Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, St. Petersburg Konstantinovski Sarayı'ndaki 1 saat 45 dakikalık görüşmelerinin ardından ortak basın toplantısı düzenledi.
Basın toplantısında ilk olarak Rusya Devlet Başkanı Putin konuştu. Darbe girişiminin ardındanErdoğan'ın Rusya'yı ziyaret etmesinin önemine vurgu yapan Putin, "Yapıcı görüşmeler oldu. Karşılıklı saygı öne çıkıyor" dedi.
Putin'in açıklamalarından öne çıkan bölümler şöyle:
* Önceliğimiz krizden önceki duruma dönmek.
* Charter uçuşlar düzelecek, projeler yürüyecek.
"YAPTIRIMLARI AŞAMA AŞAMA KALDIRACAĞIZ"
* İlişkilerde eski seviyeye dönmek için belli bir zaman geçmesi gerekmektedir. Türkiye'ye yönelik yaptırımları aşama aşama kaldıracağız.
* Türk şirketleriyle ilgili kısıtlamaları kaldırarak, bilimsel ilişkileri geliştirerek 2016-2019 yılları arasındaki kısa vadeli programımızı hayata geçirmek istiyoruz.
"KİLİT NOKTA ENERJİ
* Türk-Rus ilişkilerinde kilit nokta enerji. Bu enerji projelerini hayata geçirmek için somut adımlar atmalıyız.
* Nükleer enerji santralini ve Türk akımını konuştuk.
* Suriye konusunu basın açıklaması sonrası ayrı bir toplantıda ele alacağız.
PUTİN: TİCARETTE YÜZDE 23-26 DÜŞÜŞ VARDIR
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in açıklamalarından satırbaşları şöyle:
"Türkiye'deki zor duruma rağmen Sayın Erdoğan ST. Petersburg'a geldi. Türk ortaklarımızın ilişkilerini düzeltmesi konusunda ne kadar istekli olduğunu gösteriyor.
Geniş bir toplantı düzenleyerek ilişkilerimizin geleceğini en ince ayrıntılarına kadar görüşme şansını yakaladık. Kriz öncesi ilişkilerimizin seviyesine tekrar geri dönmek için neler yapabileceğimizi konuştuk. Ülkeler arasındaki ilişkilerini eski ticari hacmine ulaşması için neler yapabileceğimiz konuştuk. Yüzde 23-26 gibi bir düşüş vardı. Bu da ticari ilişkilerimizin eski seviyesine dönmesi oldukça zor bir dönemin önümüzde olduğunu gösteriyor.
"ESKİ SEVİYEYE ÇEKMEYİ PLANLIYORUZ"
Türkiye heyetini bugün ağırlıyoruz. Öncelikle yatırımların artırılması, projelerin değerlendirilmesi, iki ülkenin de iş dünyasının desteğiyle, iki ülkenin büyük şirketlerinin yöneticileriyle görüşerek ilişkilerimizi eski seviyesine çekmeyi planlıyoruz.
Türkiye şirketleriyle ilgili kısıtlamaları kaldırarak, orta vadeli ticari projeleri hayata geçirerek, 2016-1019 orta vadeli programı hayata geçirmeyi planlıyoruz. Bunun için iki ülkenin karma komisyonları çeşitli görüşmeler gerçekleştirecek.
Şunun altını çizmek isterim ki ticari işbirliğinde en önemli nokta enerji ve enerji projeleri tutuyor. Somut politik adımlar atmamız gerekiyor. Türk tarafı birçok büyük projede, mesela nükleer santral, Türk akımı gibi projelerde zaten adımı attı.
"ZAMANA İHTİYACIMIZ VAR"
Rus projelerin Türkiye'ye gelmesi konusunda bazı kısıtlamalar getirmiştik. Kriz öncesi döneme dönebilmemiz için tabii ki zamana ihtiyacımız olacak. Turistlerimizi güvenliğinin maksimum sağlanması için. Charter uçuşlarının yeniden başlatılması da yine bir zaman meselesi ama muhakkak olacaktır.
Türkiye vatandaşlarının inşaat projeleri tekrar başlatılacak. Gerekli ulaşım projeleri, Türkiye inşaat firmaları tarafından yapılan projeler tekrar gündeme geliyor. Uluslararası konulara da değindik.
Basın toplantısından sonra Suriye konusunun ayrı bir toplantıda değerlendirilmesine karar verdik. Ortak anlaştığımız konu terörle mücadele, bunu ayrıca görüşeceğiz. Sayın Erdoğan'a bugünkü görüşme için ayrıca teşekkür etmek istiyorum. Yalnızca bölgemizde değil bütün dünyada istikrar için elimizden geleni yapacağız."
ERDOĞAN "DEĞERLİ DOSTUM PUTİN" DEDİ
Putin'in ardından sözü Cumhurbaşkanı Erdoğan aldı. Erdoğan'ın açıklamalarından öne çıkan bölümler şöyle:
* Değerli dostum Putin'e daveti ve misafirperliği için teşekkür ediyorum.
* İlişkilerin eski seviyeye taşınmasında kararlıyız.
AKKUYU'YA ÖZEL STATÜ
* Savunma sanayi alanında işbirliğimizi artıracağız.
* Akkuyu'ya stratejik yatırım statüsü vereceğiz.
* Türkiye-Rusya-Azerbaycan üçlü zirvesine sıcak bakıyoruz.
* Putin'in darbe girişimi sonrası hemen araması dayanışma noktasında çok önemli.
* Türk akımı hızlı şekilde hayata geçirilecek.
ERDOĞAN: DARBE GİRİŞİMİNİN ARDINDAN İLK ZİYARETİM
Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın açıklamalarından satırbaşları şöyle:
"Öncelikle değerli dostum Putin'e nazik daveti ve samimi misafirperverliği için teşekkür ediyorum. Sayın Putin'le yararlı görüşmeler gerçekleştirdik. Bu görüşme malum hadiseden sonra ilk yüz yüze görüşmemizdi. Aynı zamanda 15 Temmuz darbe girişimi sonrasında ilk yurtdışı ziyaretimi de Rusya'ya gerçekleştirmiş oldum.
İlişkilerimizin eski seviyesine ve hatta ötesine taşınmasından iki taraf son derece kararlıdır. Bu itibarla bugünkü görüşmeler neticesinde siyasi, iktisadi, kültürel ve beşeri alanlarda Türkiye Rusya ilişkilerini olması gereken seviyelere taşıyacak kararları görüştük.
Üst düzey işbirliği konseyinin yeniden canlandırılması, charter uçuşlar, ikili ticari kısıtlamaların ortadan kaldırılması, vizesiz rejimin tam teşekküllü şekilde yürürlüğe konması için gerekli adımları atacağız.
"AKKUYU'YA STRATEJİK YATIRIM STATÜSÜ"
Akkuyu Nükleer Santrali'ne stratejik yatırım statüsü vereceğiz. Türk Rus ortak yatırım fonu kurulacak. Savunma sanayi alanında işbirliği arttırılacak. Türkiye-Rusya-Azerbaycan üçlü mekanizması kurulacak. İnşallah bu adımlar sayesinde Ankara-Moskova hattı yeniden dostluk hattı haline getirilecek.
15 Temmuz gecesi Türkiye ülke tarihimizin en alçak, en kanlı girişimlerinden birini yaşadı. FETÖ demokrasimizi hedef alan bir darbe teşebbüsünde bulundu. Türk Akımı Projesi hızlı bir şekilde hayata geçirilecektir. Projenin Avrupa'ya geçmesi noktasında adımlar sürdürülecektir.
Özellikle darbe girişiminin ertesi günü Putin'in hemen bizi aramış olması, dayanışma noktasında büyük bir önem ifade etmiştir. Türk-Rus ilişkileri sadece ikili planda önem taşımıyor. İşbirliğimiz aynı zamanda bölgesel ve küresel barışın, huzurun tesis bakımından da çok önemlidir.
Biraz sonra ikili bir görüşmemiz olacak. Burada bunları ele alıp değerlendireceğiz. Türkiye Rusya ilişkileri örnek bir seviyeye ulaştı. Bu noktaya tesadüfen değil, muazzam işbirliğimiz ile geldik.
Kıymetli dostum Putin ile birlikte ortak bir tavrı ortaya koyduk. Temaslarımızı yoğun bir şekilde sürdüreceğiz. Bölgemizin huzuru ve istikrarı için daha etkin bir şekilde kullanacağız. Krizlere karşı çok daha dirençli hale geldiğimizi düşünüyoruz. Değerli dostum Putin'e daveti ve ev sahipliği için tekrar teşekkür ediyorum."
SORU - CEVAP
Bu görüşmede Suriye başlığı ne kadar yer aldı?
ERDOĞAN: Şu ana kadar yapmış olduğumuz görüşmede bu konuyu henüz ele almadık. Basın toplantısından sonra beraberce bir araya gelip konuyu değerlendireceğiz.
PUTİN: Ben de Sayın Erdoğan'ın sözlerine katılıyorum. Hepinizin bildiği üzere Suriye krizinin çözümü konusundaki fikir ayrılıklarımızın herkes farkında. Bu konuyu bakanlarla birlikte ayrı bir toplantıda görüşme kararı aldık. Demokratik değişimler ancak demokratik yöntemlerle sağlanabilir. Görüşlerimizin ortaklaşması bence yine de mümkün. Ortak amacımız var; Suriye krizinin çözülmesi. Dolayısıyla bu platformda, bu ortak bakış açısından yola çıkarak uygun çözüme ulaşabileceğimizi düşünüyorum.
Güney Akımı mı Türk Akımı mı sizin için daha öncelikli? Bu iki projede nasıl bir ortak noktada buluşulabilir? Akkuyu Nükleer Santrali'nden bahsettiniz. Fakat birtakım kanunların çıkarılması gerekiyor. Bu konuda adımlar ne zaman atılacak?
PUTİN: Biz ekonomik işbirliğiyle ilgili konuları politize etmeyiz. Güney Akım, Güney Avrupa'ya tüketicilere ulaşımıyla ilgili kaygılarımız olduğu için. AP bunun hayata geçirilmesini engelleyecek kararlar aldı. Bulgaristan'la anlaşma sağlayamadık. Bulgaristan'ın projeye dönmek istediğini görüyoruz ne var ki bir takım zararlara uğradık. Avrupalı ortaklarımız vazgeçtiği için zarara uğradık. Hukuki anlamda garantilere ihtiyacımız var ama bunlar sağlanmıyor.
Türk Akımı'nı alternatif olarak düşünmedik. Türk Akımı'nın bir kısmı Türkiye'nin iç pazarı için düşünüldü. Bugün de yine bu çerçevede konuştuk. Türk Akımı en kısa zamanda hayata geçirilebilir. İkinci yönü ise Avrupa. Türk ortaklarımızla görüşmeye hazırız. Ama bunun için bütün taraflarla anlaşmaya varılmalı.
Güney Akımı'ndan farklı olarak geçmiş dönemde ülkeler arasındaki krize rağmen Türk tarafı çalışmayı bırakmadı. İzinler konusunda somut adımlar attılar. Henüz ilaveten görüşülmesi gereken konular var.
Akkuyu hakkında; Türkiye'deki üç yasaya bu konuda gerekli değişiklikler getirildi. Bütün bunlar büyük projelerin on milyarlarca dolarlık projelerin hayata geçirilebileceğini gösteriyor.
ERDOĞAN: Akkuyu Projesiyle ilgili beklenen konu buranın stratejik bir yatırım haline getirilmesiydi. Süratle bu konudaki karar alınacak böylece Akkuyu stratejik yatırım konusu içerisinde yerini alacaktır. Teşvik yasasından o da istifade edecektir. Türk Akımı'nın gelişinde iki hat olacak. Bu hattan Türkiye istifa edeceği gibi Avrupa'ya göndereceğiz. Bu hattın inşa edilmesi önceki hedeflerimizdir.
"VİZE KONUSU ÇÖZÜLMELİ"
PUTİN: Vize konusu çözülmesi lazım. Bu da ekonomik işbirliğini etkiliyor. Türk ortaklarımızın ulaşım konusunda demiryolu taşımacılığı konusunda, hava ulaşımı konusunda vize kısıtlamaları yüzünden ekonomik sorunlarla karşılaştığını görüyoruz. Bunu ortadan kaldırmaya çalışacağız.
ERDOĞAN: Bir kıyas zemini teklif ediyorsunuz. Biz Türkiye-Rusya ilişkilerinde ekonomik alanda 25 milyar doları ticaret hacmi olarak yakalamış iki ülkeyiz. Bu son gelişmeden sonra bir düşüş oldu, 27-28 milyar dolara kadar. Burada ÜDİK anlaşmamız var. Nitekim bu yıl sonu itibarıyla tekrar St. Petersburg'da kaldığımız yerden yolumuza devam edeceğiz. Hedefimiz 100 milyar dolar ticaret hacmine ulaşmak.
Turist konusunda Türkiye'ye ciddi bir sağlanan imkan vardı. Bu süreci de bir kenara bırakmamız mümkün değil. Bugün yaptığımız görüşmelerde de sayın Başkan chartera yönelik müzakereleri hızlandıracağını söylediler. Bu kaynaşmanın yeniden olacağına dair önemli bir işarettir, tekrar teşekkür ediyorum.
Yabancı basında son zamanlarda bazı haberlere yer verdiler. İran hapishanelerindeki 4 ABD'linin çıkarılmasıyla ilgili. Sizin Obama'nın ABD'lileri kurtarması ricası noktasında devreye girdiğiniz söyleniyor. Bu konuda bir açıklamanız var mı?
PUTİN: Evet Amerikan tarafı birkaç ay önce bize böyle bir ricada bulundu. Suriye hapishanesinde bulunan ABD vatandaşıyla ilgili. Yardımcı olduk bu konuda. Suriye iktidarıyla görüşmeler yaptık. O esiri aldık ve ABD tarafına teslim ettik. Herhangi bir para ödemedik, insanı amaçlarla yaptık. Eğer insanlara yardım etme imkanımız olursa, gelecekte de herhangi bir devletin vatandaşına yardım etmek isteriz. Bizim vatandaşlarımıza da aynı duyarlılığı bekliyoruz.
Sayın Devlet Başkanı'na teşekkür ediyorum, böyle büyük bir heyetle geldikleri için.
Çok zor bir dönemden geçtik. İlişkilerimiz açısından zor bir dönemdi. Fakat şunu söylemek istiyorum ki Türk dostlarımıza bu zorlukları atlatabileceğimizi düşünüyorum. Devlet ilişkilerinin sadece pragmatik oalrak değil, aynı zamanda uzun vadeli komşuluk ve dostluk açısından da çok önemli olduğunu düşünüyorum.