyla anılan Antiphellos, Antalya, Likya Bölgesi'nin eski yerleşim yerlerinden biri. Roma İmparatorluğu Döneminde önemli bir liman kenti olan Antiphellos'un en iyi korunmuş yapısı, Akropolis tepesinin güney eteğinde yirmi altı caveası (oturma sırası) ile denize bakan tiyatro.Helenistik Çağ yapıtı olduğu düşünülen tiyatro, sabit bir taş skene (sahnenin arkasındaki yapı) binasına sahip değildir. Tiyatronun kuzeydoğusunda, ana kayaya oyularak yapılmış yirmi dört kadın kabartmasının bulunduğu mezar odası mevcut.
Termessos'un vahşi hayvanları
Termessos Antik Tiyatrosu: Antalya, Termessos Antik Kenti'nin en göz alıcı yapısı, Pamfilya ovasının üzerinde, manzaraya hâkim konumdaki yapı. Helenistik Dönem tiyatro planını koruyan bu tiyatro, Roma tiyatrosunun en belirgin özelliklerini sergiler. Tiyatro, yaklaşık 4 – 5 bin seyirci kapasiteli. Geniş kemerli giriş yolu, cavea ile agorayı bağlar. Güney seyirci girişleri daha sonraları kemer yapılmışsa da kuzey parados, orijinalindeki gibi, üstü açık olarak bırakılmıştır.Sahne binası, MS 2'nci yüzyılın özelliklerini gösterir.Sahnenin altında, vahşi hayvanların dövüşe çıkarılmadan önce tutuldukları beş küçük oda vardır.
Bodrum ve Halikarnas nekropolü
Bodrum Antik Tiyatrosu: Bodrum, Halikarnassos Antik Kenti'nin kuzeyinde yer alan ve nekropol yani mezarlık olarak kullanılmış olan Göktepe'nin güney yamacına yaslanmış olan tiyatro MÖ 4'üncü yüzyıla tarihlenen görkemli bir yapı. Roma İmparatorluk dönemi öncesi tiyatroların tüm özelliklerini taşımakta.Tiyatronun oturma sıraları bölümü, ana kayaya at nalı şeklinde oyularak biçimlendirilmiş ve üzeri mermerle kaplanmıştır. Alt bölümde 30, üst bölümde 25 olmak üzere toplam 55 sıra bulunmaktadır. Antik Çağlarda oynanan oyunları, söylediği şarkılar ve çeşitli koreografilerle destekleyen koro, orkestrada yer almaktaydı.
Myra ve Akropol'deki tarih
Myra Antik Tiyatrosu: Bir dönem Likya Uygarlığı'nın başkenti olan Antalya, Myra, ismini kurulduğu Myros Nehri'nden (Demre Çayı) almıştır. Myra'nın en önemli yapılarından birisi tiyatrodur.Akropolün güney eteğinde yer alan tiyatro, gerek oturma sıraları gerekse sahne binası ile iyi korunmuş bir Roma Dönemi tiyatrosunun özelliklerini yansıtır.
Sahne binası ikinci katın yarısına kadar ayaktadır ve seyircilere bakan yüzü bir mimari fasad (cephe) oluşturacak şekilde sütun ve nişlerle süslenmiştir.
Hierapolis, arslan ayaklı yapılarıyla
Hierapolis Antik Tiyatrosu: Pamukkale travertenlerinin hemen yanında tüm görkemiyle ayakta duran Pamukkale Hierapolis Antik Kenti, Denizli UNESCO Dünya Kültürel ve Doğal Miras Listesi'nde yer almaktadır. Antik kent içinde bulunan tiyatro binası İmparator Septimius Severus zamanında, MS 3'üncü yüzyılda inşa edilmiştir.Büyük yapı, dört ada üzerine inşa edilmiştir. Dik olan cavea, diazomadan iki kısma bölünmüştür.Tiyatroda yüksek arkalıklı, arslan ayaklı oturakların, kentin önemli şahsiyetleri için yapıldığı düşünülüyor.
Xanthos ile Antik dünyaya yolculuk
Xanthos Antik Tiyatrosu: Antalya'da yerli ve yabancıların uğrak yeri,Klasik Çağ'dan itibaren bölgenin ve antik dünyanın dikkat çekici yapıtlarına ev sahipliği yapan Xanthos,1988 yılında UNESCO Dünya Miras Listesi'ne dahil edilmiştir. Kentin çok sayıdaki yapısından biri olan tiyatro, Likya akropolünün kuzeyindeki yamaca inşa edilmiştir. Mimari olarak bakıldığında ilk yapım evresi Helenistik Çağ'a tarihlenen tiyatronun bu döneme ait kalıntıları, orkestra bölümünde izlenebilmekte. Ayrıca yine bu dönemde, sahne binası, oturma sıralarından bağımsız bir biçimde tasarlanmıştır.Günümüzde gördüğümüz tiyatro ise Milattan Sonra ikinci yüzyıla tarihlendirilmekte olup yaklaşık izleyici kapasitesi 2 bin 200 kişiyi bulmaktadır.
Efes'te antik dönem izleri
Efes Antik Tiyatrosu: UNESCO Dünya Miras Listesi'nde bulunan Efes, antik çağın en önemli merkezlerinden. Kent, tarih öncesi dönemden başlayarak Helenistik, Roma, Doğu Roma, Beylikler ve Osmanlı dönemleri boyunca yaklaşık 9 bin yıl kesintisiz yerleşim görmüş ve her dönem çok önemli bir kültür ve ticaret merkezi olmuştur. İzmir'deki Antik Kentte bulunan ve dönemin en büyük açık hava tiyatrosu özelliğini taşıyan tiyatro 24 bin kişi kapasiteli. Panayır Dağı'nın güney eteklerindeki tiyatro, ilk olarak Helenistik Dönemde inşa edildi.Kalıntılar MS 1. ve 2'nci yüzyıla ait.Augustus Dönemi'nden itibaren kentin hızlı gelişimiyle tiyatro da büyütülmüş.Tiyatroda dini, siyasi ve sanatsal oyunların yanı sıra Roma Dönemi'nde gladyatör ve hayvan dövüşleri de yapılmıştır.