TIMETURK | HABER MERKEZİ
Doğu Guta bölgesi, 4 yılı aşkın bir süredir Esed rejimi tarafından muhasara altında tutulmaktadır. İnsani krizin zaten derin olduğu kent, son bir haftadır yoğunlaşan saldırılarla kısa süre içinde yüzlerce sivilin hayatını kaybettiği bir toplu mezara dönüşmek üzere.
GUTA NEDEN STRATEJİK?
Guta bölgesi başkent Şam'a yakın olması hasebiyle stratejik bir konumda ve öteden beri şiddetli çatışmaların yaşandığı bir bölge. Devrimin başlangıcında ve özellikle 2012 yılından itibaren muhalefetin hakim olduğu bu bölge hatırlanacağı üzere, 2013 yılında Ceyşu'l İslam'ın önderliğindeki güçlerce Şam'a girmeye hazırlandıkları stratejik bir mekan olarak hafızalara kazınmıştı. Başkent Şam'a 20 dakika uzaklıkta olan bölgedeki bu girişim, İran ve Hizbullah'ın Suriye'ye müdahale etmesi sonucu başarısızlıkla sonuçlanmıştı. Ardından fiili olarak Rusya'nın da müdahil olması ile Guta tam bir abluka altında alındı. Böylece Esed'in kalesi konumundaki Şam'a yönelik en yakın tehdit bir şekilde bertaraf edilmiş oldu.
2013'TEKİ KİMYASAL SALDIRIYLA HATIRLANIYOR
2013 yılında Esed rejimi bu bölgede ayrım gözetmeksizin kimyasal sarin gazı saldırılarında bulunmuş ve çocuklar dahil olmak üzere yüzlerce insan hayatını kaybetmişti. Uluslar arası camianın sessiz kaldığı saldırılarda Rusya'nın vetosu nedeniyle BM'den herhangi bir karar çıkarılmamıştı.
TIPKI HALEP GİBİ, 'SIKIŞTIR, TAHLİYE ET' PROJESİ İŞLETİLİYOR
Suriye savaşında Esed rejimin askeri stratejilerden en önemlisi kuşatılmış küçük cepler oluşturup muhalifleri dar bir alana hapsedip sırayla tasfiye etmek olarak görülüyor. Ambargo altına alınan bölgelerde sivillere yönelik yoğun bombardıman ve derin bir insani kriz ardından muhalifler teslim olmaya zorlanmakta. Sadece muhalif güçleri değil, ilgili bölgedeki tüm sivilleri kitlesel olarak cezalandırıp “Açlıkla terbiye” etmeye çalışan Esed rejimi, Humus, Hama, Halep ve birçok yerde uygulanan bu stratejisini Doğu Guta'da yoğunlaştırmış olmasına rağmen her hangi bir sonuç alamamıştı.
Birçok uluslar arası insan hakları kuruluşu Esed rejiminin sivillere yönelik kollektif cezalandırma yöntemini insanlık suçu olarak niteliyor. Raporda Esed rejiminin “ya öl ya da evini terk et” taktiğiyle kasıtlı olarak insanları göçe zorladığı ve gıda ve ilaç yardımların ulaşmasını engellediği vurgulanıyor. Bu raporların varlığına rağmen Batılı kamuoyundan her hangi bir tepkinin yükselmemesi dikkat çekici. Rusya ve Esed'e cesaret veren Batıdaki bu ölüm sessizliği Cenevre görüşmeleri öncesi mümkün olan en geniş toprak kazanımını hedefleyen taraflara ve özellikle Amerika'ya PKK/PYD kazanımlarını meşrulaştırma fırsatı veriyor.
Rus savaş uçaklarının aralıksız bir şekilde bombardıman desteği ile Esed rejimi ve İran paralı milislerinin yüklendikleri bölgede Feyleku Rrahman ve Ceyşul İslam büyük bir direniş ortaya koymuş durumda. Bu iki ana grubun yanında az sayıda da Heyeti Tahriru Şam unsurlardan milisler bölgede etkili görünüyor. Ancak binlerce sivilin kapana kısılmış olduğu bölgede grupların hareket alanı da giderek daralıyor.
ABLUKA 4 YILDIR SÜRÜYOR FAKAT ESED HALEN BÖLGEYİ ALAMADI
4 yılı aşkın ablukaya rağmen Esed rejimi bölgeyi henüz ele geçiremedi. Bunun için Esed rejimi Rus uçakları ve Rus paralı askerlerin yanı sıra, Halep ve Deyri Zor'da görev yapan rejim milislerinden oluşan 200 araçlık bir konvoy Şam yoluna doğru çıktı. Görünen o ki, devam etmekte olan kuralsız hava saldırılardan sonra karadan ciddi bir hamle yapmaya hazırlanıyorlar.
LAVROV'UN 'HALEP TECRÜBESİ' İFADELEİR
Rusya Dış İşleri Bakanı Sergey Lavrov'un “Haleb tecrübesisinin Doğu Guta'da da uygulanabileceği” yönündeki sözü nedeniyle bölge, tam bir katliam arefesinde bulunuyor. Nitekim, söz konusu açıklamalardan sonra Rusya destekli rejim güçleri ve İran paralı milislerin yaptıkları saldırılarında 176 sivilin ölmesi ve 300'den fazla kişinin yaralanması bunun en açık göstergesi.
RUSYA NEYİ HEDEFLİYOR?
Astana süreci ile birlikte Doğu Guta “gerginliği azaltma bölgesi” olarak ilan edilmişti. Buna rağmen Rusya'nın garantörlüğünü üstlendiği bölgede aralıksız olarak Rus ve Esed rejimin uçakları bombalamaya devam etti. Muhaliflerin ‘imha savaşı' olarak tanımladıkları bombalamaya karşın, tüm insan hakları gözlemcileri Birleşmiş Milletlerden talepte bulunarak sivillerin bombalanmamasına dair derhal müdahale çağrısını dile getirdiler. Yine muhaliflere göre rejim ve Rusya'nın asıl amacı sadece askeri bir zafer (!) elde etmek değil, aynı zamanda muhaliflerin kolunu kanadını kırıp “siyasi süreci mezara gömmek.”
BM SOMUT ADIM ATMIYOR
Diğer yandan BM genel sekreter Sözcülüğünden yapılan açıklamalar ise, somut adımlar atmak yerine BM yine “sivillerin maruz kaldıkları bombardımandan endişe duyduğunu” söylemekle yetindi.
Askeri ve siyasi sahada bunlar yaşanırken, Şam kırsalında yer alan ve 400 binden fazla sivilin yaşadığı Doğu Guta'da büyük insani dram derinleşiyor. Son 3 ayda 700'den fazla kişi hayatını kaybetti. İnsani krizin had safhada olduğu bölgede büyük uğraşlar sayesinde çok kısıtlı sayıda insani yardımlar götürebilmektedir. Guta'nın Türkiye sınırlarından uzak olması ve coğrafi olarak herhangi bir karasal bağlantının olmaması, ülkemizden yardım malzemelerin ulaşımını engelleyen büyük bir sorun. Çeşitli komisyonlar ve vergiler adı altında haraca bağlanan yardım araçları halka ulaşana kadar oldukça düşüyor.
Diğer yandan bazı bölgelerde gıda ve ilaç gibi insani yardımları yalnız belli bir kesime ulaştıran yabancı STK'ların yardımları ‘savaş zenginleri' tarafından ele geçirilerek fahiş fiyatlarla piyasaya sürülüyor. BM, geçen Cuma günü yaptığı açıklamada, Suriye güvenlik güçlerinin insani yardım kamyonlarını engellemesi nedeniyle BM'ye bağlı yardım dağıtımının nüfusun sadece yüzde 3'ünden azına ulaştığını söylüyor.
Binlerce yaralının bulunduğu bölgede 2013 yılından itibaren kuşatmadan dolayı tıbbi yetersizliğinden dolayı 300'den fazla kişinin ölüm döşeğinde olduğu aktarılmaktadır. Çocuk ve bebeklerin gıda yetersizliğinden; yaralıların da tıbbi malzemelerin yetersizliğinden dolayı öldüğü yada ölmek üzere olduğu kaydediliyor.
TAHLİYE İÇİN ANLAŞMA İMZALANMALI
Doğu Guta'da yaşanan katliamların büyümesi halinde Halep'ten daha trajik bir sonuca sebep olabilir. Sivillerin tahliyesine yol açan siyasi bir anlaşmanın sağlanmaması halinde modern Suriye tarihine kara bir leke olarak geçecektir. Sivillerin sistematik olarak hedef alınması ve öldürülmesini önlemek için başta Türkiye olmak üzere uluslararası camia harekete geçirilmesi ve duyarlılığını arttırılması insani bir vazife olarak görülmelidir.
* Ara başlıklar editör tarafından eklenmiştir. Yazarın makalesinde bulunmamaktadır.
DOĞU HALEP TAHLİYESİ
Fırat Kalkanı operasyonu 24 Ağustos 2016'da başlamış, 30 Mart 2017'de bitmişti.
2016'nın Aralık ayında Halep'e doğru yayılmayı tamamlayan Esed rejimi ve İran, muhalifleri Doğu Halep'te sıkıştırmıştı. Türkiye ve Rusya'nın araya girmesi ile varılan ateşkes anlaşması kapsamında Esed rejimi ve İran güçlerinin kuşatmasındaki doğu Halep'te sıkışan toplam 3500'e yakın muhalif ve sivil; İdlib'de muhaliflerin kuşatmasındaki Fua ve Kefreyya'da bulunan 250 sivile karşılık tahliye edilmişti.
4 BÖLGE TAHLİYELERİ
2017'nin Nisan ayında ise Halep tahliyesi konusunda anlaşıldığı tarihlerde belirlenen '4 bölge tahliyeleri' gerçekleştirildi. İdlib'in kırsalındaki rejim yanlısı Şii Fua ve Kefreyya köyleri muhalif Fetih Ordusu, Şam'ın kırsalında muhaliflerin denetimindeki Sünni Madaya ve Zebadani bölgeleri ise Hizbullah ve rejim tarafından kuşatılmıştı. Fua ve Kefreyya'dan 8 bin kişinin Halep'e; Madaya ve Zebadani'den de 3800 kişinin karşı tarafa gönderileceği ifade edilmişti. Üzerinde Beşar Esed'in fotoğrafının bulunduğu yeşil otobüslerle akıllara kazınan tahliyelerin Nisan ayı sonunda tamamlandığı aktarılmıştı. 29 Mart 2017'de kararlaştırılan tahliye anlaşması, Esed karşıtı Heyet'ut Tahrir'uş Şam ve Ahrar-u Şam grupları ile Hizbullah ve İran arasında yapılmıştı. Anlaşma için Katar arabuluculuk görevini üstlenmiş, bunun ardından çok sayıda muhalif güç de İdlib'e yerleşmişti.