Türkiye ile ABD arasındaki ilişkiler, Donald Trump'ın yeniden başkanlık koltuğuna oturması ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile olan kişisel yakınlığı sayesinde yeni bir açılım eşiğinde bulunuyor. Avrupa'daki güvenlik sorunları, ABD'nin Çin'e yönelik sert tutumu ve Orta Doğu'daki kırılgan denge, Türkiye'nin Avrasya ve Orta Doğu jeopolitiğinde güvenilir bir ortak olarak öne çıkmasına neden oldu.
Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mehmet Akif Kireçci, bu dinamikleri değerlendirdiği analizinde, “Bu fırsat penceresinin kalıcı ve tutarlı işbirliklerine dönüşmesi, her iki ülkenin iradesine bağlıdır” ifadelerini kullandı.
LOBİLER GÖLGE DÜŞÜRÜYOR: FETÖ, ERMENİ, YUNAN LOBİSİ MASADA
ABD'deki politika üretim süreci, sadece stratejik çıkarlarla değil, aynı zamanda etkili lobilerin yönlendirmeleriyle de şekilleniyor. Ermeni lobisi, Yunan lobisi ve özellikle son yıllarda FETÖ lobisi, Kongre'de Türkiye karşıtı kararlar aldırabilecek güce sahip. Bu grupların etkisi, CAATSA yaptırımları, F-35 programından dışlanma ve İsrail'in Gazze'deki yıkımına ABD'nin desteği gibi olaylarda net şekilde görüldü.
Kireçci, “İsrail lobisi sadece Gazze değil, Türkiye'nin savunma projeleri üzerinde de etkili oldu. Bu süreçte ABD'nin tutumu, lobilerden bağımsız şekillenmelidir” değerlendirmesini yaptı.
TÜRKİYE'NİN FIRSAT KAPISI: ORTA DOĞU'DA YENİ DÜZEN, YENİ GÖREVLER
Yakın dönemde gerçekleşen Trump-Erdoğan telefon görüşmesi ve Dışişleri Bakanı Hakan Fidan'ın ABD'ye muhtemel ziyareti, iki ülke ilişkilerinin kapsamlı bir hazırlık sürecine girdiğini gösteriyor. Trump'ın Orta Doğu temsilcisi Steve Witkoff'un “dönüştürücü” ifadesi, beklentilerin yüksek olduğunu ortaya koyuyor.
Masadaki en kritik başlıklardan biri, Suriye'nin istikrara kavuşturulması süreci olacak. Türkiye'nin burada oynayacağı yapıcı ve istikrar sağlayıcı rol, İsrail'in saldırgan tutumunu frenleyebilecek yegâne unsurlar arasında. ABD'nin ise bu süreçte Türkiye'nin barış çabalarına finansal ve diplomatik destek sunması bekleniyor.
NATO VE SAVUNMA DOSYASI: F-35 VE F-16 SÜREÇLERİ KRİTİK
Türkiye'nin NATO'daki güvenlik sağlayıcı rolü, özellikle savunma teknolojilerinde son yıllarda yakaladığı ivmeyle daha da görünür hale geldi. Bu kapsamda, Türkiye'nin F-35 programına geri dönmesi, CAATSA yaptırımlarının kaldırılması ve F-16 tedarik süreçlerinin tamamlanması, iki tarafın gündeminde ilk sıralarda yer alıyor.
ABD'nin Avrupa Birliği'ne karşı dışlayıcı politikaları ve muhtemel NATO'dan çekilme senaryosu, Türkiye'yi Avrupa güvenliği için kilit ülke konumuna taşıyor. Bu denklemde Türkiye ile ABD arasındaki stratejik savunma işbirliği, Avrupa'nın güvenlik yapısını doğrudan etkileyebilir.
PYD'YE SİLAH YARDIMI GERİLİMİ ARTIRIYOR
İlişkilerdeki en hassas dosyalardan biri, ABD'nin PYD'ye sağladığı silah ve istihbarat desteği. Türkiye, terör örgütü PKK'nın Suriye koluna yapılan bu yardımların, ne NATO ruhuyla ne de ikili ilişkilerle bağdaşmadığını net şekilde ortaya koyuyor.
Kireçci, “Türkiye bölgede DEAŞ dahil her türlü terör örgütüyle mücadele eden en aktif ülkedir. ABD'nin PYD'yle denge kurma stratejisi bölgede yeni istikrarsızlıklar doğurur” diyerek uyarılarda bulundu.
İKİLİ TİCARETTE 100 MİLYAR DOLARLIK HEDEF GÜNCELLENİYOR
Türkiye ile ABD arasında ticaret hacminin genişletilmesi, stratejik uyumu güçlendirecek adımlardan biri olarak öne çıkıyor. Türkiye'den ihraç edilen ürünlere uygulanan yüzde 10'luk gümrük vergisi, diğer ülkelere kıyasla daha avantajlı konumda. Özellikle enerji, tekstil, demir çelik, gıda ve yüksek teknoloji ürünleri, bu hacmi artıracak başlıca sektörler arasında.
Trump döneminde gündeme gelen 100 milyar dolarlık ticaret hedefinin güncellenmesi, her iki tarafın da ortak eğilimi olacak.
İSRAİL'İN SALDIRILARI ‘KIRILMA NOKTASI' OLABİLİR
İsrail'in Gazze ve Suriye'de sürdürdüğü saldırgan politikalar, Türkiye ile ABD ilişkilerinde potansiyel kırılma noktaları yaratabilir. Türkiye, bu saldırıların durdurulmasını kalıcı barışın ön şartı olarak görüyor. ABD'nin İsrail'e silah ve moral desteği, ilişkilerde ani kopuşlara yol açabilecek kadar hassas bir başlık haline geldi.
Kireçci, “Gazze'deki katliamın sürmesi, ABD-Türkiye ilişkilerinde telafisi zor gerilimler doğurabilir” sözleriyle bu riskin altını çizdi.
BÖLGESEL GÜVENLİĞİN TEMİNATI TÜRKİYE
Türkiye, merkezi otoriteleri zayıflamış ülkelerle çevrili bir coğrafyada enerji ve ticaret koridorlarının güvenliğini sağlamada, düzensiz göçü önlemede ve bölgesel istikrar üretmede öncü rol üstleniyor. Trump yönetiminin bu role vereceği destek, hem ABD hem de bölge ülkeleri açısından kritik bir adım olacak.
LİDERLER ARASINDAKİ YAKINLIK TEK BAŞINA YETERLİ DEĞİL
Trump-Erdoğan arasındaki pozitif kişisel dinamikler, diplomatik ilişkilerin pürüzsüz gideceği anlamına gelmiyor. Örneğin, Dışişleri Bakanı Fidan ile ABD'li mevkidaşı Marco Rubio'nun görüşmesinden hemen sonra ABD'de tutuklanan Türk öğrenci Rümeysa Öztürk örneği, lobilerin ne denli zarar verici olabileceğini ortaya koyuyor.
Uzmanlar, iki liderin ortak anlayışının jeopolitik belirsizlikleri aşmak için güçlü bir fırsat sunduğunu, ancak bunun kurumsal düzeyde sağlam temellerle desteklenmesi gerektiğini belirtiyor.
