Çevre Kanunu'nda yapılan değişiklikle tüm Türkiye kıyılarını kapsayan mapa ve şamandıra ihale verme ve işletme yetkisi Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın eşi Emine Erdoğan'ın himayesine kurulduğu iddia edilen Türkiye Çevre Ajansı'na verildi. Karar Resmi Gazete'de yayımlandı.
2 yıl önce Meclis'ten geçen yasa ile kurulan Türkiye Çevre Ajansının (TÇA) görev tanımı “Atıkların azaltılması için depozito yönetim sistemi kurmak” şeklinde tarif edilmişti. Ancak Çevre Kanunu'nda yapılan değişiklikle tüm Türkiye kıyılarını kapsayan "mapa ve şamandıra sistemleri kurma, işletme, deniz araçlarına atık alım hizmetleri verme ve hizmetlerin verilmesini sağlama" yetkisi Türkiye Çevre Ajansı'na verildi. Ajans, Kıyı Kanunu kapsamındaki alanları özel şirket kurarak veya özel şirketlere devrederek işletebilecek.
Resmi Gazete'deki ilgili madde şöyle:
"MADDE 30- 24/12/2020 tarihli ve 7261 sayılı Türkiye Çevre Ajansının Kurulması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasına aşağıdaki bent ve maddeye aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
“ğ) Bakanlık tarafından Ajansa kullanma izni verilen veya kiralanan, Kıyı Kanunu kapsamındaki devletin hüküm ve tasarrufu altında yer alan alanlarda; mapa ve şamandıra sistemleri kurmak, işletmek, deniz araçlarına atık alım hizmetlerini vermek ve bu hizmetlerin verilmesini sağlamak.”
“(2) Ajans, ihtiyaç hâlinde bu maddede sayılan faaliyetleri özel hukuk tüzel kişiliğini haiz şirketler kurarak gerçekleştirebilir.”
ÖZEL SEKTÖR İŞLETEBİLECEK
Yasada yapılan değişiklikle, depozito düzenlemeleri çerçevesinde Türkiye Çevre Ajansı tarafından yatırımı gerçekleştirilen kamu yatırımlarının, özel sektör tarafından belirli şartlarla ve 10 yıldan uzun süreli olarak işletilmesinin önü açıldı. Resmi Gazete'de ilgili madde şöyle:
MADDE 13- 3996 sayılı Kanuna aşağıdaki ek madde eklenmiştir.
“EK MADDE 4- Türkiye Çevre Ajansı tarafından, 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanunu kapsamında yer alan depozito düzenlemeleri çerçevesindeki yap-işlet-devret projeleri, bu Kanundaki usul ve esaslara göre gerçekleştirilebilir.
Depozito düzenlemeleri çerçevesinde Türkiye Çevre Ajansınca yatırımı gerçekleştirilen kamu yatırımlarının özel sektör tarafından belirli şartlarla ve 10 yıldan uzun süreli olarak işletilmesi bu Kanundaki usul ve esaslara göre gerçekleştirilebilir.
Bu maddenin uygulanmasına yönelik diğer usul ve esaslar, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ve Strateji ve Bütçe Başkanlığınca müştereken hazırlanacak yönetmelikle belirlenir.”
ÇEVRE AJANSI NASIL VE NEDEN KURULDU?
Çevre Ajansıyla, Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca belirlenen ve belirli bir depozito bedeli alınarak piyasaya sürülen ürünlerin tüketilmesi ve kullanılması sonrasında iade alınması ve depozito bedelinin geri ödenmesine dayalı bir sistem kuruldu. Elektrikli scooterlardan işgaliye bedeli almak, atık yağların kontrolünü sağlamak gibi görevleri olan Ajans, bunun yanı sarı emniyet, sahil güvenlik ve jandarma gibi kurumların yaptığı denetimleri de yapabilecek. Ajans ayrıca birçok vergiden de muaf tutuldu. Türkiye'de atık sorununu çözmek amacıyla kurulduğu iddia edilen Ajans, şehir hastaneleri, paralı köprüler gibi kamu-özel ortaklığına benzetilmiş ve büyük tepki almıştı. Yaşam alanı savunucuları, para getiren konuların Çevre Bakanlığından çıkartılıp Ajansa devredildiğine, para etmeyen atıkların ise yakılarak doğaya salınacağına dikkat çekmiş, halkın cebinden milyarlarca liranın şirketlere akacağı değerlendirmesinde bulunmuştu.
