Temel Strateji Araştırma Merkezi Başkanı Abdurrahim Semavi, Türkiye'de Kürt sorununun çözümüne yönelik son dönemde atılan adımları ve yürütülen tartışmaları değerlendirdi.
2013-2015 yıllarındaki çözüm süreci döneminde de Akil İnsanlar heyetinde yer alan Semavi, gelinen mevcut durumda PKK lideri Abdullah Öcalan ile Kandil arasında anlaşmazlık olduğunu savundu.
Rûdaw'da Hevidar Zana'nın sunduğu “Kuzey” bültenine konuk olan Semavi, “Kandil ile İmralı arasında anlaşmazlık var. Sadece Öcalan ile Kandil arasında değil, Öcalan ile Rojava ve Öcalan ile Avrupa arasında da anlaşmazlık var. Proje çerçevesinde sadece PKK meselesi çözülmeyecek. PKK dışındaki Kürtler de muhatap alınacak” dedi.
Türkiye'nin tüm Kürtlerle ittifak yapacağını dile getiren Semavi, “Türk hükümetinin 15-16 aydır hazırladığı bu proje sadece Türkiye'deki Kürt sorununun çözümüne yönelik değil. Projeye göre Ortadoğu Kürtleriyle büyük bir ittifak kurulacak, Doğu, Batı ve Güney, Kuzey Kürtleriyle ittifak kurulacak. Bu projenin hazırlığıdır. Bunu ifade etmek istiyorum” dedi.
Bir proje hazırlandığı fikrini aktaran Semavi, “Proje 5 yıl içinde yapılacak. Proje adım adım ilerleyecek. Türkiye halkı ve Kürtler projeye hazır olana kadar proje adım adım inşa edilecek. Kürtlerin barış istediği doğrudur. İnsanların aklında birçok soru var. Türklerin de birçok sorusu var. Bu sorunlar çözülmeden Kandil'i Ankara'ya getiremezsiniz, kimseyi başka bir yere taşıyamazsınız. Zaman alır. Proje kapsamında 5 yıllık bir program oluşturuldu. 5 yıl içerisinde sadece Kandil'de olanlar değil, diasporada yaşayanlar da geri dönecek ve onlara da geri dönüş yolu açılacaktır” dedi.
Rûdaw'ın yönelttiği sorulara Temel Strateji Araştırma Merkezi Başkanı Abdurrahim Semavi'nin yanıtları şöyle:
Rûdaw: Sizce devlet Kürt sorununu mu çözmek istiyor yoksa Ortadoğu sakinleşene kadar Kürtleri kontrol etmek mi istiyor?
Abdurrahim Semavi: Hayır, devlet bu çözümü inşa etmek istiyor. Bu bir proje olarak yapılmış, bugünün hesaplarına göre hazırlanmış değil.
Rûdaw: Süreç 2023 yılının Mayıs ayında başladı. Kim başlattı ve nasıl başladı?
Abdurrahim Semavi: Hazırlıkları yapıldı. Proje ve süreç yazıldı. Yani Sayın Bahçeli bu sözleri tek başına söylemedi. Bu sözler bugün için değil. Bir yıldır hazırlık yapılıyor. Bu sürecin hazırlıkları 7 Ekim 2023 öncesinde yapıldı. Proje adım adım ilerledi.
İki ay önce Avrupa'daki bazı televizyon röportajlarında bu projeden ve süreçten bahsetmiştim. Sayın Bahçeli'nin de Sayın Erdoğan'ın da bu süreci gündeme getireceğini 2 ay önce açıkça belirtmiştim.
Rûdaw: Sayın Semavi, “Öcalan'ın 2 mektup yazdığını ve her ikisinin de Kandil'e ulaştığını” söylemişsiniz. O mektupların içeriği nedir? Mektubu kendin gördün mü?
Abdurrahim Semavi: Mektuplar gönderildi, toplantılar yapıldı. Telefon görüşmeleri yapıldı; PKK'ye, Rojava'ya mektuplar ulaştı, birçok yere ulaştı. Öcalan'ın düşünceleri o mektuplarda var. O mektupları bizzat Öcalan yazdı.
Rûdaw: Öcalan, o mektuplarda Rojava ve Kandil'den ne istedi ve onlara ne söyledi?
Abdurrahim Semavi: Şu anda mektupların içeriğini dile getiremem. Türkiye'ye karşı adımlarınızı ortaklaştırın deniliyor. “Süreç için adım atın ve diyalog kurun”. Önümüzdeki günlerde Kandil ile Rojava arasında bir heyetin gelip gideceğini düşünüyorum.
Bu projeyle ilgili birkaç söz söylemek istiyorum. Türk hükümetinin 15-16 aydır hazırladığı bu proje sadece Türkiye'deki Kürt sorununun çözümüne yönelik değil. Projeye göre Ortadoğu Kürtleriyle büyük bir ittifak kurulacak, Doğu, Batı ve Güney, Kuzey Kürtleriyle ittifak kurulacak. Bu projenin hazırlığıdır. Bunu ifade etmek istiyorum.
Rûdaw: Kürtler bu süreçten ne kazanacak? ‘PKK silah bıraksın' diyorlar. Mesela Kürtlerin varlığı anayasaya yansıyacak mı? Kürtçe eğitim başlayacak mı? Bütün bunlar bu projeye dahil edilecek mi?
Abdurrahim Semavi: Bu projede bunların hepsi var. Kürtler “kardeş ve eşit bir millet” olarak anayasaya dahil edilecek. Adım adım okullarda Kürtçe hayata geçirilecek. Türk hükümeti adım atarken pazarlığa girişmeyecek, kendisi adımlar atacak.
Rûdaw: İmralı'ya gidiş ve gelişler ne zaman başladı? Devlet heyetleri ne zamandan beri İmralı'ya gidiyor?
Abdurrahim Semavi: Hep gidiyorlardı, sırf bu sefer değil. Geçen yılın haziran ayında gitmeler başladı. Temmuz ayında da görüşmeler oldu. Son zamanlarda 3 gün üst üste gidiş geliş oldu. Biliyorsunuz dün yeğeni ve ailesi onun yanına gitti.
Rûdaw: Bu heyetlerde kimler var? Sizin gibi insanlar bu heyetlerde görevli miydi?
Abdurrahim Semavi: Bu isimleri şu an açık edemeyiz. Bir süre sonra devlet kimlerin gittiğini ve bu ziyareti yaptığını açıklayacak. Üzgünüm, heyette kimlerin olduğunu söyleyemem. Sadece, bu sorunun çözümüne odaklanan birçok insanın gelip gittiğini söyleyebilirim.
Rûdaw: Söylendiği gibi Kandil ile Abdullah Öcalan arasında bir anlaşmazlık mı var?
Abdurrahim Semavi: Kandil ile İmralı arasında anlaşmazlık var. Sadece Öcalan ile Kandil arasında değil, Öcalan ile Rojava ve Öcalan ile Avrupa arasında da anlaşmazlık var. Proje çerçevesinde sadece PKK meselesi çözülmeyecek. PKK dışındaki Kürtler de muhatap alınacak
Rûdaw: Kürdistan Bölgesi'nde, Rojava, Rojhilat Kürdistanı… Kimler muhatap edilecek?
Abdurrahim Semavi: Hepsi muhatap alınacak. Ortadoğu'daki tüm Kürtler bu çözümde muhatap alınacak.
Rûdaw: Eskiden olduğu gibi Akil İnsanlar heyetleri oluşturulacak mı? Diğer parçaların Kürtleri de içinde olacak mı?
Abdurrahim Semavi: Evet 300 kişilik bir heyet oluşturulacağını söyleyeceğim. Bunu büyük bir keyifle söylüyorum. Diaspora Kürtleri, Kuzeyi, Güneyi, Rojavası, Doğusu hepsi bu mecliste yer alacak ve çözüm bu mecliste inşa edilecektir. Büyük bir memnuniyetle bunu dile getiriyorum. Açıkçası bu husus bizi çok mutlu ediyor.
Rûdaw: Dün Ankara'da yaşanan saldırı bu süreci engelleyecek mi?
Abdurrahim Semavi: Hayır, engellemez. Her iki tarafta da hem Kürtler içinde hem de devlet içinde bu çözümü istemeyenler var. Elbette çözümü istemeyen insanlar her zaman olacaktır. Bu, çözümü engellemez. Bu anlamda herhangi bir korkum yok.
Rûdaw: O saldırının ardından Türkiye hemen Rojava'ya saldırdı. Bu saldırılarda çoğu sivil olmak üzere 12 kişi hayatını kaybetti. Bu da öfke ve nefretin artmasına neden oluyor. Bu, süreci etkilemez mi?
Abdurrahim Semavi: Adımlar atılacak ve öfke ve nefretin artmayacağına inanıyorum. Bu anlamda herhangi bir korkum yok. Devlet tarafından güzel adımlar atılacak. Adımlar Öcalan tarafından atılacak. Ortadoğu'daki Kürtlerimiz bu projenin inşası için adım atacak. Bu bakımdan oldukça umutluyum.
Rûdaw: Mesela Bahçeli diyor ki “Kandil'dekiler gelsin teslim olsun”. Bu mantıklı mı, Kandil nasıl gelip teslim olacak?
Abdurrahim Semavi: Bunlar siyasi açıklamalardır, bu tür adımlar atılmayacaktır. Bahçeli, 10 yıl önce Erdoğan'a da çok sert sözler söylemişti. Bahçeli Erdoğan'a ağır laflar etmişti. Bana göre bu sözler önümüzde büyük bir sorun değil. Öcalan bir gün TBMM'ye gidecek ve konuşacak, mesajını verecek. Sadece Öcalan'ın değil, Kandil'dekilerin de durumu çözülecek.
Rûdaw: Kandil için çözüm nedir? Programdan ve projeden haberdarsınız gibi görünüyor… Kandil'den inen gerillalar silahlarını nasıl bırakacak, nasıl inecek?
Abdurrahim Semavi: Proje 5 yıl içinde yapılacak. Proje adım adım ilerleyecek. Türkiye halkı ve Kürtler projeye hazır olana kadar proje adım adım inşa edilecek. Kürtlerin barış istediği doğrudur. İnsanların aklında birçok soru var. Türklerin de birçok sorusu var. Bu sorunlar çözülmeden Kandil'i Ankara'ya getiremezsiniz, kimseyi başka bir yere taşıyamazsınız. Zaman alır. Proje kapsamında 5 yıllık bir program oluşturuldu. 5 yıl içerisinde sadece Kandil'de olanlar değil, diasporada yaşayanlar da geri dönecek ve onlara da geri dönüş yolu açılacaktır.
Rûdaw: Rojava'nın durumu ne olacak? Güçlenecek mi, aynı mı kalacak ya da dağılacak mı? Projeye göre Rojava'nın akıbeti ne olacak?
Abdurrahim Semavi: Ortadoğu projesinde Kürtlerin Ortadoğu'daki coğrafyası anayasaya adil bir şekilde dahil edilecek ve tanınacak. Dünyanın dengesini değiştirecek bir proje inşa edilecek. Türkiye hükümeti, Türkiye devleti bunu göze aldı. Ne olursa olsun geri dönüş yapmayacak. Türkler bu projeden geri dönmeyecekler. Rojava'nın statüsü Türkiye ile birlikte belirlenecek. Öcalan onlara bu yolu açacaktır. Bahsettim mi bahsetmedim mi bilmiyorum. Rojava'nın statüsü yok edilmeyecek. Türkiye ile birlikte statüsü belirlenecek; anayasal ve hukuki müzakereler buna göre yürütülecek ve yönetilecek.
Rûdaw: Rojava resmi olarak Suriye'nindir. Suriye rejimi bu durumu nasıl kabul edecek?
Abdurrahim Semavi: 5 yıl içinde Ortadoğu'da Suriye diye bir devlet olmayacak, tarihte de var olmayacak, Şam ve Lazkiye'de Suriye diye küçük bir devlet olacak. Suriye devleti yok diyebiliriz
