Köyleri, şehirleri, ülkeleri, kıtaları öğrenip bilgi sahibi olmamızda coğrafi keşiflerin büyük payı var.
Kimilerine göre macera peşinde koşan, kimilerine göre ise insanlığa hizmet için yanıp tutuşan kişiler olarak değerlendirilen seyyahlar kendi dönemlerinde aykırı bir kişilik olarak görülmüşlerdir.
Dönemlerinde marjinal çıkış ve davranışlarıyla dikkati çeken seyyahlar bugün de dünya coğrafyasına ışık tutmaya devam ediyor.Dünya tarihine, daha doğrusu dünya coğrafyasına damga vurun isimlere göz atalım:
İkinci Bayezid'den yardım istedi
Kristof Kolomb: 1492 yılında Hindistan'a ulaşmayı amaç edinen Cenovalı kaşif, Bahamalar'daki bir adaya ulaşmış, Küba'nın doğusundaki Hispanyola Adası'nda kurduğu yerleşimlerle bu yeni kıtada İspanyol kolonizasyonunu başlatmıştır. İspanya kraliyetinin desteğiyle yolculuklarını yapan Kolomb, Amerika kıtasına ilk kez ulaşan kişi olmamasına karşılık kıtanın kâşifi olarak anılıyor. Kolomb, yolculuğa çıkmadan önce seyahatini finanse edebilmek için birçok hükümdardan maddî yardım istemiş ama İspanya dışında bütün ülkelerde kapılar yüzüne kapanmıştı. Kolomb'un destek talebinde bulunduğu hükümdarlar arasında Osmanlı Sultanı II. Bayezid de vardı.
Şeyhine uydu tura çıktı
Evliya Çelebi: 17. yüzyılda yaşayan Kütahyalı gezgin.Yeni yerler yeni insanlar tanıma isteği onun yarım asır boyunca Osmanlı topraklarını gezmesini ve görüp yaşadıklarını Seyahatnâme adlı kitabında kayıt altına almasını sağlamıştır. İlk seyahatini İstanbul'a yapan büyük gezginin 10 ciltlik kitabı Kafkaslar'dan Macaristan'a Hicaz'dan Yunanistan'a geniş bir coğrafya hakkında önemli bilgiler içeriyor.Evliya Çelebi, 19 Ağustos 1630 gecesi rüyasında, Yemiş İskelesi'ndeki Ahi Çelebi Camii'nde kalabalık bir cemaat arasında Hz. Muhammed'i görmüş, huzuruna varınca; “Şefaat ya Resulallah” diyecekken heyecanla; “Seyahat ya Resulallah!” demiştir.Evliya Çelebi, rüyasını Kasımpaşa Mevlevihanesi Şeyhi Abdullah Dede'ye anlatmıştır. Şeyh, bu rüyanın hayırlı olduğunu ve mutlaka seyahate çıkması gerektiğini tavsiye etmiştir.
Geride 20 kişi kaldılar
Marko Polo: Babası Niccolo Polo ile Karadeniz ve Akdeniz kıyılarına yolculuklar yaptı. 13. yüzyılda yaptığı Dünya seyahatinde özellikle Çin yolculuğu büyük önem taşımaktadır ama Cenevizlilere esir düştüğünde aynı hücreyi paylaştığı arkadaşına bütün gördüklerini ve yaşadıklarını yazdırabilmiştir. 1292'de babası ve amcasıyla birlikte, İran Şahı ile evlenecek bir prensesi götürmekle görevlendirildi. Deniz yolunu seçerek, 14 gemi ve 600 kişiyle yola çıktılar; Koromandel kıyıları ve Dekkan yarımadasını dolaşarak Hürmüz limanına ulaştılar. 18 ay süren bu zorlu yolculuk sonunda geriye 20 kişi kalmıştı.
28 yıl boyunca durmadan gezdi
İbn'i Battuta: İslam dünyası başta olmak üzere Asya ve Afrika hakkında tarihi, coğrafi, sosyokültürel bilgileri ilk elden kayda geçiren önemli bir Ortaçağ gezgini. Hindistan'dan Çin'e Nijerya'dan Anadolu'ya geniş bir coğrafyada seyahat etmiş, uzun kaldığı kimi yerlerde hukuk eğitiminden dolayı kadılık yapmıştır. Toplumların kültürlerini en ince detayına kadar öğrenerek kayıt altına alarak dikkatleri üzerinde toplamayı başarmıştır.İbn-i Batuta, 1325'te Mekke'ye hacca giden zengin, Faslı bir Müslümandır aynı zamanda.Yaşadığı maceralar onu daha uzaklara yolculuk etmeye sevk etmiştir.Battuta, Avrupalılarca çok az bilinen Afrika, Orta Doğu ve Uzak Doğu'ya cesur yolculuklar yaptı. 28 sene boyunca durmadan gezdi.
Mektupları tartışma konusu
Amerigo Vespucci: 15. yüzyılda yaşayan ve Amerika kıtasına adını veren İtalyan kâşif. Güney Amerika kıyılarından ülkesine gönderdiği mektuplar kıtanın varlığına dair Avrupalıların eline geçen ilk kanıtlar olarak değerlendiriliyor. Mektuplarında haberini verdiği yolculukların hepsini yapıp yapmadığı ise günümüzün tartışma konuları arasında.Özellikle iki mektubunun: "Mundus Novus" (Yeni Dünya) ve "Lettera" (ya da "Dört Deniz Yolculuğu") güvenilirliğine gölge düşmüş olması nedeniyle Vespucci'nin rolü çok tartışılmıştır. Bazıları Vespucci'nin kendi rolünü abarttığı ve kasıtlı olarak sahte kanıtlar ürettiğini, diğerleri iki mektubun da sahte olduğu ve aynı dönemde başkaları tarafından yazıldığı düşüncesini savunmaktadırlar
Mürettebatın burnu kesildi
Vasco Da Gama: 1497-1499 yılları arasında Avrupa'dan çıkıp Afrika'nın güneyinde Ümit Burnu'ndan geçerek Hindistan'a deniz yoluyla giden ilk kişi. Portekiz'e Doğu'nun kaynaklarının yolunu açan kişi olarak ülkesinde büyük değer görmüş fakat Doğu halkları tarafından hoş karşılanmamıştır. Gama, 29 Ağustos 1499'da Portekiz'e ulaştığında iki gemisi ve 55 mürettebatı kalmıştı. Gama, Portekiz kralı tarafından ödüllendirildi. Hindistan'a ikinci seferine 1502'de çıkan Gama, Hindistan'a ulaşınca Calicut Kralı Zamorin ile tekrar görüştü. Kral onunla antlaşma imzalamak istemeyince, Gama gemisine dönüp top atışlarıyla kente zarar verdi. Limandaki ticaret gemilerinin mürettebatını esir alıp kulak ve burunlarını kestirdi. Calicut'tan Mekke'ye gitmekte olan bir gemiyi durdurup yakarak içindeki hac yolcularını öldürttüğü de söylenir. Gama, üçüncü Hindistan seferine 1524'te 14 gemiyle çıktı ama Hindistan'da sıtmaya
yakalanıp öldü.
Meridyenler arası yolculuk
Ferdinand Macellan: 16. yüzyılda Büyük Okyanus'a “pasifik” adını, Güney Amerika'nın en güneyinde keşfettiği boğaza ise Macellan adını vermiş ve gezegenimizdeki tüm meridyenlerden geçen ilk kişi. Seyahatinde kendisine eşlik eden kâşif Antonio Pigafetta'ya anılarını yazdırarak günümüze kadar ulaşmasını sağladı.Ferdinand Macellan, son yolculuğunu tamamlayamadan 27 Nisan 1521 tarihinde Filipinler'de Maktan Adasında yapılan savaşta 41 yaşında öldü. 6 Eylül 1522′de İspanya'ya dönen kafilede 18 kişi kalmıştır.