Ülkede salgının yayılmasıyla alınan olağanüstü hal, karantina önlemleri halkın ve işletmelerin yoğunlaştığı büyük şehirlerde hizmet sektörü ve işletmelerin faaliyetlerinin 13 Nisan'a kadar askıya alınmasına sebep oldu.
Küçük ve orta ölçekli işletmelerin faaliyetlerinin durdurulmasıyla yüz binlerce kişi işsiz kaldı, üretim azaldı.
Salgın ve petrol fiyatlarındaki düşüş Kazakistan'ın makroekonomik göstergelerine ilişkin tahminleri de düşürmesine neden oldu.
Petrol üretim tahmini 4 milyon ton azaltılarak 86 milyon ton olurken, ihracatın 16,3 milyar dolar azalarak 35,1 milyar dolar, ithalatın 7,5 milyar dolar gerileyerek 26,6 milyar dolar olarak gerçekleşmesi bekleniyor.
Ülkenin gayrisafi yurtiçi hasılasında (GSYH) yüzde 0,9 azalış öngörülürken, nominal GSYH'nın ilk tahminden 4,8 trilyon tenge gerileyerek 69,7 trilyon tenge olarak gerçekleşeceği tahmin ediliyor.
- Devletten kriz önlemi
Kazak devleti, açıkladığı 10 milyar dolarlık krize karşı önlem paketiyle Kovid-19 salgını ve petrol fiyatlarındaki düşüşün ulusal ekonomiye olumsuz etkisini azaltmayı hedefliyor.
Önlemler kapsamında, OHAL'den zarar gören küçük ve orta ölçekli işletmeler için anapara borç ödemelerinin durdurulması, 3 ay süreyle tüm vergilerden muaf sayılmaları gibi kolaylıkların sağlanması bekleniyor.
Alınan tedbirler, halkın kredi ödemelerinin süresinin ertelenmesi, gelir kaybına uğrayan 3 milyon vatandaşa 100 dolar tutarında aylık ödeme yapılmasını öngörüyor.
Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, OHAL'in ekonomik ve sosyal maliyetlerine yol açtığını söylemiş, emeklilik maaşlarının yüzde 10 artırılması talimatı vermişti.
Ancak bazı iş adamları, büyük şehirlerde salgın nedeniyle ilan edilen her tatil gününün milyarlarca para kaybına, yüzlerce işletmenin batmasına, binlerce kişinin işsiz kalmasın yol açabileceğinden endişe ederek, karantina kurallarının sıkı bir şekilde sağlanması şartıyla üretim sektörünün faaliyetine izin verilmesini istiyor.
- "Şu an iş adamlarımızın çok büyük mağduriyeti yok"
Türkiye-Kazakistan İş Adamları Birliği ( TÜKİB) Başkanı Firat Develioğlu, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Kazakistan'daki Türk firmalarının OHAL'den dolayı henüz büyük mağduriyeti olmadığını belirtti.
İnşaat, yiyecek ve içecek, lojistik sektörlerdeki firmaların faaliyetine izin verildiğine dikkati çeken Develioğlu, diğer sektörlerin de faaliyetlerini durdurduğunu söyledi.
Develioğlu, krizlerden sıfır hasarla çıkmanın mümkün olmadığını dile getirerek, "Bu sebepten şu an iş adamlarımızın bundan çok büyük mağduriyetleri yok. Tabii ki, bu süreçler uzadıkça mağduriyet olacaktır. Ama çok kısa zamanda Kazakistan'ın bu durumdan çıkacağına inanıyorum." dedi.
- "Ekonominin azalması, 2008 krizinden daha ağır olacak"
Diğer yandan Kazakistan'ın Kurucu Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, Başbakanı Askar Mamin ile görüşmesinde, ilk çeyrekte ekonomik göstergelerin iyi olduğunu, ancak karantina sonuçlarının bu göstergeleri henüz tam olarak etkilemediğini söyledi.
Küçük ve ortak ölçekli işletmelere destek, halka gıda ürünlerinin sağlanmasının önemli konular olmaya devam ettiğine işaret eden Nazarbayev, "Kriz sonrası ne yapacağımızı şimdiden düşünmeliyiz. Ekonomi azalacak ve muhtemelen bunun sonuçları 2008 krizinden daha da ağır olacak." değerlendirmesinde bulundu.
