TİMETURK | HABER MERKEZİ
15 Temmuz darbe girişimi sonrası ABD ve Türkiye arasındaki ilişkiler gittikçe gerginleşen bir hal almıştı. Bunun temel sebebi ise Türkiye'nin Fethullah Gülen'in iadesi konusundaki ısrarlı duruşu oldu. Bu gerginlik hala devam ederken Türkiye'ye ABD tarafından yapılan en üst düzey ziyaret Başkan Yardımcısı Joe Biden tarafından önümüzdeki hafta gerçekleştirilecek.
İki ülkenin de içinde bulunduğu atmosferi değerlendiren Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Uluslararası İlişkiler bölümü başkanı Prof. Dr. İlhan Uzgel, Sputnik'e bazı açıklamalarda bulundu. Gülen'in iadesi konusunda da değerlendirmelerde bulunan Uzgel, "ABD, Gülen'le işinin bittiğini düşünüyorsa iade edebilir" dedi.
İşte Uzgel'in açıklamaları:
"GÜLEN ABD'NİN ELİNDE BİR KOZ"
"Gülen şu anda ABD'nin elinde bir koz. Türkiye istiyor, ne kadar istediğini, samimi olup olmadığını da bilmiyoruz hükümetin. Türkiye istiyor; eğer o kadar istekliyse ABD Türkiye'ye bunu bir pazarlık karşılığı verebilir. Yani ABD, Gülen'i gözden çıkardıysa bile pazarlık karşılığı verir, durup dururken Gülen'i vermez. Gülen'i verir, karşılığında bir şey ister. ABD'nin bu tür tekil aktörler üzerinde bir tutkusu yoktur. İlla ki ‘Gülen'i sonuna kadar koruyalım' gibi düşünmezler. Gülen'le işleri bittiyse onu iade de edebilirler, başka bir ülkeye de gönderebilirler. Dolayısıyla bunu tam olarak bilemeyiz şu anda. Bu tamamen ABD'nin Gülen grubuyla kurduğu ilişkiyle ilgili bir konu. Bu yalnızca Türkiye'yle de ilgili değil, çünkü Gülen'in faaliyetleri Türkiye'yle de sınırlı değil.
İdam meselesini de bu yüzden gündemde tutuyor olabilirler. Verilmesini istemiyorlarsa idam cezası iyi bir gerekçe oluşturabilir. Bu bir ‘sıcak patates', dolayısıyla Türkiye bunu eline alıp ne yapacak? Türkiye'nin isteyip istemediğinden emin değiliz ama resmi söylem olarak istiyor. O kadar istiyorsa ABD bunu bir şeylerin karşılığında işinin bittiğini, misyonunu tamamladığını düşünüyorlarsa, kendisini fazla deşifre ettiğini düşünüyorlarsa teslim edebilirler.""
BİDEN ZİYARETİ BİR PAZARLIK AMACI TAŞIYOR OLABİLİR
"Dolayısıyla böyle bir pazarlık olabilir eğer Türkiye Gülen'in iade edilmesi konusunda samimi ise. Bu ziyarette böyle bir pazarlık yapılabilir."
BIDEN ZİYARETİNİN İKİNCİ KONUSU: SURİYE
Prof. Dr. İlhan Uzgel, Gülen'in iadesinin Biden'ın Türkiye ziyaretinin birinci boyutunu oluşturacağını belirtirken "Ziyaretin ikinci boyutu ise; Suriye'de de çok kritik bir dönemeç var. Orada da IŞİD sürekli alan kaybediyor ve yenilmek üzere, Şam yönetimi ülke üzerindeki hâkimiyetini kuruyor, bu boyutu var. Bir de kuzeydeki ‘Kürt koridoru' denen bölgenin akıbeti var. Bütün bunların görüşülmesi gerekiyor. Muhtemelen bu konular üzerine bir görüşme geçecek Biden'ın Türkiye ziyaretinde" dedi.
"GÜLEN GRUBUNUN İŞLEVİ BİTTİ"
Gülen cemaatinin ‘dinlerarası diyalog' söylemleriyle ön plana çıktığını anımsatan Uzgel, "Gülen grubunun esprisi ılımlı İslam'ı temsil etmesiydi. Dinlerarası diyalog, hoşgörü mesajı veriyor olmasıydı. Darbe girişimi yapmış bir dini grubun, bu iddialarla ABD'de de, dünyanın başka yerlerinde de var olması zorlaştı. Kendisini çok açığa çıkardı. O nedenle işlevinin yavaş yavaş bitmiş olduğunu da düşünebiliriz" dedi.
"BATI, TÜRKİYE'NİN EKSENİDEĞİŞİYOR' ENDİŞESİ TAŞIMIYOR"
"Bu yeni bir tartışma değil, 2009-2010'dan beri zaman zaman gündeme gelen ‘Türkiye eksen mi değiştiriyor' tartışmasının uzantısı. Türkiye bu hükümet döneminde Batı sistemine iktisadi olarak hatta kültürel olarak da o kadar çok açıldı ki Rusya'yla ilişkinizi geliştirmeniz Batı sisteminden kopmanızı getirmiyor artık. Çok iç içe girdi Türkiye. Sıcak para girişinde, dış ticaretinde Ortadoğu çok zarar gördüğü, büyük bir kriz yaşadığı için Türkiye, Batı pazarına çok muhtaç. Yabancı yatırım konusunda Batı'dan gelecek doğrudan yabancı yatırıma çok muhtaç. Bütün bu alanlarda Rusya'nın Türkiye'ye sunacağı şey zaten en üst noktasına ulaştı. Enerji konusunda işbirliği zaten yapılıyor, Türkiye'nin ihracatı zaten yapılıyor, o potansiyel neredeyse sonuna kadar kullanılıyor. Dolayısıyla böyle jeopolitik bir eksen kayması olacağını düşünmüyorum. Batı da bunu biliyor, o yüzden de bunu çok dert etmiyorlar. Türkiye nasıl geçmişte Rus uçağını düşürmeden önce dert edilmiyorsa şimdi de en önemli konu olduğunu düşünmüyorum."
"EKSEN KAYMASI" NASIL GERÇEKLEŞİR?
Türkiye'nin, NATO, İncirlik Üssü, Avrupa Konseyi gibi alanlarda Batı'yla kurumsal bağlarını gevşetip, Rusya ve İran'la daha yoğun bir askeri, stratejik işbirliğine gitmesi durumunda ciddi bir eksen kaymasından söz edilebileceğini, ancak şu an böyle bir durumun olmadığını kaydeden Uzgel, "Şu an Türkiye'nin yaptığı öyle görünüyor ki geçmişte çok yalnız kaldı. Türkiye, tarihinde ilk defa bu kadar dost olmayan ülkeler kuşağı tarafından çevrili hale geldi. Dolayısıyla bunu biraz telafi etmeye çalışıyor. Bu çabalar biraz onu gösteriyor. Yani elinde seçenekleri olduğunu göstermeye çalışıyor en azından. Çünkü daha önceki dış politika sürdürülebilir bir dış politika değildi, şimdi biraz bunu telafi çabası içinde" dedi.
15 TEMMUZ SONRASI ABD'DEN ZİYARETLER
Darbe girişiminin ardından ABD'den ilk üst düzey ziyaret 1 Ağustos'ta ABD Genelkurmay Başkanı Joseph Dunford'un Ankara ziyaretiyle gerçekleşmiş, Dunford darbe girişimini en üst düzeyde kınadıklarını bildirmişti. Darbe girişiminin ardından ABD Dışişleri Bakanı John Kerry'nin Türkiye'yi ziyaret edeceği haberleri gelse de daha sonra ABD yönetiminin iki numaralı ismi olan Joe Biden'ın Türkiye'ye geleceği açıklanmıştı. Geçen hafta Beyaz Saray'dan yapılan açıklamada Biden'ın Ankara'da Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Başbakan Binali Yıldırım'la görüşeceği duyuruldu.