Rusya'nın Volga Nehri kıyısı bölgelerinden Samara'nın Sızran kentinde Türk şehitliğinde çalışmaların yeniden başlatılması için Müftü Talip Yarullin, Türkiye'ye çağrıda bulundu.
Yerel basına konuşan Müftü Yarullin, Birinci Dünya Savaşı sırasında esir düşen Türk askerlerinin bölgeye de getirildiğini anlattı. Müftü, “Esir Türkleri ayrı bir yerde toprağa verdiler çünkü tifo hastalığına yakalanmışlardı. Mezar alanlarını, hastalığın diğer bölgelere yayılmasını önlemek için klorla doldurmuşlar" dedi.
Mezar taşlarını incelemek için daha önce Türkiye'den bölgeye bir heyetin geldiğini belirten Müftü Yarullin, 2015 yılında iki ülke arasında patlak veren uçak krizi nedeniyle çalışmaların yarıda kesildiğini söyledi.
Samara Bölge Müftüsü, "Eğer Türk tarafı bu konuyla ilgilenirse arşivlerimizden toprağa verilmiş Türklerin listesini çıkarmak için yardım etmeye hazırız" dedi.
Rus tarihçilerine göre, Kafkasya cephesinde esir düşen Türk askerleri Rusya'nın Sibirya bölgesine götürülürken, tifoya yakalanan esirler Sızran kentinde trenden indirildi. Hastalık sonucu hayatını kaybeden yüzlerce Türk esir kent mezarlığında toprağa verildi. Yıllar sonra mezar taşlarının üzerindeki Arap harfleriyle yazılmış yazılar tarihçilerin dikkatini çekmeye başladı.
2013 yılında Türk diplomatlarla Rusya ve Türkiye'deki tarihçilerinden oluşan çalışma grubu, Sızran kentinde Türk askerlerinin mezarlarını bulmak için çalışma başlattı. O dönemde Türkiye'nin Kazan Başkonsolos Yardımcısı Osman Göktürk başkanlığındaki çalışma grubu, Rus ve Türk tarihçilerin eşliğinde mezar taşları üzerinde incelemelerde bulundu. Ancak yerel basının iddiasına göre, incelemelerden hiçbir sonuç alınamadı.
Osmanlı'nın en çok esir verdiği devlet olan Rusya'da 1914-1917 yılları arasında Kafkas Cephesi'nden esir düşenlerin sayısının 60-70 bin civarında bulunduğu tahmin ediliyor.
Rusya'da da Türk askerlerinin mezarlarının bulunduğu biliniyor. 1.Dünya Savaşı'nda Rusya Türk esirlerini Tiflis (Gürcistan) ve Bakü Nargin Adası (Azerbaycan) dışında
Kozohova, Varnavin, Vetluga, Domçirkina, Arhangelsk, Kaluga, Uralsk, Krasnoyarsk, Tomsk, Kosturma, İrkutsk, Çita, Barnaul, Kazan, Simbirsk ve Ufa gibi kentlerdeki esir kamplarına aktarmıştı. Rus tarihçiler, Türk esirlerin kamplarda bazı zorluklar ve hayati tehlikelerle karşılaştığını söylüyor. Rus arşivlerindeki bilgilere göre, esir kamplarında her gün ortalama 30-40 Türk askeri yaşamını yitiriyordu.
(Fuad Safarov, Medyagunlugu.com, Moskova)
