TIMETURK | HABER MERKEZİ
ABD Başkanı Donald Trump'ın Kudüs'ü İsrail'in başkenti olarak ilan etmesi üzerine yaşanan gerilimde adı sıklıkla duyulan 'Evangelistler' dün Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından da anıldı. Hristiyanlık içerisinde bir mezhebin kolu denilebilecek Evangelistler Google'da aranmaya başlandı. Erdoğan'ın "Kudüs provokasyonunun arkasında Evangelikler var" ifadesi üzerine herkesin merak ettiği "Evangelikler kimdir? Evangelist nedir? Evanjelist ne anlama gelmektedir?" sorularını cevapladık.
EVANGELİST NEDİR?
- Yunanca “iyi haber” ya da “genel olarak kabul edilen gerçek” anlamına gelen "evangelion" ifadesinden gelen "evangelist" ifadesi Matta, MArkos, Luka ve Yuhanna İncillerinin yazarlarına söylenen bir söz. Bu yazarlara "Dört Evangelist" denir.
- Evangelizm sözcüğü Kitab-ı Mukaddes'e (Tevrat, İncil ve Zebbur) dönmek veya yönelmek anlamına gelir.
- Evangelist sözcüğü en basit anlamıyla “Hristiyanlık bildirisini vaaz eden, yayan kişi” anlamına gelir.
- Evangelik sözcüğü ise daha çok Protestan Kilisesi'nin muhafazakar kesimini nitelemek için kullanılır.
- Evangelikler, ABD'yi kuran ve tutuculuğuyla bilinen Protestan mezhebi Puritenler'in devamıdır.
- Zamanla liberal Protestanlar haricindeki tüm Protestanlara Evangelik denmeye başlanmıştır.
PROTESTANLIK NEDİR?
Hıristiyanlıkta reform yapılmasını isteyen, buna çalışan bir akım sonucu doğmuş olan mezhep. Protestanlık Martin Luther ve Jean Calvin'in öncülüğünde Katolik Kilisesine ve Papa'nın otoritesine karşı girişilen Reform hareketinin sonucunda doğmuştur.
KITA AVRUPASI'NDA EVANGELİZM: LUTHERCİLİK
Bu nedenle Kıta Avrupası'nda Evangelik sözcüğü, Protestan veya Lutherci olarak algılanır.
ABD'DE EVANGELİZM: DİNDAR HRİSTİYANLAR
Amerika Birleşik Devletleri'nde 1820'lerde genelde Hristiyanlık inancı için kullanılan Evangelizm 19. yüzyıldan itibaren iki ayrı koldan ilerlemeye başlamıştır. Charles G. Finney ile Amerikan halkının dönüşümünün sağlanması ile devrimcilik anlamı kazanmış diğer taraftan Playmouth Kardeşliği hareketinin kurucusu John Nelson Darby'nin öncülüğünde radikal bir dini yorumu temsil etmeye başlamıştır. Bugünkü Evangelizm Amerika'daki Hristiyan toplumunun tutucu kanadını temsil etmektedir.
Darby'nin Muafiyetçilik akımı Kitab-ı Mukaddes (Tevrat, İncil ve Zebbur) ve dünya tarihini yedi çağa yani "Tanrı'nın insanlık hakkındaki takdirini gösteren yedi bölüme" ayırmaktadır.
C. I. Scofield tarafından yazılan "Scofield Referans Kitab-ı Mukaddesi" ile 1880 ve 1890'lı yıllarda Darby'nin "Tanrı, Tanrı'nın Krallığı'nı temsil eden insanlara imtiyaz vermiştir ve İsrail kıyamet zamanında önemli rol oynayacaktır" öğretisi geniş kitlelerce benimsenmiştir.
11 EYLÜL SONRASI EVANGELİZM
Lutherci Protestanlık ile başlayan; Püritenizmle olgunlaşan ve Evangelist Hristiyan oldukları bilinen Jimmy Carter, Ronald Reagan ve Baba Bush'un başkanlıkları döneminde adım adım gelişen Evangelizm, 11 Eylül'den sonra Oğul Bush ile Küresel Emperyalizmi yönlendiren esas güç haline gelmiştir.
PÜRİTENZİM NEDİR?
Püriten, 16. ve 17. yüzyıllarda I. Elizabeth'in İngiliz Kilisesi'nde başlattığı reformist harekete karşı çıkan, kendini "saflığı" aramak olarak tanımlayan bir Protestan doktrin ve ibadet şeklidir.
