İşte Önder Güzelarslan'ın kaleme aldığı o yazı;
Yüzeyle bağlantısı olan ve gün ışığı ile bağlantısı kaybolacak derinliğe ve en az bir insanın sürünerek girebilmesine imkân verecek genişlik ve yüksekliğe sahip olan yeraltı boşluklarına mağara denir. Ülkemizde yaklaşık 40.000 civarında mağara bulunmakta ve ülkemiz topraklarının neredeyse %40'ı mağara oluşumuna elverişlidir.
Bu yazımda hem tarihi ile hem de güzelliği ile görülmeye değer yan yana sıralanmış üç mağaradan oluşan Antik Dönem'in Acheron Vadisi olarak bilinen Zonguldak Ereğli İlçesi, İnönü Mahallesi sınırları içerisinde bulunan Cehennemağzı Mağaralarını anlatmaya çalışacağım.
Akheron Koyağı'nda bulunduğu için “Akheron Mağaraları”, Herakles'in Kerberos ile savaştığı mekân ve bu savaşa konu olduğu içinde “Herakles Mağaraları”, Apollon kehanetgahlarına mensup bilicilerin uğrayıp, danıştığı yer olduğu için “Kehanet Mağaları” adıyla da bilinen Cehennemağzı Mağaraları 3 ayrı mağaradan oluşmaktadır. Ereğli Müzesi'ne bağlı ören yeri olarak faaliyet gösteren Cehennemağzı Mağaralarının birincisi iki bölüm halinde düzenlenmiştir. Birinci bölüm, zemin orijinal bitki ve geometrik motifli mozaik ile döşelidir. İkinci bölümün doğu duvarında küçük bir apsis açılmış ve önünde kademeli basamaklar bulunmaktadır. Çok eski bir Hıristiyan kilisesi olan bu mağara, Hıristiyanlığın yayıldığı ilk yıllarda gizli ibadet yeri olarak da kullanılmıştır. Yöre halkınca Koca Yusuf Mağarası olarak da adlandırılan ikinci mağara yol kenarındaki 10-12 metre yükseklikteki yamaç üzerinde bulunmaktadır. Yamaç üzerinde yer alan dar bir girişten geçilerek 3 basamaklı dikey bir merdiven yardımıyla inilen mağara, 1,5 kilometre dağın içine doğru devam etmektedir. 1960'larda tavandan düşen bir kaya yolu kapattığından, ancak 350 metre kadar derinliğe gidilebilmektedir. İnsan elinden çıktığı taşçı kalem izlerinden anlaşılan mağara, yaklaşık 400 metrekarelik bir alanı kaplamakta ve iki fil ayağı ile desteklenmektedir. Üçüncü mağara ise, yüzölçümü bakımından en geniş olanıdır. Zemini taban suyu ile kaplı olan mağara insan eli ile yapılmış, birinci ve ikinci mağaralara su sarnıcı görevi görmektedir.
Mitolojik kaynaklarda anlatıldığı üzere insanın tabiata karşı yenilmez dayanma ve saldırma gücünü simgeleyen Herakles'e, Kral Eurystheus tarafından verilen on iki görevden sonuncu ve en güç olanı burada gerçekleşmiştir. Cehennem Köpeği Kerberus'un, hiçbir ölümlünün bir daha geriye dönemediği Ölüler Ülkesi'nden kaçırılması üzerine Herakles, Altın Post'u aramak üzere yola çıkan Argo Gemicileri ile birlikte Zonguldak Ereğli'ye gelir ve Hermes ile Athena'nın da yardımıyla Kerberus'u yeryüzüne çıkarır. Eurystheus'un Kerberus'u gördüğünde çok korkması üzerine, Herakles onu tekrar Ölüler Ülkesi'ne bırakır. Herakles'in Kerberus'u kaçırmak üzere indiği Ölüler Ülkesi işte bu Cehennemağzı Mağaraları'dır. İlkçağın en önemli iki kehanet merkezinden birinin bu mağaralar olduğu bilinmektedir.
Cehennemağzı Mağaraları'nın bir diğeri kilise mağarası olarak da bilinen mağaradır. Burada sütunlar, sütun başlıkları, mozaik döşeme ve kandil yuvaları yer almaktadır. Mağaranın iç mekânı dini amaçlı kullanımlara göre düzenlenmiştir. Mağaranın zemini, Hristiyan sanatının bilinen en eski örneklerinden biri olan döşeme mozaikleriyle kaplıdır. Mağaranın sol yanındaki kilisenin en kutsal bölümünün önünde zeminden kademeli olarak hafifçe yükselen basamaklar ve duvarlarda nişler (raf) bulunmaktadır. Bu nişin önünde bulunan lahitin Aziz Nikolas'a ait olduğu söylenmektedir. Bu mağaranın paganizmin egemen, Hıristiyanlığın ise yasak olduğu dönemde, ilk Hıristiyanlarca gizli ibadet merkezi olarak kullanıldığı ifade edilmektedir.
İçerisindeki göl dolayısıyla kutsal su anlamında Ayazma olarak adlandırılan 3. Bölüm ise yaklaşık 300 metre uzunluğunda ve iki salondan meydana gelmektedir. Bu bölüm vakti zamanında sarnıç olarak da kullanılmıştır. Bu mağaranın sol tarafında bulunan salonu, Karadeniz Ereğli Belediyesi zaman zaman düzenlediği festivaller ve kültürel etkinliklerde kullanmaktadır.
Zonguldak iline bağlı Karadeniz Ereğli, sadece M.Ö. 2500'lere uzanan çok eski tarihi ile değil aynı zamanda Yunan mitolojisinin en çarpıcı olaylarının yaşandığı yerlerden birisi olmakla da ayrı bir önem arz eden yerleşim yeridir. Homeros ünlü İlyada eserinde Truva Savaşları'nın Ereğli'ye kadar uzandığı ve Herakles'in Cehennemin kapısını bekleyen üç başlı canavar köpek Kerberos'u yakalaması hikâyesinin de burada Cehennemağzı mağarasında gerçekleştiğini anlatmaktadır. Antik döneminde izlerinin oluğu bu mağarayı görmek için Batı Karadeniz'e, Zonguldak'a yönünüzü çevirmeniz gerekir.
