TİMETÜRK | HABER MERKEZİ

Türkiye enflasyonla mücadele ederken, zincir marketlerin enflasyon ve kar marjları merak konusu oldu.

BİM ve Migros'un 30 Eylül 2022 tarihli bilançoları inceleyen Oksijen gazetesi, enflasyon rakamlarıyla ilgili bilgi verdi.

Enflasyon rakamları nasıl?

Eylül 2022 itibarıyla son 12 aylık tüketici fiyat artışı yüzde 83.45 olarak gerçekleşti. TÜFE kapsamındaki alt gruplardan gıda ve alkolsüz içeceklerde yüzde 93.05 yıllık artış yaşandı. Ev rutin bakım ürünleri de dahil konut kategorisindeki 12 aylık artış yüzde 84.67.

Bu rakamlar gözetildiğinde, gıda kategorisindeki oran genel olarak baz alındığında, zincir marketler için enflasyon oranı yaklaşık yüzde 90 olarak görülüyor.

Peki, market ürünlerindeki yüzde 90 artışa karşılık, bilançolar hangi oranlarda değişti?

BİM'in bilançosu

Geçen yılın ilk 9 ayında 50.1 milyar TL olan satışlar, bu yılın aynı döneminde 102.3 milyar TL'ye yükselmiş. Artış yüzde 104. (Bu rakam bize bir fikir verse bile yanıltıcı olabilir. Çünkü diğer zincir marketler gibi BİM de, mağaza sayısını, dolayısıyla müşteri sayısını sürekli artıran bir şirket. Yani, market fiyatlarında yüzde 90 artış varken, BİM'in satışları nasıl olur da yüzde 104 artar demek doğru değil. Çünkü şirket büyüyor!)

BİM'in son derece profesyonel sunumunda, “aynı mağaza satışları” adında bir kalem var. Yani geçen yılın ilk 9 ayında faal olan mağazaların, bu yılın ilk 9 ayındaki satışlarının karşılaştırması. Bazı Avrupalı ve Amerikan şirketlerinin gerçek performanslarının ölçüldüğü “same stores sales” analizi.

Buna göre her iki yılın ilk 9 ayında faal olan mağazalarda, mağaza başı günlük satış 19.704 TL'den, 36.857 TL'ye yükselmiş. Yıllık ciro artışı yüzde 87.1. Buna karşın aynı mağazalardan alışveriş yapan müşteri sayısı günlük ortalama 533.6 kişiden 592.8 kişiye çıkmış. Kasaya uğrayan kişi sayısında yüzde 11.1'lik yükseliş var.

Yine aynı mağazalarda ortalama sepet hacmi 36.93 TL'den 62.17 TL'ye yükselmiş. Artış yüzde 68.4.

Bu veriler bize müşteri sayısının artmasına rağmen BİM'in mağaza başına ciro artışının yüzde 84.1'le, ortalama yüzde 90 olarak varsaydığımız yıllık market fiyat artışının altında kaldığını, ortalama sepet faturasındaki artışın ise yüzde 68.4 ile bu rakamın 22 puan altında gerçekleştiğini gösteriyor.

Bu rakamlardan BİM'deki genel fiyat artışı hakkında kesin bir rakam vermek mümkün olmasa da, etiketlerdeki değişimin -en azından geçen yıla göre- fahiş olmadığını söylemek gayet mümkün.

BİM'in kar marjları nasıl?

Rakamlara meraklı okurlarımız, BİM'in yeni açılan mağazalarının eski mağazalardan pazar payı aldığını söyleyebilir. Doğrudur, olabilir. O zaman bilançonun ana kalemlerine bir tuhaflık var mı diye bakalım:

BİM, 2021'in ilk 9 ayında 50 milyar 122 milyon liralık mal satmış. Bu malların satın alımı veya üretimi için 40 milyar 763 milyon lira ödeme yapmış. Şirketin brüt kar marjı yüzde 18.7. Daha düz bir hesapla, şirket 100 liraya satın aldığı bir malı 123 liraya satmış.

BİM bu yılın ilk 9 ayında ise 102.3 milyar liralık satış geliri elde ettiği mallara 83.9 milyar lira ödemiş. Brüt kar marjı geçen yıla göre 0.7 puan azalarak yüzde 18'e inmiş. 100 liraya alıp, bu kez 121 lira 95 kuruşa satmış.

(Oksijen'in notu: Yatırım bankaları brüt kar marjını, elde edilen karın hasılata bölünmesiyle buluyor. 80 liraya alınıp 100 liraya satılan bir malın brüt kar marjı yüzde 20. Bunu 80 liralık mala 20 lira, yani yüzde 25 kar koyulması şeklinde de ifade etmek mümkün. Biz ilk yönteme göre hesaplıyoruz)

Rakamları tekrar hatırlarsak, şirketin satış gelirleri yüzde 104 artarken, sattığı mallara ödediği tutar yüzde 105.8 yükselmiş. Bu küçük fark, brüt satış karı marjını 0.7 puan aşağı çekmiş.

Şirketin faaliyet giderlerinde de benzer bir artış var. Geçen yılın ilk 9 ayında 6 milyar 312 milyon lira olan giderler, bu yıl yüzde 95.4 artışla 12 milyar 338 milyon liraya yükselmiş.

Gelelim vergi öncesi kâra: Geçen yılın ilk 9 ayında 2 milyar 871 lira olan vergi öncesi kar, yüzde 106 oranında artarak 5 milyar 925 milyon liraya yükselmiş.

Bu rakamlar bize şöyle bir fikir veriyor: BİM, TÜİK'in enflasyon oranlarının bir tık üzerinde büyüyüp, brüt kar marjından bir tık fedakarlık yapmış. Faaliyet giderlerini bir tık düşürerek, enflasyonun bir tık üzerinde vergi öncesi kar artışı sağlamış. Yani BİM geçen yıl neyse, bir tık farkla aynı işi yapmış.

Migros'un karnesi ne durumda?

BİM benzeri indirim marketlerinin biraz daha üzerindeki gelir grubuna hitap eden, BİM'den sonra en yüksek ciroyu yapan market zinciri Migros'un karnesi de merak konusu:

Şirketin sunumlarında “aynı mağaza satışları” analizi yok. Bu nedenle ana rakamlara bakacağız.

Şirket 2021 yılının ilk 9 ayında 25.9 milyar lira olan satışlarını bu yılın aynı döneminde 50.05 milyar liraya yükseltmiş. Artış oranı yüzde 93.1

Geçen yıl 19.6 milyar lira olan satılan malların maliyeti, bu yıl 37.5 milyara yükselmiş. Artış yüzde 91.4.

Geçen yıl yüzde 24.3 olan brüt satış karı, bu yıl yüzde 25.1 olmuş. Yaklaşık 0.8 puan artış göstermiş.

Migros'un 9 aylık faaliyet giderleri ise 4 milyar 851 milyon liradan 8 milyar 976 milyon liraya yükselmiş. Artış oranı yüzde 85.

Migros'un giderlerinde ilginç kalemler var. Şirket ilk 9 ayda kira ve AVM ortak giderleri için 1 milyar 229 milyon lira ödeme yapmış. Türkiye'nin en büyük kiracısı muhtemelen Migros. Enerji giderleri 491 milyondan 1 milyar 15 milyon liraya, hammaliye ve temizlik giderleri 122 milyondan 300 milyona çıkarken, personel giderleri geçen yıla göre yüzde 155'lik artışla 4.3 milyar lira olmuş.

Migros'un vergi öncesi karı ise 465 milyon liradan 1 milyar 775.6 milyon liraya yükselerek yüzde 282 artış göstermiş. Satışlarını iki katına çıkartıp net kar marjını da hafif artıran Migros, finansman giderlerini reel olarak azaltarak vergi öncesi karını sıçratmayı başarmış.

(Oksijen'in notu: Geçen yılın ilk 9 ayında 816 milyon lira finansman gideri yapan şirket bu yıl sadece yüzde 34 artışla 1 milyar 94 milyon liralık finansman gideri yazmış)

Migros da mağaza büyümesiyle satışlarını katlayıp, brüt kar marjını bir tık artırırken, giderlerini bir tık düşürmeyi becermiş. Finansman giderlerindeki düşüş sayesinde ise vergi öncesi kârını üçe katlamış.

ABD'deki marketler ile BİM ve Migros arasında ne kadar fark var?

Geçen yılki tartışmalar sonrası yayınladığımız analizdeki gibi “Batı'da bu işler nasıl yönetiliyor” kısmına da özetle bakalım.

Örneğin dünyanın en büyük market zinciri Walmart'ın 2021'in ilk 9 aylık satışı 443.1 milyar dolar. Satılan malların maliyeti ise 338.3 milyar dolar. Şirketin brüt satış kar oranı yüzde 23.7. Akaryakıt satışlarının da dahil olduğu bu oran Migros'un kar oranına çok yakın. Walmart'ın 9 aylık satışları yüzde 6.5 artarken, satılan malın maliyeti yüzde 7.9 artış göstermiş. Şirketin vergi öncesi karı 8.1 milyar dolar. Bu rakamın satışlara oranı yüzde 1.82.

Vergi öncesi karın satışlara oranı BİM'de yüzde 5.8, Migros'ta ise yüzde 3.5 seviyesinde.

2000'den fazla mağazayla hizmet veren bir başka Amerikan devi Target'in 9 aylık satışları 76.6 milyar dolarken, satılan malların maliyeti 58.3 milyar dolar seviyesinde. Şirketin brüt satış kar oranı yüzde 23.9. 2 milyar 375 milyon dolarlık vergi öncesi karın satışlara oranı ise yüzde 3.1 seviyesinde.