Gazeteci Sural'ın röportajından bir bölüm;
Öncelikle ABD hikayeniz nasıl başladı?
Amerika'nın Hawaii eyaletine 24 sene önce tam olarak 1 Mart 1997'de geldim. Uzunyol yük gemisinde 4. mühendis olarak çalışıyordum. Gemi Hawaii'ye vardığında gemideki üç mühendisin yapmış olduğu haksızlığa karşı geldim. Kendileri bana bir sonraki limanda ikramiyemin verilmeyeceği söyleyince ben de son anda gemiden indim ve Hawaii Pasific Üniversitesinde hem çalışmaya hem de kariyer yapmaya başladım. Hawaii'nin Honolulu, California'nın Los Angeles West Hollywood, New York'un Long Island, Bronx, Brooklyn'de yaşadım. Şimdi ise Teksas'ın Houston şehrinde yaşıyorum.
Uzun yıllardır ABD'desiniz. Hangi işleri yaptınız, nerelerde çalıştınız?
Her işi yaptım diyebilirim... Restorandaki işlerden, ağır vasıta şöforlüğüne, güvenlik sistem ve kamera yönetiminden, bina yöneteciliği ve satın alma şefliğine kadar farklı iş ve alanlarda çalıştım.
Türkiye tüm dünyada olduğu gibi yangınlarla boğuşuyor. Amerika'da itfaiyede gönüllü olarak çalıştınız. Nasıl karar verdiniz? Süreçten bahseder misiniz?
Son yıllarda artan doğa olaylarından sonra böyle bir kararı verdim. Bilhassa doğaya ve masum canlılara zarar veren yangınlar çoğalınca ben de Hz. İbrahim örneğindeki ateşe şu taşıyan karınca misali bir faydam olur düşüncesi ile katıldım. Ne kadar çok konu hakkında bilgim olursa en azından kendi çevrem için de faydalı olabilceğimi düşünerek itfaiyeye katılmaya karar verdim.
ABD'de nasıl itfaiyeci olunur?
Amerika'da her devlet, eyalet kuruluşunda olduğu gibi itfaiyede de öncelikle sabıka kaydı, yasallık durumu ve sağlık kontrolleri yapılır. Daha sonra PAT dediğimiz fiziksel mülakatlara girip geçebilmeniz gerekir. Eğer kabul edilirseniz akademi başlar bu aynı zamanda drill dediğimiz tatbikatlarla da desteklenir ve öğrencinin durumu göz önünde tutulur. Akademide de aynen askeriye gibi seviyeler ve disiplin olduğundan dolayı bütün kurallara harfiyen uymanız gerekmektedir. Sene sonunda akademi ve fiziksel tatbikatlardaki puanlarınız ile probationary period yani deneme sürecine hak kazanırsınız. Bu süreç bizim ülkemizdeki üniversiteden sonraki stajyerlik gibi düşünebilinir. Bu zaman zarfında çevredeki yangın istasyonlarına atanarak tecrübeli itfaiyeciler ile gerçek olaylar ki bu yaralanma gibi ambulansın gittiği görevlere katılırsınız. 6 ay sonunda stajyer defteri gibi gerekli olan akademide temel eğitimini aldığınız tekniklerden mülakata girersiniz. Tüm bu mülakatları başarı ile geçerseniz final imtihanına girmeye hak kazanırsınız. Finali de geçtiğinizde kaskınızdaki probationary shield sökülüp gerçek itfaiyeci olduğunuzu belirten rozet takılr ve göreve devam edersiniz.
Türkiye'deki yangınlar yüreğimizi yaktı. İftaciyeci olarak sizin görüşleriniz nelerdir?
Türkiye ve dünyadaki orman yangınları ve zarar gören o canlılar elbette içimizi yakıyor. Yangının şakası yok. Ardında bıraktığı hasar da çok büyük olabiliyor. Yüzlerce binlerce derecedeki ateş kontrolsüz olduğunda bir cam kırığının mercek görevi yapıp kibrit gibi ufak aleviyle çok büyük ve uzun vadeli zararlar verebiliyor. Öncelikle her insanın bir itfaiyeci gibi dikkatli ve uyanık olması gerekiyor, nihayetinde gerçek hayat filmlerdekinden çok ama çok farklı. Söndürülmeden atılan bir sigara izmariti, kırık bir cam parçası şu an görüldüğü gibi doğamıza çok büyük zararlar veriyor. Gelişmiş ülkelerde park polisleri dediğimiz bir bölüm vardır ve kurallar konusunda çok katıdırlar.
Bundan dolayı ülkemizdeki vurdum duymaz insanların yaptıklarına bu ülkede pek rastlayamazsınız. Şu anki teknoloji ile belirli zamanlarda orman müdürlüklerine verilebilecek yangın riski yüksek olan bilhassa güney kesimlerinde İnsansız Hava Araçları(İHA) devriye gezebilir. Yüksek kesimlerin belirli yerden yüksek yağmur suyunu filtre edip kendini dolduran üstü kapalı depolar inşa edilebilir, böyle yerlere yakın vatandaşlarımız seferberlik anındaki gibi yangın anında yapacakları iş için eğitilip organize edilebilir. Ve en önemlisi doğaya kadına hayvana zarar verenleri en ağır şekilde cezalandırılması ve asla af getirilmemesi yangınlarla mücadelede bizim yapabileceklerimiz.
Drone ile söndürmeden bahsetmiştiniz sizce yeni müdahaleler neler olabilir?
Şu an için büyük kapasite ağırlık taşıyabilecek bir drone olsa dahi onu orman söndürmek için kullanacaklarını pek sanmıyorum. En azından uzun süre havada kalabilen az masraflı bir drone günün belirli, en sıcak ve insanların yakın olduğu yerlerde devriye gezebilir. En ufak bir şüphede yerden ulaşılması zor bir yerde yangının büyümesini beklemeden hemen yangın söndürme uçağı ve helikopteri gönderilip söndürme işlemi yapılabilir.
Amerika'da itfaiyecilerin asker ve polisten farkı yok. ABD'de 1 milyon 115 bin itfaiyeci var ve 745 bini gönüllü. Türkiye'de de böyle bir sistem neden olmasın?
Kesinlikle gönüllü itfaiye ülkemizde çok işe yarar. Bir zamanların köy koruyucuları misali. Ben bile sınıfın ikinci yaşlı adamı olarak 48 kişilik akademiyi ilk sırada bitirdim. Benden çok iri yarı kaslı olan ve yaşı 30 civarlarında olan birçok kişi, eğitim tatbikatlarında yaralandı. Yani bizim insanımız güçlü ve akıllıdır. Yeter ki yapmak istesin sevgili atamızın dediği gibi muhtaç oldukları güç zaten kanlarında var. Yeter ki dürüst olsunlar.
ABD'de itfaiyeci olmaktan bahsedebilir misiniz?
İtfaiye erleri sizin de söylediğiniz gibi polis-asker kadar değerlidir. Ama durumları eyaletten eyalete göre değişir. Mesela New York'ta itfaiye erlerinin mükemmel kazancı ve yan hakları vardır ama bu Texas için aynı değil. Bundan dolayı ülkenin yaratmış olduğu bu proje ile gerçekten çoğunlukla dürüst olan doğayı çevresini seven ve gözeten insanlar bu projeden faydalanıp bu bölüme girmişlerdir. Aynı zamanda yaş ve bazı şartlarınız uyuduğunda yönetmelik size diğer itfaiye bölümlerine ve başka eyaletlerin itfaiyelerine paralel geçiş yapmanıza da olanak sağlıyor.
ABD'de Türk olduğunuzu duyunca insanlar nasıl davranıyor?
Burada yaşam tarzımdan ve öğretmen bir anne baba olduğumdan ve kültürümüzün verdiği değerlerden dolayı herkese misafirperver davranıyorum. İnsanlar benim Türk olup, modern kültürü yaşadığımı gördüklerinde çok şaşırdıklarını ve ülkemizi en kısa zamanda ziyaret etmek istedikleri söylüyorlar. Bu alışık olmadıkları misafirperverlik ve paylaşımcılığımıza hayran oluyorlar. ABD'de birisi yemek yerken genelde diğerine sormaz, buranın kültürüdür ve normaldir. Ama ben her zaman paylaşmayı seviyorum. İnsanlar mutlu oluyor ve hep teşekkür ediyorlar.
Fotoğraf: Rona Doğan Önce Vatan Gazetesi Washington DC
