Tanzimat Fermanı Nedir?
Tanzimat Fermanı, Türk tarihinde Batılılaşmanın ilk somut adımı olarak tarihe geçmiştir. 3 Kasım 1839'da Sultan Abdülmecid döneminde Hariciye Nazırı Koca Mustafa Reşit Paşa tarafından okunmuştur. Tanzimat fermanı ile ne amaçlandı? Tanzimat Fermanı'nın amacı azınlık isyanlarını önlemek, azınlıkları bahane ederek Avrupalı devletlerin Osmanlı Devleti'nin iç işlerine karışmasını önlemek ve toprak bütünlüğünü korumak amacı ile yazılmış bir fermandır.
Tanzimat Fermanı Maddeleri Neler?
- Hazırlanacak kanunlara padişah da dahil olmak üzere herkes uyacaktır. “Mevzu bahis olan kanunlar sırf din, devlet, ülke ve milleti kalkındırmak maksadı ile çıkarılacağından bunlara tam uyacağımıza yemin ederiz.“
- “Hiç kimse, başkasının ırz ve namusuna saldırmayacaktır. Herkes malına, mülküne tam sahip olacak, bunları dilediği gibi kullanacak, bunu yaparken de devlet büyüklerinin müdahalesine uğramayacaktır. Birinin suçluluğunun saptanması halinde mirasçıların o işle ilgileri bulunmayacağından, suçlunun malları elinden alınıp varisleri miras hakkından yoksun bırakılmayacaktır.”
- “Bundan böyle suç işleyenlerin durumları şeriat kanunları gereğince açıkça incelenip bir karara bağlanmadıkça kimse hakkında, açık veya gizli idam ve zehirleme işlemi uygulanmayacaktır.”
- “Ülkemiz insanlarının her biri için, malına ve gelirine göre bir verginin saptanması ve kimseden bundan fazla bir şey alınmaması gerekir. “
- “Her memleketten alınacak asker miktarı için münasip bir usul konulmalı ve dört veya beş yıl hizmet için sıra usulü getirilmelidir.”
- “Yüce devletimizin tebaası Müslümanlarla öbür milletler bu haklarda tam istifade edeceklerdir. Can, ırz, namus ve mal bahislerinde, ülkemizin bütün halkına şeriat kanunları gereğince teminat verilmiştir.”
- Meclis-i Vâlâ'nın üye sayısı ve yetkileri arttırılacak. Kanunlar Meclis-i Vâlâ'da yapılacak görüşme ve tartışmalar sonucunda çıkarılacaktır.
Tanzimat Fermanı, Osmanlı Devleti'nde modern hukuk sistemine geçişin ve merkezi otoritenin güçlendirilmesi sürecinin önemli bir adımı olarak kabul edilir. Bu ferman, özellikle halkın temel haklarını güvence altına almayı amaçlayan düzenlemeler içermesiyle dikkat çeker. Aynı zamanda Osmanlı toplumundaki farklı dini ve etnik gruplar arasında eşitlik sağlamaya yönelik bir girişim olarak değerlendirilir. Tanzimat reformları, ilerleyen yıllarda Islahat Fermanı ve diğer anayasal düzenlemelerle desteklenerek Osmanlı Devleti'nde yönetim anlayışının köklü bir değişime uğramasına zemin hazırlamıştır.