TİMETURK | HABER MERKEZİ
Al Jazeera'den Ece Göksedef'in haberine göre Kıbrıs müzakerelerinde en önemli aşamalardan biri olan Cenevre Konferansı bugün başlıyor.
SON GÖRÜŞME GEÇEN HAFTAYDI
KKTC Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı ve Kıbrıs Rum kesimi lideri Nikos Anastasiadis, Ada'daki ara bölgede son görüşmelerini geçen hafta Perşembe günü yaptı.
ERDOĞAN ve ÇİPRAS DA OLACAK
12 Ocak'ta Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Yunan Başbakan Çipras'ın da Cenevre'ye gitmesi bekleniyor.
6 BAŞLIK
Şubat 2014'ten bu yana süren müzakerelerde altı başlık var. Avrupa Birliği, ekonomi, mülkiyet ve yönetim başlıklarında ciddi ilerleme kaydedildi. Ancak yaklaşık 70 noktada pürüz var.
Toprak konusu:
Ardından beşinci başlık olan toprak konusu görüşülecek. Türk tarafı anlaşmada Ada'nın yüzde 29,2'si kadar toprağın, anlaşma sağlanırsa oluşacak "Türk Federe Devleti"ne verilmesini talep ediyor. Rumlar ise bu oranın düşmesini istiyor. 11 Ocak'ta iki taraf da kendi haritasını oluşturacak ve bu haritalar üzerinden toprak konusu müzakere edilecek.
BEŞLİ KONFERANS 12 OCAK'TA
Son başlık olan güvenlik ve garantiler konusu ise, ilk kez garantör ülkelerden de üst düzey katılımla 12 Ocak'ta görüşülmeye başlanacak. Yunanistan ve Kıbrıs Rum kesimi, garantilerin kalkmasını istiyor. Ancak, Kıbrıslı Türkler açısından Türkiye'nin garantörlüğünden taviz vermek kabul edilebilir değil.
KKTC, garantörlük konusunda uzlaşmaz bir tavır sergilemek istemediği için farklı bir öneri getirdi:
"Garantör devletler varlığını sürdürsün, Kıbrıs Federe Devleti'nde iki toplum da kendini tehdit altında hissetmeden sorunsuz bir şekilde 15 yıl geçirebilirse, 2032'de garantörlük konusu tekrar masaya yatırılsın. İki toplum için de kabul edilebilir görülürse ve garantör devletlere ihtiyaç olmadığına karar verilirse bu kavram ortadan kaldırılsın. Ancak birlikte yaşayıp görmeden, şimdiden kaldırılması için bir tarih konulmasın."
YENİ BM GENEL SEKRETERİ DE MASADA
2004'te Annan Planı öncesinde de İsviçre'nin Bürgenstock kasabasında, garantör ülkelerin katılımıyla toplantı yapılmıştı ancak garantör ülkeler, ne birbirleriyle ne de diğer taraflarla görüşmüştü. Bu kez beş ülke temsilcileri aynı masada olacak.
BEŞ LİDER
Katılması beklenen beş liderin, Erdoğan, Çipras, İngiltere Başbakanı Theresa May, Akıncı ve Anastasiadis'in ikili ve üçlü görüşmeler yapması da planlanıyor. Masada göreve yeni başlayan Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Guterres de bulunacak.
12 Ocak'ta başlayacak bu geniş katılımlı toplantı için Avrupa Birliği'nden de üst düzey isimlerin Cenevre'de olması bekleniyor. Ancak garantörlük konusunda Rum kesimiyle aynı tutumu takınan AB'nin temsilcisi, Akıncı'nın itirazı doğrultusunda masada olmayacak. İhtiyaç hissedildiğinde odaya çağrılacak ve sorulara cevap verecek.
RUSYA'DA OLMAK İSTİYOR
Cenevre'de, AB temsilcisiyle benzer statüde, İngiltere dışında kalan BM Güvenlik Konseyi'nin daimi üyelerinden (Rusya, ABD, Fransa, Çin) temsilciler ve Kıbrıs Türk ve Rum tarafından siyasi parti liderleri de olacak.
RUSYA'NIN ADA ÜZERİNDEKİ ETKİSİ
Yunanistan ve Kıbrıs Rum Yönetimi'yle ilişkileri iyi olan, Doğu Akdeniz'de büyük ölçüde kontrolü bulunan Rusya, yıllardır Rum yönetimini bazı milletvekilleri ve bakanlar üzerinden ekonomi ve diplomasi alanlarında etkisi altına almayı başarıyor.
KKTC REDDEDİYOR
Rusya, bu sebeple Cenevre Konferansı'nda da BM Güvenlik Konseyi'nin beş daimi ülkesinin de masada olması için baskı yaptı. Ancak KKTC, bugüne kadar sürece olumlu bir katkı yapmayan Rusya'nın masada olmasını istemediği için bunu kesin bir şekilde reddetti.
RUSYA, ABD, FRANSA ve ÇİN İÇİN SON KARAR NEDİR?
Sonuç olarak bu ülkelerin temsilcilerinin masada olmamasına, ancak gerektiğinde gözlemci olarak görüşlerine başvurmak üzere Cenevre'de farklı bir salonda bulunmalarına karar verildi.
ABD'NİN BEKLENTİLERİ NELER?
ABD'nin çözüm beklentisi ve Rusya'nın olumsuz yaklaşımının arkasında iki sebep var. Biri; alternatif enerji yolları. Avrupa ülkelerinin doğalgaz konusunda Rusya ve eski Sovyet ülkelerine olan bağımlılığı, Kıbrıs'ta çözümün sağlanmasıyla İsrail gazının Kıbrıs üzerinden Avrupa'ya aktarılması sayesinde azalacak.
Bu yönde çalışmalar başladı bile. Güney Kıbrıs, İsrail ve Yunanistan'ın liderleri, enerji işbirliği için son iki yıldır toplantılar yapıyor. Kıbrıs sorunuyla ilgilenen
Amerikalı bir diplomatın Al Jazeera'ye anlattığına göre, “Doğu Akdeniz'de böylesi bir işbirliğinde Türkiye'nin olmaması düşünülemez. Boru hatlarının geçeceği Kıbrıs'ta istikrar sağlanmadan ve bu üç ülkeden de çok daha büyük bir ekonomiye sahip Türkiye'nin desteği olmadan, girişimlerin sonuçlanması imkansız”
İkinci sebep de, yeni güvenlik anlaşmaları ihtimali. Avrupa Birliği içindeki yetersiz güvenlik mekanizmasının güçlendirilmesi için NATO'yla işbirliği yapılması zaman zaman gündeme geliyor. Ancak AB içinde, NATO üyesi olan Türkiye'nin tanımadığı bir devletin varlığı, bu işbirliğinin yapılmasını engelliyor. ABD'li yetkiliye göre, AB ve NATO üye devletlerinin arasındaki bu sorun ortadan kalktığında, Rusya'nın bölgedeki gücünü kırabilecek bir işbirliği de mümkün olacak.
CNEVRE ÖNCESİ KIBRIS TRAFiĞi
9 Ocak'ta başlayan Cenevre görüşmeleri öncesi KKTC Cumhurbaşkanı Akıncı, Başmüzakereci Özdil Nami ve siyasi parti temsilcileri Ankara'daydı. Akıncı ve Erdoğan, Cenevre'de izlenecek yol haritasını kapalı bir toplantıda yaklaşık iki buçuk saat görüştü. Akıncı buradan Lefkoşa'ya döndü. Cumartesi günü öğlen yemeğinde eski Cumhurbaşkanları Mehmet Ali Talat ve Derviş Eroğlu ile bir araya gelerek onlara gelinen son nokta hakkında bilgi verdi. Akıncı buradan Cenevre'ye geçti ve Pazar gecesi Anastasiadis ile format üzerine Cenevre'deki ilk görüşmesini gerçekleştirdi.
İngiltere'nin AB işlerinden sorumlu dışişleri bakan yardımcısı Duncan da Ankara ve Atina'yı ziyaret ederek Kıbrıs Konferansı için yetkililerle görüştü.
