Merkel, birincisi Suriyeli mültecilerin kaldığı Nizip Kampı'nı ziyareti sonrasında Gaziantep'te, ikincisini ise bir gün sonra Almanya'da Obama ile görüştüğü sırada güvenli bölge ile ilgili açıklamalar yaptı.
İLK AÇIKLAMA
Gaziantep'te yaptığı açıklamada konuya "güvenli bölge" kelimeleri ile yaklaşmayan Merkel, yerinden edilmiş Suriyelilerin ülke içinde kalabileceği bir yer ihtiyacından söz etti.
“Ateşkesin özellikle uygulanacağı ve önemli derecede bir güvenliğin garanti edilebileceği bölgelerin olması isteğimi tekrarladım.”
İKİNCİ AÇIKLAMA
Merkel, Obam aile düzenlediği basın toplantısında konu ile ilgili bir soru üzerine ‘klasik bir güvenli bölgeden bahsetmediğini' söyledi:
“Dün Türkiye'de söylediklerimi takip ettiyseniz, bu Cenevre'deki barış konuşmalarının sonucu olacak bir şey; klasik anlamdaki güvenli bölgeyle ilgisi yok. Müzakereyi yürüten taraflar arasında süren konuşmalarda, insanların kendilerini özellikle güvende hissedebileceği bölgeleri tanımlayıp ateşken söz edebilir. Dışarıdan bir etki değil, görüşmelerden çıkacak bir sonuç…”
DAHA ÖNCEKİ AÇIKLAMALARI
Merkel, daha önce de Türkiye'nin uçuşa yasak ve güvenli bölge taleplerini destekleyen açıklamalarda bulunmuştu. Merkel, Son olarak Şubat ayında Alman Stuttgarter Zeitung gazetesine verdiği röportajda uçuşa yasak bölge sorusuna şu yanıtı vermişti:
“Şu anki durumda eğer tarafların hava saldırısı yapma izninin olmadığı böyle bir alan yaratabilirsek, yani bir çeşit uçuşa yasak bölge gibi, faydası olurdu.”
Merkel'in, Türkiye'nin talebi olan bölge konusundaki söylemi son iki ay içerisinde ‘bir çeşit uçuşa yasak bölge' iken, ‘tarafların aralarında uzlaştığı ve Suriyelilerin kendilerini güvende hissedebileceği bir bölge' oldu.
OBAMA DA DESTEK VERDİ
Merkel'in kendiliğinden ve taraflar arası anlaşmadan çıkmasını umduğu, ‘Suriyelilerin kendilerini güvende hissedeceği' bir bölgeye Obama da destek verdi. Ancak Obama da Merkel gibi, uluslararası mutabakatları ve müdahaleleri gerektirecek bir güvenli bölge fikrine sıcak bakmadığını tekrarladı. Bunun birçok sorunu beraberinde getireceğini söyledi: “Benim tarafımdan Suriye topraklarında oluşturulacak bir güvenli bölge, ideolojik bir sorun değil. Bir sürü insana yardım edip korumak istememem değil sorun. Bunu nasıl sağlayacağınızla ilgili pratik bir sorun. Örneğin hangi ülke Suriye içine kara gücü gönderecek?”
ABD, uluslararası anlaşmaları gerektirmeyecek bir bölgenin oluşturulması fikrini uzun bir süredir destekliyor. Ancak bununla ilgili adım, sahadaki gelişmelerden dolayı atılamıyor. Türkiye, Temmuz 2015'te İncirlik Hava Üssü'nü ABD'nin başını çektiği koalisyon güçlerinin IŞİD'e yönelik operasyonlarında kullanmaları için açmadan önce, Suriye'nin kuzeyinde uçuşa yasak bölge ve güvenli bölge ilan edilmesini talep ediyordu. Ancak ABD bu fikre sıcak bakmıyor. Mülteci krizi öncesi Almanya da Türkiye'nin talebine ‘uygulaması zor' olduğu gerekçesiyle destek vermemişti. Fransa'nın da söylemde kalan ‘Suriyeli mültecilerin güven içinde kalabileceği bir bölge yaratmaya' verdiği destek dışında, Türkiye'nin talebi gerçekleştirilmedi.
İncirlik Üssü açılırken Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, hava operasyonları sayesinde “IŞİD unsurlarından temizlenen bölgeler doğal olarak güvenli bölge olacak” demiş; Suriyeli mültecilerin bu bölgelere yerleştirileceğini söylemişti. Aynı sıralarda Washington Post gazetesi ve AFP'ye konuşan ismini vermek istemeyen üst düzey ABD'li yetkililer de, Türkiye ile ABD'nin “IŞİD'den arındırılmış bölgeler konusunda anlaştığını” söylemişti. Ancak aradan bir yıla yakın zaman geçmesine rağmen Suriye'nin kuzeyinde IŞİD varlığını sürdürüyor. Türkiye'nin Suriye'nin kuzeyinde, sınıra birkaç kilometre yakınlıkta kurduğu ve Suriyeli mültecileri sınırdan geçirmeyerek yerleştirdiği 10 sığınmacı kampı da son haftalarda IŞİD saldırılarının hedefi oldu.
ABD, SICAK ÇATIŞMA RİSKİNE TEMKİNLİ YAKLAŞIYOR
Uçuşa yasak bölge için Suriye'deki savaşta taraf olan ülkelerin mutabakata varması gerekiyor. Bu, Esed rejimini ve ona destek veren Rusya'yı da kapsıyor. Mutabakatın ihlâli durumunda müdahale gerekeceği için sıcak çatışma riski de var. Güvenli bölge için de kara gücü desteğine ihtiyaç var. Ancak ABD Başkanı Barack Obama bu fikre de karşı. Obama, hafta sonu BBC'ye verdiği röportajda kara gücü gönderip Esed'in devrilmeye çalışılmasının da hata olacağını söyledi:
“ABD, İngiltere ve diğer Batılı devletler için Suriye'ye kara gücü göndererek Esed rejimini devirmek hata olur. Ancak ben Rusya, Esed'i destekleyen İran, Suriye içinde savaşan muhalif gruplar dâhil tüm taraflara masaya oturmaları ve geçiş süreci konusunda anlaşmaları için uluslararası baskı uygulayabileceğimize inanıyorum.”