Einstein halkası, uzaktaki bir gökadanın ışığının, önünde bulunan devasa bir kütlenin kütleçekimi nedeniyle bükülmesi sonucu halka şeklinde görünmesiyle oluşan bir astronomi fenomenidir. Bu olay, Albert Einstein'ın genel görelilik teorisi kapsamında açıklanan kütleçekimsel mercekleme etkisinin bir sonucudur.
Max Planck Astrofizik Enstitüsü'nden Conor O'Riordan, keşfin önemini şu sözlerle vurguladı:
"Tüm güçlü mercekler nadirdir ve bilimsel açıdan son derece değerlidir. Ancak bu örnek, Dünya'ya yakınlığı ve olağanüstü simetrisiyle daha da özel."
DAİRESEL IŞIK NASIL OLUŞTU?
- Keşfedilen Einstein halkası, NGC 6505 galaksisinin önünde bulunan ve 4.42 milyar ışık yılı uzaklıktaki başka bir gökadadan gelen ışığın bükülmesiyle meydana geldi.
- Bu gökadaların uzaydaki şans eseri hizalanması, ışığın kusursuz bir halka şeklinde görünmesini sağladı.
- Halkanın üzerinde görülen dört parlak nokta, uzaktaki galaksinin tekrar eden görüntüleri olarak kaydedildi.
KEŞFİN NADİRLİĞİ
- Bu kadar mükemmel bir Einstein halkasının keşfedilme olasılığı yalnızca %0.05 olarak hesaplandı.
- Ayrıca, bu türden Dünya'ya bu kadar yakın mesafede keşfedilen yalnızca beş Einstein halkası bulunuyor.
EUCLID TELESKOBU'NUN BAŞARISI
NGC 6505 galaksisi, ilk olarak 1884 yılında keşfedilmişti. Ancak çevresindeki bu Einstein halkası bugüne kadar hiç fark edilmemişti. Bu keşif, Euclid uzay teleskopunun, daha önce defalarca incelenmiş gökadalar üzerinde bile yeni sırlar ortaya çıkarabileceğini gösterdi.
ESA'dan Valeria Pettorino, teleskopun potansiyeline şu sözlerle dikkat çekti:
"Bu keşif, Euclid'in inanılmaz kapasitesini kanıtlıyor. Daha önce defalarca incelenmiş gökadalarda bile yepyeni buluşlar yapabiliyoruz."
EUCLID'İN GÖREVİ: KARANLIK MADDE VE ENERJİ
- Euclid uzay teleskopu, 2023 yılında ESA tarafından karanlık madde ve karanlık enerji haritası çıkarmak amacıyla fırlatıldı.
- Kütleçekimsel merceklenme olaylarını gözlemleyerek, evrenin büyük ölçekli yapısını ve görünmez bileşenlerini araştırmayı hedefliyor.
- Bu keşif, Euclid'in ilk gözlemleri sırasında ortaya çıktı ve teleskopun bilim dünyasına katkılarının daha başlangıç aşamasında olduğunu gösterdi.
YENİ İSİM ÖNERİSİ: BRUNO ALTIERI HALKASI
Keşfi ilk fark eden kişi, Euclid teleskopunun 2023'teki test verilerini inceleyen ESA gökbilimcisi Bruno Altieri oldu. Araştırmacılar, bu benzersiz Einstein halkasının "Bruno Altieri Halkası" olarak adlandırılmasını önerdi.
Altieri, keşfin heyecanını şu sözlerle paylaştı:
"İlk gözlemde bile bu halkayı görebiliyordum. Ancak Euclid daha fazla veri topladıkça, tamamen mükemmel bir Einstein halkası ortaya çıktı. Hayatım boyunca kütleçekimsel merceklenmeye ilgi duymuş biri olarak bu keşif beni büyüledi."
BİLİMSEL YAYIN
Bu önemli keşif, Astronomy & Astrophysics dergisinde yayımlandı. Bilim insanları, önümüzdeki yıllarda bu tür gözlemlerin, evrenin karanlık yapısını anlamada büyük katkılar sağlayacağını belirtiyor.
Sözcü
