TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığınca, 26 ülkedeki cumhurbaşkanı veya devlet başkanının partileriyle ilişkileri üzerine yaptığı araştırmada, "Başkanlık sistemine sahip ABD, Arjantin, Brezilya, Endonezya, Nijerya, Şili ve Venezuela anayasalarında devlet başkanlarının parti üyeliklerine ilişkin bir hüküm bulunmamaktadır. Brezilya ve Nijerya'da devlet başkanlığına aday olmanın koşullarından birisi parti üyesi olmaktır" ifadesine yer verildi.
TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı, parlamenter, yarı başkanlık ve başkanlık sistemlerine sahip ülkelerde cumhurbaşkanı veya devlet başkanı seçilen kişilerin partileri ile ilişkilerini düzenleyen hukuki düzenlemelerin olup olmadığını araştırdı.
26 ülkenin anayasasının incelendiği çalışmada, sadece Estonya, Hırvatistan, Litvanya ve Romanya'da cumhurbaşkanı seçilen kişinin mensubu olduğu siyasi parti ile ilişkisini sonlandırması anayasal bir zorunluluk olarak belirtildi.
Almanya, Avusturya, Finlandiya, Polonya, Portekiz ve Slovakya'da hukuken zorunlu olmasa da cumhurbaşkanlarının partileri ile ilişkilerini sonlandırması teamül haline geldiğinin kaydedildiği araştırmada, "Başkanlık sistemine sahip ABD, Arjantin, Brezilya, Endonezya, Nijerya, Şili ve Venezuela Anayasalarında devlet başkanlarının parti üyeliklerine ilişkin bir hüküm bulunmamaktadır. Brezilya ve Nijerya'da devlet başkanlığına aday olmanın koşullarından birisi parti üyesi olmaktır" görüşüne yer verildi.
"PARTİ ÜYELİKLERİNE ENGEL HUKUKİ BİR DÜZNELEME YOK"
Yarı başkanlık sistemine sahip Avusturya, Çekya, Finlandiya, Fransa, Hırvatistan, Güney Kore, Litvanya, Polonya, Romanya, Rusya Federasyonu, Slovenya ve Slovakya'da cumhurbaşkanı ve devlet başkanlarının halk tarafından seçildiğine işaret edildi.
Araştırmada, şunlar ifade edildi:
"Yarı başkanlık sisteminde, incelenen ülkelerden sadece Hırvatistan, Litvanya ve Romanya anayasalarında cumhurbaşkanı seçilen kişinin parti üyesi olmasını yasaklayan veya parti faaliyetlerini askıya almasını zorunlu kılan hükümler yer almaktadır. Avusturya, Çekya, Finlandiya, Fransa, Polonya, Rusya Federasyonu, Slovenya ve Slovakya'da cumhurbaşkanlarının parti üyeliklerine engel hukuki bir düzenleme bulunmamaktadır. Bazı ülkelerde cumhurbaşkanı seçilen kişilerin parti ile ilişiklerini kesmeleri teamül haline gelmiştir. Çekya ve Fransa'da cumhurbaşkanı seçilen kişinin parti üyeliğinden istifa etmesi gerekmediği gibi partisinde herhangi bir makam veya görev üstlenmesine engel hukuki bir durum bulunmamaktadır. Çekya'da, görevdeki cumhurbaşkanı, görevi süresince kurucusu olduğu siyasi partinin onursal başkanlığını yapmaktadır."
Çekya'da 2013'te seçimle gelen ilk cumhurbaşkanı olan Milos Zeman'ın 2009'da kurduğu, 2010'da başkanlık görevinden istifa ettiği Medeni Haklar Partisi'nin onursal başkanı olduğu araştırmada örnek gösterildi.
Portekiz'de ise anayasada cumhurbaşkanı seçilen kişinin siyasi parti üyeliğine dair bir hüküm bulunmadığı ve eski cumhurbaşkanı Mario Soares'in parti liderliğini bıraktığı ancak partisiyle bağlantısını sonlandırmadığı aktarıldı.
PUTİN ÖRNEĞİ
Rusya'da devlet başkanlığı koltuğunda bulunan Vladimir Putin'in başkanlık yaptığı 2008-2012 yılları arasında, hiçbir zaman üyesi olmadığı ancak seçim kampanyalarında desteğini esirgemediği Birleşik Rusya Partisi'nin başkanlığını yaptığı, 2012'de üçüncü kez devlet başkanı seçildiğinde bu görevi Rusya Başbakanı Dimitri Medvedev'e bıraktığı vurgulandı.
GÜNEY AFRİKA'DA BAŞKAN PARTİSİNİN DE BAŞKANI
Parlamenter sisteme sahip Almanya, Estonya, Güney Afrika, Hindistan, Macaristan, Pakistan ve Yunanistan'da cumhurbaşkanları parlamentolar tarafından seçildiği, sadece Estonya'da cumhurbaşkanı seçilen kişinin anayasa gereği parti üyeliğini sonlandırmak zorunda kaldığı bildirildi.
Almanya'da, hukuken zorunlu olmamasına rağmen, cumhurbaşkanı seçilen kişinin, parti üyeliğini sonlandırması teamül haline geldiğinin ifade edildiği araştırmada, şunlar kaydedildi:
"Hindistan ve Pakistan'da da cumhurbaşkanı seçilen kişilerin partilerinden istifa ettikleri görülmektedir. Güney Afrika'da ise cumhurbaşkanı seçilen kişiler, aynı zamanda mensubu olduğu partinin başkanlığını birlikte yürütmüşlerdir. Macaristan ve Yunanistan'da anayasa, cumhurbaşkanlarının partileri ile ilişkilerini düzenleyen bir hüküm içermemektedir."
